• 1791'de baslayıp, 1804'te bağımsızlığın ilanıyla sonuçlanan haiti devriminin önderi. haiti devrimi tarihin başarıya ulaşan ilk ve tek siyah/köle ayaklanmasıdır. fransa'ya karşı yürütülen uzun bir gerilla mücadelesi sonucu gerçekleşmiştir. başarıya ulaşan köle önderleri kölelik dönemi plantasyonlarını tekrar kurmaya çalışmış, ama başarılı olamamışlardır. devrim öncesi dönemde dünyanın en zengin sömürgesi olan haiti (bkz: saint domingue), devrimden sonra tecrit edilmiş ve fakirleşmiştir.
  • haiti köle ayaklanmasının liderliğini yapmış tarihi kişilik.fransız ordusunda yetişmiş napolyon'un en önemli generallerinden biri olmuş daha sonra memleketine dönerek fransa'ya karşı savaşmış.santana'nın bu tarihi kişilik adına yaptığı çok başarılı bir çalışması mevcuttur...
  • kendi liberal ve iyimser anayasasını oluşturmuştur. "insan haklarına çok fazla inanan biriyim. doğada bir rengin diğerine üstün olduğunu düşünmek budalalıktır. insan insandır." demiştir.
  • 1743-1803 arasında yaşamış ve haiti devriminde yer almış haitili devrimci önder ve yönetici. fransız sömürgesi olan saint-domingue'de köle olarak doğar. adadaki fransız sömürgecilere karşı siyahi kölelerin ayaklanmasına önderlik ederek başarı kazanır. ülkede köleliği kaldırır, fransız yönetimini adadan kovar ve haiti'nin bağımsızlığını ilan eder. hispanyola adasının diğer kısmındaki ingiltere hakimiyetindeki santo domingo'yu da ele geçirerek buradaki köleleri de özgürlüklerine kavuşturur. haiti tarihindeki ilk anayasayı yazar.

    haiti devrimini izleyen 1800-1802 yılları arasında l'ouverture, haiti'nin iç savaştan ötürü yıkıma uğramış olan ekonomisini yeniden ayağa kaldırmaya çalışır ve özellikle abd ve ingiltere ile ticari bağlar kurmaya çalışır. iktidarı sırasında adadaki yerli köle halk özgürlüğe kısa bir süre sahip olsa da l'ouverture'ün sürgünde ölmesinden sonra iktidara gelen despotik yönetimler kazanılan hakları geriletecektir.

    iktidarda herhangi bir beyaz fransız bulunmamasına rağmen fransa'da iktidarda bulunan napolyon bonapart'dan çekinen l'ouverture kendisine olan bağlılığını belirtecektir. napolyon ise l'ouverture'ün konumunu tanımakla birlikte eskiden ülke için çok kârlı bir işletmeler diyarı olan adanın yeniden eski haline dönmesini istemekte ve kölelerin bağımsız olması fikrini kabul etmemektedir. bu düşüncelerle hareket eden napolyon, köleliği yeniden tesis etmeyeceğine dair güvenceler vererek 1801 yılında adaya general charles leclerc komutasında güçlü bir fransız ordusu gönderir. 20 ocak 1802'de karaya ayak basan fransız ordusu, l'ouverture birlikleriyle savaşacak ve başarılar kazanacaktır. l'ouverture ordusundaki genç ve başarılı subaylar olan dessalines ve chritophe'un da desteğini kaybedince 7 mayıs 1802'de imzaladığı onurlu bir barış antlaşmasıyla ateşkesi kabul eder. antlaşmanın koşulları uyarınca köleliğe dönüş olmayacaktır. mağlup olan l'ouverture ennery'deki çiftliğinde ev hapsinde tutulur. bir süre sonra general leclerc l'ouverture ve ailesini tutklayarak fransa'ya yollar. 2 temmuz 1802'de fransa'ya varacak ve 25 ağustos günü de hapse atılacaktır. burada sürekli olarak sorgulanacak ve hapishanedeki kötü koşullar nedeniyle zatürreye yakalanacak ve 7 nisan 1803'de hayatını kaybedecektir.

    toussaint l'ouverture kölelerin ayaklanmasının tarihte ilk kez başarıya ulaşmasında çok önemli bir rol oynamıştır. avrupalıların sömürge boyunduruğunu atan dünyadaki ilk ülke haiti olur. l'ouverture bu bağımsızlık mücadelesi boyunca üç imparatorluk ile (fransa, ingiltere, ispanya) savaşmış ve yenmiştir. haiti devriminin başarısının tüm dünyada çok geniş yankısı olmuş ve köleliğin dünyada kaldırılmasında önemli bir adım olmuştur. haiti ayrıca amerika kıtasındaki ikinci bağımsız ülke olmuştur. yakalanmasından sonra l'ouverture'ün fransızlara söylediği sözler çok çarpıcıdır:

    "beni esir ederek ülkemdeki özgürlük ağacının sadece gövdesini kesmiş oluyorsunuz. bu ağacın kökleri çok derindedir ve kesinlikle buradan yeni filizler çok daha kuvvetli şekilde fışkıracaktır. "

    http://tr.wikipedia.org/….:toussaint_louverture.jpg +

    (bkz: haiti)
  • bir santana şarkısı. moonflower albümündeki savor ile birlikte icra edilimiş versiyonunda tom coster klavyede harikalar yaratır, boyut değiştirir, dinlenilesidir.
  • haiti'yi ozgurlugune kavusturan devrimci siyahi lider. tarihte basariya ulasmis ilk kole ayaklanmasinin basindaki insan olarak, somurgeci devletlere saglam bir samar indirmistir. yazik ki bugun haiti, yoksul ve gelismemis bir ulke olarak kapitalist dunyada hayatta kalma mucadelesi vermekte. kendisinden isabel allende'nin denizin altindaki ada adli eserinde cokca bahsedilmekte olup ilgisi olan tum suserlere siddetle tavsiye edilir.
  • o adada yaşayan 24 bin ozgur zenciden biriydi; efendisinin güvenini kazanarak 34 yaşında serbest bırakılmıştı. okuma yazması vardı ama cizvitlerden öğrendiği fransızcası zayıftı .sofu bir katolikti ve zencilerin afrika'dan beraberinde getirdikleri vudu inanışlarını batıl itikat addediyordu. ayaklanma çıkınca önce eski efendisinin kaçmasına yardım ettikten sonra asilere katıldı. ancak kısa surede asilerle arasına mesafe koyarak, gerillâ taktiklerinde eğittiği zencilerden düzenli ve disiplinli bir ordu kurmaya girişti. ayaklanmanın bu ilk evresinde radikal beyazlarla kurulan işbirliklerin karşıydı. yine de 1793’te ordusuyla birlikte adanın ispanyol kesimine geçerek oradaki ispanyol ordusuna katıldı; askeri başarılarından ötürü kendisine ispanyollar tarafından asalet payesi ve general rütbesi verildi. karayip denizierinde ingiliz donanmasının, adada ise ispanyolların ve louverture’nin kazandığı başarılar karşısında, adayı tamamen kaybetme tehlikesinden ürken konvansiyon 1794 ’te bütün kölelerin özgürleştirildiğini ilan etti ve louverture tekrar fransız saflarına geçti.
    bu, savaşın gelişmesinde tayin edici oldu. ıngilızler ağır zayiat verdi, ispanyollar püskürtüldü. adanın fransız valisi louverture’ü vali yardımcısı yaptı. bu noktada, louverture artık beyazlarla zenciler arasında işbirliği ve dayanışmayı, zencilerin beyazlar tarafından eğitilmesi gerekliliğini savunuyordu. bu yüzden konvansiyon'un buyruklarına karşı geldi ve toprak sahiplerinin adaya geri dönmesine izin verdi. kar ortaklığı esasına göre yeniden çalıştırılmaya başlanan plantasyonlarda, hukuken özgür bir statü kazanmış olan zencilerin, buna rağmen askeri bu disiplin içinde çalıştırılması gerektiğine inanıyordu. 1796'da louverture artık valinin ayrılmasını talep edecek kadar güçlü bir hale gelmişti. onun yerine gönderilen müfettiş, terör yanlısı jakobenlerden biriydi. louverture'ü genel vali ilan etmekle kalmadı, onu adadaki bütün avrupalıları öldürmeye kışkırttı. öneriyi reddeden louverture onu da adadan ayrılmaya zorladı. bundan sonra sıra 1798 yılında fransızlardan gizli olarak ingilizlerle yaptığı anlaşmalara gelmişti. bu anlaşmalarla ingılizler adadan çekildiler. böylelikle hem fransa hem de britanya geyrı-resmi olarak da olsa ilk zenci hükümdarı tanımış oluyordu. ancak avrupalı güçlerle varılan bu anlaşmalar adada huzur sağlamaya yetmedi. louverture'ün zenci güçleri, fransa'daki directoire yönetimin yolladığı yeni müfettişin kışkırtmasıyla, adanın güneyinde yarı bağımsız bir devlet inşa etme sürecinde olan melezlerle kanlı bir çatışmaya girdi. louverture’ün müfettişi adadan ayrılmaya zorlaması bir işe yaramadı. bu çatışmanın ve melez devletinin yıkılmasını izleyen katliamın şiddeti, louverture'un umduğu, beyaz-melez-zenci dayanışmasının 19. yüzyıl boyunca adada gerçekleşemeyeceğinin bir işareti gibiydi. yine de bu zaferden sonra, adanın doğu kıyısında kalmış olan ispanyollar da yenilince ada ilk kez tek bir yönetim altında birleştirilmiş oldu. 1801’de louverture kendisini ömür boyu genel vali ilan eden ve devrim’den esinlenmiş bir dizi ilke içeren bir anayasanın kabul edilmesini sağladı, napoleon anayasayı ve louverture’ün konumunu resmen tanıdı. ama devrim ’den önce saint-domingue fransa’nın sömürge yatırımlarının yaklaşık üçte ikisinin yapıldığı yerdi ve üstelik napoleon zencilerden nefret ederdi. adanın başına asıl büyük felaket amiens barışı ile gelecekti. savaş sırasında girdiği taahhütlere barışta uymaya ya da köle emeğinden vazgeçmeye niyeti olmayan napoleon kayınbiraderi general charles leclerc komutasında tecrübeli ve kalabalık bir orduyu 1802’de adaya yolladı. leclerc’in niyeti açıktı: "dağlarda yaşayan on iki yaşından büyük kadın erkek bütün zencilerin kökünü kazımak, ovalardaki zencilerin yarısını yoketmek ve rütbesi olan bütün melezlerin rütbelerini geri almak". bunu gerçekleştirmek için elinden geleni ardına koymadı. 1803 kasım'ında ada kül ve yıkıntıdan ibaret bu mezarlığa dönüşmüştü. louverture köleliğin yeniden yasallaştırılmaması koşuluyla teslim olmaya razı oldu. onu gösterişli bir törenle karşılayan leclerc, önce bir plantasyona çekilmesine izin verdi ama birkaç hafta sonra tutuklattırarak fransa isviçre sınırında jura dağları’nda bir şatoda hapse gönderdi. sürekli olarak sorguya çekildiği şatoda louverture 7 nisan 1803'te, rivayete göre soğuktan öldü.

    leclerc köleliğin yeniden yasallaştırılmaması vaadini bozmadan önce, araya sarı humma girdi leclerc'ın kendisi de dahil olmak üzere 25 bin fransız telef oldu.
    bunun üzerine ayaklanan toussaınt’ın generalleri onüç ay suren bir savaştan sonra fransızları adadan atmayı başardılar, 1 ocak 1804’te bütün ada, fetihten önce orada konuşulan arawak dilindeki adıyla haiti adı altında bağımsızlığını ilan etti.
  • emperyalizm çağında emperyalistlerin toplu saldırısına ve işgaline uğrayan ülkesine bağımsızlığını kazandıran ilk lider. ikincisi de atatürk'tür. louverture, sıtma ve sarıhummaya bağışık olduğunu bildiği halkının bu işgali yeneceğine emindi zira fransız kuvvetleri sivrisineklerden yayılan hastalıklara karşı savunmasızdı. 65.000 fransız askerinin 55.000'ini sivrisinekler öldürürken louverture, geriye kalanları taciz ateşleriyle ve gerilla taktikleriyle bataklık alanlara püskürttü. işgal kuvvetlerinin başı olan general leclerc de katili sivrisinek tarafından öldürülenler arasındaydı. geniş ölçekli bu işgaller esnasında ingiliz ve fransız orduları 180.000 askerini kaybederken 150.000 haiti'li yurttaşı öldürdüler. haiti en son napolyon'un askerlerine "geri dönün" çağrısı yapmasına kadar dayandı ve işgalin 3. senesinde, 1804'te zafere kavuştu. ne yazık ki louverture o günü göremedi zira yakalanmasının ardından tüberkülozun şiddetli ağrılarıyla öldü.
  • asıl ismi toussaint de bréda olan, 1743'te fransız sömürgesi saint-domingue'de köle olarak hayata başlayan bir politikacıdır. ülkesinde köleliği kaldırmak için oldukça çaba sarfetmiş ve neticede başarılı olmuş bir isyankardır aynı zamanda. nitekim onun cesareti sayesinde kölelik son bulmuştur. ancak napoléon bonaparte, ada'da köleliğin sona erme fikrine hiç sıcak bakmadığı için 25.000 adamını isyanı bastırmak için adaya göndermiştir. toussaint yenilmiş, barış ve köleliğin geri getirilmemesine dair söz verilmesi karşılığında, ada'dan çekilme kararı almış ve 7 haziran'da tutuklanarak fort de joux'da hapsedilmiştir (burası fransa'nın en soğuk bölgelerinden birisi olan jura'da yer alıyormuş). kısa bir süre sonra hastalanmış ve 7 nisan 1803'te hayata veda etmiştir.

    tutuklanmasının ardından toussaint louverture şöyle demiş (ki oldukça hoşuma gittiğini belirtmeliyim) :

    « en me renversant, on n'a abattu à saint-domingue que le tronc de l'arbre de la liberté, mais il repoussera car ses racines sont profondes et nombreuses ».
hesabın var mı? giriş yap