xanthippe

• sokrates'in elli yasina geldiginde evlendigi hanim.
  tarihciler onu huysuz bir kari olarak tasvir ederler, ancak zamanini surekli sokaklarda insanlarla tartisarak geciren, eve bir kurus para getirmeyen, surekli icmeye gittigi icin eve duzensiz saatlerde gelen ve tum filozoflar gibi alay konusu olan sokratesle gecirilen hayatin pek de kolay olmadigini dusunmek lazim.
  ayrica sokratesi bir tartismada alt edebilen tek kisinin xanthippe oldugu soylenir.
• idam edilmeden once asiri duygusalligindan sinir olan sokrates onu odadan cikartir. xanthippe cikarken "ama sen sucsuzsun (sucsuz yere idam ediliyorsun)" der. sokrates de "be kadin, suclu olmami mi yeglerdin?" diye sorar.
• sokrat'ın karısının aynı zamanda hırçın ve şirret kadın anlamına gelen ismi.
• sokrates ve xanthippe bir gün yine siddetli bir sekilde kavga ederler. sokrates cözümü cekip gitmekte bulur. penceredeki xanthippe kapidan cikan sokratesin basindan asagiya bi kova suyu bosaltir. bunun üzerine sokrates "bu kadar gürleme^* üzerine yagmur bekliyordum" der.
• xant sarisin, hippe at anlamina gelir. bu durumda xanthippe sarisin kisrak gibi bir hatundur.
• (bkz: the unbreakable kimmy schmidt)(bkz: dylan gelula)
• (bkz: ksantippi)
  
  (bkz: madame socrate)
• yunanistan’da esinin basinin etini yedigi dusunulen kadinlar icin hala “xanthippe misin be kadin?”, “xanthippe gibi kadin!” seklinde soylemlerde bulunuluyor(mus). yunanca bildigimden degil ama bunu bir kac yunan arkadasimdan adalarda bira/ouzo demlenme seansinda ogrenmistim. dalga geciyorlar ihtimali hep kafamda olsa da daha sonra nadiren de olsa xanthippe mevzusunun acildigi reddit’in felsefe sublarinda de bu soyleme atifta bulunuldugunu gordukten sonra dalga gecmediklerini anladim.
  
  xanthos: sarisin
  hippo: at
  
  kelimesinin birlesiminden olusmus bir isim. aristophanes’ten anladigimiza gore aristokrat gecmisi olan kisilerce at temali isimler alinirmis ya da bu kisilere at temali isimler verilirmis.
  
  socrates’in esiyle iliskisi sikintili olarak aktarilmis cogunlukla, aslinda zit kutuplarin cekiciligine ornektir de denilebilir o yuzden sikintili dogru bir kelime secimi olmayabilir. socrates’in kendi kendine meydan okumasidir diyebilir miyiz bir bakima? belki... xenophon’un sokratik diyalog eseri olan symposium’da da ufak bir bolumde kendisine atifta bulunuluyor.
  
  gecede performans sergileyen bir kadin uzerinden socrates’in etrafinda muhabbet donmeye baslar, kadinin performansi ziyafettekilerce begenilmistir. socrates de gayet memnun kalmis olacak ki bu hanimefendinin muazzamligini ornek vererek kadinlarin muhakeme yetenegi ve fiziksel guc haricinde erkeklerden asagi kalan hicbir yani olmadigini soyler ve o an ziyafette bulunup evli olan erkeklere hayat arkadaslarini, hayat arkadaslarinin arzu ettikleri kisi olmalari adina egitmeleri gerektigini soyler.
  
  tabi bizim antisthenes durur mu? “iyi soyluyorsun, guzel soyluyorsun socrates ama madem boyle dusunuyorsun, neden kendi esini bu sekilde egitmiyorsun da su anda oldugu gibi, cadaloz/sirret bir sekilde kalmasina musaade ediyorsun?“ der.
  
  buna socrates’in cevabi bir ornekle olur. birazdan bahsedecegim bu ornekte esinin adinin at kelimesinden turemesine atif var midir bilmiyorum ama varsa harika bir gondermedir. soz konusu socrates oldugu icin de muhtemelen kasitli yapilmis bir atiftir diye dusunuyorum kendimce. neyse, konuya donelim.
  
  socrates bu ornekte kendisini en vahsi ati dizginlemeyi, ehlilestirmeyi isteyen bir at sevdalısına benzetir ve ozetle “insanlarla (sizlerle) daha iyi basa cikmayi ogremek icin eslerden en sirretini sectim kendime ve bunu bile isteye, kasitli olarak yaptim. sirret dediginiz esimi tolere edebilirsem, alayinizin turlu turlu cahilligini sabaha kadar tolere ederim.” der.
  
  socrates’in esi hakkinda soyledigi iddia edilen meshur bir sozu vardir. rivayete gore demistir ki;
  
  “eger kendine iyi bir es secersen mutlu olursun, kotu bir es secersen filozof…”
  
  oncelikle bu sozun gercekten soylenmis olduguna dair kesin bir kaynak yok. dolayisiyla soylemis de olabilir soylememis de fakat reddit’te biri (not olarak kaydetmisim ismini bu kisinin ama notu bulamadgimdan oturu onore edemiyorum kendisini, af buyursun.) bunun hilda holland adli bir yazarin, 1949 yilinda yayimlanan “why are you single?” ^*** isimli kitabinda ilk defa gecmis oldugunu ve dogrulugunun supheli oldugunu belirtiyordu.
  
  xanthippe genel olarak felsefenin en populer, en onemli isimlerinden biri olan socrates’in basina dert olmus dir dirci, sirret bir kadin olarak resmedilmis olsa da socrates’in de genel anlamda iyi bir es oldugunu soyleyemeyiz. daha da munasip tabirle, bundan emin olamayiz. ayrica kesin olarak bilinmese de aralarinda 40 yas kadar fark oldugu soylenmekte, bu da aralarindaki bazi fikir ayriliklarina sebep olmus olabilir.
  socrates, ona karsi cikilmasindan ve karsi argumanlarla savasmaktan hoslanan; bunu meydan okuma olarak alan ve bu kavgadan beslenen bir filozof. dolayisi ile kendinin de belirtmis oldugu uzere xanthippe’nin bu, sozum ona, sirret karakterini bilerek onu kendine es olarak gormustur. bencil ve cikarci bir gorus mudur? belki de… fakat o donemdeki diger karakterlerin sirret kadini kotu bir kadin olarak resmetmesine nazaran, o bunu iyi bir ozellik olarak almistir da diyebiliriz. hayata bakisinizla, dogrularinizla alakali olarak degisebilir yorumunuz.
  
  socrates-xanthippe iliskisine atif yapan makaleler mevcut ve bunlardan bazilari bir es olarak kadinin erkege olan tacizleri uzerine. ben bunu biraz abarti buluyorum cunku olayin xanthippe tarafini cok bilmiyoruz. zaten socrates’in de yazili bir eseri yok, ogrencileri tarafindan aktarilanlar ile dusunce ve soylemlerinin onemli olan kisimlarini biliyoruz ki bunlardan da cok azi esi hakkinda. bu sebepten oturu adil bir yargilama soz konusu olamayacaktir.
  
  yine de kendi okuyabildigim kadariyla, aktarilanlar da dogruysa, renkli bir iliskileri varmis diye dusunmekten alamiyorum kendimi.