• multi axis thrust vectoring = çok doğrultulu itiş vektörlemesi (bir jet ucagi iti$ sistemi) bir zaman buldugumda uzun uzun yazicam merakli arkada$lar icin. (ucaklar filan) $imdilik entry'yi acmi$ bulunalim da...
  • teknik aciklama:
    klasik jet ucak eksozlarinin pekcogu sabit capli degildir. ayni miktar gazi, arkadan iten motorun, (bkz: jet motoru), eksoz capi degi$tirilebilir. kucultunce gaz daha hizli terkeder ucak govdesini.
    matv ise manevra kabiliyeti icin ozelle$mi$ eksoz ciki$laridir. eksozun sadece capi degil iti$ yonu de degi$tirilir. sadece bu kadari ile konsept iti$ vektorlemesi (thrust vectoring) diye anilir.
    mekanik bir motor yardimi ile, normal jet motorundan bagimsiz bir duzenek, eksoz ciki$ yonunu, levyenin yonu ile senkronize olarak degi$tirir. mesela pilot levyeyi kendine cekerse yukselmeye cali$iyordur ve sistem eksoz ciki$larini da kanatlarla e$ zamanli olarak yukari kaldirir. bu $ekli ile ucak sadece surtunme yuzeyi'nde olu$turulan gecici dengesizlik ile degil, iti$ yonunun degi$mesi ile de yon degi$tirir ve ucak cok daha manevra kabiliyeti yuksek hale gelir.
    matv bir rus bulu$udur. tabi ki sonradan amerikalilar da burnunu sokmu$tur sisteme. matv sistemli f 15 ve f 16'lar uretmi$lerdir mesela.
    burada genel mantik zodiak botlar gibidir. dumen yoktur ama, motor komple cevrilerek, iti$ "vektorlenir" ve bota yon verilir.
    buradaki "multi axis" olayi, her iki eksoz ciki$ini, (iki motorlu ucaklar icin) farkli yonde vektorleyebilme yeteneginden gelir. boylece ucak iyice bir deli dana halini alir havada. mesela bir eksoz ciki$i a$agi, digeri yukari yonlendirilir ise, ucak normal cizgisinde taklalar atar.
    ilk ornegi sukhoi-su 27 flanker olup, daha ileri su serisinin bazilarinda da vardir.
    buradan matv sadece cift motorlu ucaklar icin mumkunmu$ gibi bir kaniya varilmamalidir. tek motorlu ucaklar icin de, cift motorlu rakipleri kadar verimli olmasa da mumkundur. mesela matv kabiliyetli f 16'lar mevcuttur. bunu tek eksoz ciki$indaki, kontrollu dairesel (capi degi$tiren sistem) asimetrikligi saglayarak yapiyorlar. tek motorun eksoz ciki$i, bu dairesel yapinin asimetrik hareketi ile istenen yone vektorleme sagliyor. mesela sola donu$te, dairesel yapinin sadece sagindaki cap daraltilip sol taraf sabit kaliyor, tam bu konumda arkadan eksoz ciki$i dairesel degil sagdan kesik $ekilde gorunuyor. (ayin evrelerini hatirlayiniz) bu da sola carpik bir iti$ ile ucagi sola vektorluyor.
    matv bir avci jetine inanilmaz akrobatik hareketler yaptirir. mesela matv bir f 16'nin alti hep yeryuzunu gosterirken bir ucan daire gibi kendi ekseninde frizbi gibi dondugu goruntuleri agzim acik izlemi$tim.
    lakin cok pahali bir arge sureci sonrasinda ortaya cikan matv cali$malari durdurulmu$tur. cunku hava sava$i'nda getirecegi ustunluk gunumuzde onemini yitirmi$tir. artik her$ey ucagin elektronik kabiliyeti ve ta$idigi muhimmat'in kalitesi ile ilgilidir.

    su 27 ile imkansiz hareketleri rahatlikla yapan rus test pilotu yvgeny frolov'a ithafen.
  • kısaca thrust vectoring de denir. harrier ucaklarinin dusey inis kalkis (bkz: vtol) yapabilmelerini saglayan sistemin bir parcasidir.
hesabın var mı? giriş yap