vsevolod meyerhold

• ilk adı "vselovod". stanislavskinin öğrencisi ve en büyük reddedicisi. wagnerden beri gelen, seyirci ile sahnenin birbirinden kesin ayrımı, tiyatroda dördüncü duvar gibi kavramları reddetmiş ve sahne tasarımında seyircinin içine kadar uzanan, seyirciyi kuşatan dekor tasarımları ile adolphe appiadan esinlendiği konstruktivist dekor kavramını kuramına taşımış, brechtin kuramını büyük ölçüde etkilemiştir. ölümü hakkında kesin bir bilgi yoktur. ama idam edildiği iddia edilir.
• "bio-mekanik oyunculuk" adını verdiği oyunculuk yöntemiyle kendine özgü bir tarz yaratmış yönetmen.sovyetlerde en kutsal sınıf işçi sınıfıydı ve sahne yapıtları genellikle devrimi ve işçiyi konu alırdı.meyerhold kendisini devrime adamış biri olarak fabrikalara gitmiş ve otomatiğe bağlanmışcasına sistematik bir biçimde çalışan işçilerin vücut aksiyonlarını ve disiplinlerini gözlemleyerek yepyeni bir oyunculuk tekniği geliştirmiştir.kitle rejileriyle tanınan meyerhold böylece devrimin sağladığı düzen ve disiplini oyunculuk ve sahne estetiğine akatararak "ajit-prop" tiyatronun en sağlam örneklerini vermiştir.
• meyerhold’un oyunculuk anlayışında esas olan, gündelik hareket biçimlerinin ve devinimlerin kırıldığı, sahnede yeni bir devinim yaratan ve yeni bir sahne gerçeği oluşturabilen oyuncular yetiştirmektir. biyomekanik oyunculuk denilen meyerhold oyunculuğu, meyerhold tiyatrosunun temelidir, şöyle ki gösteri için en büyük yaratıcı oyuncudur, yönetmen sadece sahne prodüksiyonunun yazarıdır ve gösteriye metin değil mizansen hakimdir. oyunculukta müziğin ritmi kullanılır ve oyun aksiyonu koreografiye dayalıdır. oyunculuklar belli bir canlılıktadır; şöyle ki seyircinin tepkilerine göre oyuncular oyunun ritmini değiştirebilmektedir prodüksiyon ilerledikçe. oyunculuklar, yüksek enerjiye sahip oldukları kadar ayrıca stilize ve yine bu da sahnede hayat gerçeğinden daha farklı bir gerçek yaratılmasına hizmet ediyor. duygulanım stanislavski’de olduğu gibi empati kurma gibi bir şekilde söz konusu değil. meyerhold oyuncusunun sahnedeki duygulanımı hareketlerin ve biyomekaniğin enerjisinden kaynaklanan türde bir duygulanmayı getiriyor. zaten bütün dekor ve kostüm de buna paralel bir biçimdedir meyerhold tiyatrosunda. stanislavski’nin aksine yanılsamacı bir üslup değil, malzemesini belli eden ve hayat gerçekliğinden farklı bir sahne anlayışı oluşmuş oluyor böylelikle. meyerhold’un bu yabancılaştırma kavramı ostranejiedir; ‘sanat malzemesini göstermelidir’ der bu kavram. malzemenin gösterilmesi de konstrüktivistler için daha dinamik kılar bir yapıyı. oyuncular aynı giyinmeleri, onları commedia dell’arte’deki gibi jestlere benzeyen yöntemlerle oynamaya yöneltiyor. meyerhold’un oyunculuk biçimini oluşturan en önemli kavramlardan birisi de refleksolojidir. bu kavrama göre önce refleks, sonra duygu gelir ve bu da biyomekanik oyunculuk açısından etkin olmuş bir kavramdır. sahne duygusunun hareketten doğması da oyunculukta verimin her gösterimde tutarlı olması sonucunu getirmektedir böylece. meyerhold için oyuncunu sanat yapmamaktadır, onun yaptığı ‘iş’tir. bu da tiyatrosunun iyi olması için oyuncunun en üstün beden performansına ulaşması gerekliliğini getirmektedir.
• meyerhold tiyatrosu, burjuva tiyatrosuna bir karşı duruştur. burjuva tiyatrosuna karşı çıkmak burjuva tiyatrosuna karşı tutmakla denktir bu bağlamda. bu açıdan tiyatroya proleter bir duruş olma ve bu duruşun da aslında aynı zamanda bir eylem olması gibi bir işlev yüklemiş olur. meyerhold için burjuva tiyatrosu tüketime yöneliktir. dekorlar, kostümler hep tüketime yöneliktir. onun için de kendi tiyatrosunda bu türden bir tüketim yönelimi yoktur. oyuncuların hepsi aynı kıyafetler içindedir, tulum giyerler. oyuncusunun da ‘yüce sanat’ değil iş yaptığını düşündüğü için bedensel performası en yukarda tutucak şekilde, oyuncular birer işçi gibi bedenleri ve hareketleri üzerinde çalışırlar. bütün bunlar burjuva sanatının düzenine karşı duruşlar ve sahnede yaratılacak yeni düzenin hayata gerçekliğine geçmesine yöneliktir. seyirciyi de burjuva tiyatrosunda olduğu gibi edilgen kılmaz tam da bu sebeple meyerhold. seyirci de oyunun bir yaratıcısıdır ve böylelikle sahnedeki hareket geniş bir kitlenin hareketine dönüşür. burjuva tiyatrosunda güzel bulmadıkları şeylerden biri olan çerçeve sahneye ve salon mantığına alternatif olarak geniş kitlelerin katılımını sağlayacak olan stadyumda gösteri yapmak gibi fikirler de bu açılardan meyerhold’un tiyatrosuna yüklediği toplumsal değişim/ dönüşüm/ devrim işlevini tanımlar niteliktedir. meyerhold yine aynı ‘iş mantığı’ ile dekor tasarımcısı yerine mühendis kullanmayı seçer. burjuva toplumuna karşı yeni bir seyirci yaratmak için gösterisi de buna paralel şekilde proleter bir duruştatır. meyerhold tiyatrosu bütün öğeleriyle ve oluşumuyla tiyatroya politik bir işlev yüklemiş olur bunlarla birlikte. bütün öğeleri de bu politik tavırla tutarlıdır.
• meyer hold neymis dedirten hareketlerin adami. ` :stilize potbori`
• kendisinin bir daha donmeyecek sekilde ansizin ortadan kaybolmasindan cok kisa bir sure sonra karisi zinayda nikolayevna rayh evlerini basan haydutlar tarafindan on yedi bicak yarasi ile ve gozleri oyularak oldurulmustur.
• tiyatro sevgisinden dolayı hukuk fakültesini bırakmış, kendi öğretmenlerinin kurduğu moskova sanat tiyatrosu’nun öğretisi olan “toplumsal gerçekçilik” sahneleme biçimine karşı gelmiş, rusya’da taşralarda turneler yaparak avrupa’da oyunlar izleyerek inandığı şeyin peşinden gitmiştir. çarlık rusya tiyatrosu’nda çalışma cesareti göstermiş, takma isimle başka yerlerde özgürlüğünün ürünü oyunlar hazırlamış ve de hasretle kucakladığı devrime hizmet eden biri olarak yoldaşları tarafından anlaşılamayıp idam edilmiş meyerhold belki de ilk avangard tiyatro insanı ve stilizasyona dayalı konvansiyon tiyatronun öncüsü olmuştur.
• stalinist tasfiyelerin olduğu dönemde 1939 yılında tutuklanmış, 1940 yılında ise idam edilmiştir. oyuncu olan karısı zinayda reich da eşi tutuklu durumdayken evinde öldürülmüştür. idamından 1950'lerin ortalarına kadar sscb'de meyerhold'un adını anmak dahi yasaktı. özel arşivi dahil olmak üzere yaptığı bütün üretim devlet tarafından gizlendiği için bu büyük dehadan sadece sscb halkları değil bütün dünya mahrum kaldı.
• vsevolod meyerhold, stanislavski gibi tiyatroda büyük bir haraketin başlangıcıdır. meyerhold, sanat tiyatrosu topluğu‘nda bir öğrenci olarak başladı. onun yaratıcı ruhu, yeniye olan tutkun arastırmacılığı, kolayca bir oyuncu olarak yakalayabileceği ünü göz ardı etmesine neden oldu. taşraya gitti; önce oyuncu sonra yönetmen olarak st. petersburg ve moskova stüdyolarında iş üzerine iş değiitirdi. o sıralarda sembolizmden büyülenmişti. maeterlinck‘in stindberg‘in ve hauptmann’in oyunlarını alegorik tiyatro üslubunda yönetti. 18-19. yüzyıl tiyatrosunun kusursuz yanılsama anlayışına karşın, yitirdiği gelenekleri yeniden canlandırma peşindeydi. bu konuda kaynakları çin, japon, hint kültürlerinin üsluplaşmış tiyatrolarından, geniş halk kitlelerine seslenen ortaçağ panayır tiyatroları‘na kadar uzaniyordu. seyirciyi tekdüze bir bakış açısına bağlı kalmaktan kurtarmak için sahne-salon ayırımını yok edici uzlaşımlara, özellikle seyirci içinden geçen sahne yolu vb. mimari buluşlara yer veriyordu. meyerhold için seyirci, yazar-yönetmen-oyuncu üçlüsünden sonra dördüncü yaratıcı katılımcıydı. onun sembolizmle uğrasması yaşadığı çağın tiyatrosunun kabul edilmiş konvansiyonlarına karşı bir protestoydu. onun sembolizm ilgisi sonra yerini klasizmin arılığına, müzikalitesine ve rengine bıraktı.
  
  ortaçağın pazar yeri gösteri ve eğlencelerindeki halk geleneğine temellenmis bir tiyatroyu canlandırma yollarını aradı. bunda da seçkinler için yapılmakta olan ‘salon’ tiyatrosunu yadsıma ruhu vardı. natüralizm ve burjuva sağduyusuna cesurca bir meydan okuma olarak gördüğü fütürizm onun yorulmak bilmez sanatsal aşamasının bir başka aşamasını oluşturur. bu noktada ekim devrim`i olur. sürekli olarak eskiyi fırlatıp atmak isteyen ve yeni ruh peşinde koşan meyerhold, dünya sanatının gelişmesinde ve insanlık tarihinde yeni dönemi başlatacağını düşündüğü devrim’e psikolojik olarak hazırdı ^* devrimden sonra kendisini devrimin amaçlarına adadı ve 1918’de komünist parti’ye katıldı. meyerhold, 1917’deki toplumsal devrime kadar, köktenci bir devrim programını tiyatro için uygulamaya başladı. onun için tiyatro bir halk kürsüsü idi. tiyatronun görsel olarak heyecan vermesi ve güncel tartışmalarla ilgilenmesini istiyordu. bunun için birçok tür yelpazesine ve sahne gereçlerine başvurdu. tiyatrosu hemen gelişti ve sovyet hükümeti’nin bir bildirisiyle tiyatrosu resmi bir ünvan kazandı. artık tiyatrosu “devlet meyerhold tiyatrosu” idi. günümüzde de kullanılan bir ekolün öncüsü olmasının yanında tiyatro tarihi içerisinde çok önemli bir halkı oluşturmuştur. buradan hakem imzalı bir akademik çalışmayı okuyabilirsiniz.
• stanislavski'nin zıttı bir anlayışa sahip tiyatro yönetmeni. stanislavski'nin psikolojik oyunculuk yöntemine karşı, fiziksel hareketin ön planda olduğu biyomekanik oyunculuğu geliştirmiştir. lenin bolşevik devrimiyle nasıl fabrika işçilerinin fiziksel eforunu ön plana çıkaran bir anlayış getirdiyse, meyerhold da oyuncuyu sanatın malzemesi olarak tiyatronun merkezine koyan ve oyuncu bedeninin tüm anlatım olanaklarını çılgın bir proleter kondisyon ile sergilemesini adeta dikta eden bir anlayışın sahibidir.