wat tyler ayaklanması

• ingiliz tarihindeki en büyük olaylardan birisi ve ortaçağın en büyük isyanlarından birisi olan ve 1381 yılında meydana gelmiş olan olaydır.
  
  bu isyanın neticesinde ingiltere'de feodalizmin çöküşü hızlanmış, serflerin lehine reformlar yapılmıştır
  isyana sürükleyen sebeplere gelecek olursak; 1377'de ingiltere'nin 100 yıl savaşları için ordusunu finanse etmeye yönelik topladığı ağır vergiler başta geliyor. bunun yanında o esnada 14 yaşında olan kral 2. richard'ın küçük yaşından dolayı ülkede yönetime hakim olan "john of gaunt" yani lancaster dükü, canterbury başpiskoposu "simon sudbury" ve vergileri toplayan "robert hales" halkın yolsuz, bozuk olarak gördüğü, kralın zayıflığından faydalanıp halkı sömüren insanlardı. fakat isyana sürükleyen en önemli nedenlerden biri de veba salgını sebebiyle %40'ı yok olan nüfusun sonucunda ortaya çıkan işgücü sıkıntısı, bu sıkıntıdan faydalanan işçilerin daha fazla maaş istemesi ve feodal beylerin bu durumda sıkıntıya düşmesi. işçiler tarlalarda çoğu zaman tek başına çalışıp güç kazandılar. istediklerini almaya başladılar. bunun üzerine çıkarılan bir yasayla (1351), 60 yaşın altındaki herkese çalışma mecburiyeti, maaşların eski miktarlarına dönmesi, gereksiz işçi çalıştırılmaması ve hatta şehirlerdeki esnaf ve zanaatkarların da kırsalda serf olarak çalışması şart kılındı.
  
  olaylar hızla gelişti, ilk önce fobbing ve brentwood köylerinde vergi toplamaya gelen görevlilere saldırıldı, onlara hiçbir şey verilmeyeceği söylendi. haziran 1381'de kent ve fobbing köylüleri wat tyler'ın önderliğinde londra'ya yürüdü. daha sonra 12 haziran 1381'de canterbury tarafından azledilmiş john ball isimli bir rahip şu meşhur konuşmayı yaparak halkı galeyana getirmiştir:
  
  "when adam delved and eve span, who was then the gentleman? from the beginning all men by nature were created alike, and our bondage or servitude came in by the unjust oppression of naughty men. for if god would have had any bondmen from the beginning, he would have appointed who should be bond, and who free. and therefore ı exhort you to consider that now the time is come, appointed to us by god, in which ye may ( if ye will ) cast off the yoke of bondage, and recover liberty. "
  
  bu vaaz ile coşan halk lord john of gaunt'un londra'daki mülklerini ve mallarını yağmalamaya başladı.
  bunun üzerine asiler kralla görüşme şansına sahip olarak taleplerini sıraladılar, taleplere göre serfliğin kaldırılması ve kral alfred (ingiltere'nin en adil dönemi imiş) dönemindeki yasal statüye dönülmesi istenmiş.
  bu esnada diğer asiler londra kulesi'ni işgal edip, başpiskopsu, vergiden sorumlu baş memur hales'i öldürerek lord john'un kaldığı sarayı da yıktılar.
  
  ertesi gün görüşüleceği esnada tyler atından inmiş ve görüşmelere başlamış o esnada çıkan tartışmada londralı bir lord kılıcıyla tyler'ı yaralamış, bunun üstüne asi ordusu tekrar ayaklanmış. kral duruma el koyarak, tyler'a şovalye unvanı verileceğini, taleplerin karşılanacağını söylemiş. ama kral sözünü tutmayarak büyük bir ordu hazırlamış ve john ball, straw gibi liderleri de öldürerek halka verdiği imtiyazları kaldırmış.
  bu isyan başarısız olmasına rağmen, görüldü ki köylülerin de belli bir gücü vardı. daha sonrasında ağır "poll tax" denilen vergi kaldırılmış ve bir daha uygulanmamıştır, ne ironiktir ki bu vergi 600 yıl sonra thatcher tarafından tekrar uygulanmıştır.
  
  sonuç olarak bu isyanla feodal düzen sarsılmış ve ingiliz tarihi adalete ve özgürlüğe adım attıracak olaylara şahit olmuştur.
• ayaklanma ingiltere'nin büyük kesimini kapsadı ama en yoğun karmaşa başkentte yaşandı. gösteri yapan köylüler londra'yı işgal etti, londra kulesi'ni ele geçirdi ve çok fazla tanınmayan bakanları, özellikle vergilerin artmasından sorumlu olan canterbury başpiskoposu ve başbakan olan sudburyli simon'u öldürdüler. köleliğin kaldırılmasını isteyen ve aynı zamanda yabancıları hedef alan isyancılar yeni bir yönetim sistemi oluşturmak yerine genç ıı. richard'ı(1377-1399) kendi kraliyet kavramlarına uygun düşecek bir politika oluşturması için zorlamak istiyorlardı.
  
  söz konusu kriz devam ederken 15 haziran 1381'de richard, wat tyler dahil isyancı birliğin önde gelenleriyle ile londra surlarının hemen dışında bulunan smithfield'de bir araya geldi. toplantı sırasında londra belediye başkanı william walworth, tyler'ın richard'ı tehdit ettiğini düşünerek ileri atılıp onu boynundan bıçakladı; bunun üzerine kralın şövalyelerinden biri kılıcı ile onun karnını deşti. richard akıllı bir manevra ile isyancıların lideri olmaya söz vererek olayların gelişmesini önledi. köylüler evlerine döndüler. richard sözünde durmadı ve sağ kalan elebaşlarının peşine düşüldü.
  
  *jeremy black, kısa ingiltere tarihi, s. 69-70