thrust reverser

• reverserlar, ozellikle son yillarda karbon diskli frenlerin yayginlasmasi ile birlikte, daha az kullanilmaya baslanmistir. ozellikle uygun hava kosullarinda ve mesafe sorunu olmayan pistlerde motorlarin omrunu azaltmamak icin kullanilmayabilir. ancak bazi operatorler her kosulda reverser kullanimini sart kostuklarindan oturu, sartlar ne olursa olsun pilot iniste reverser kullanmak zorunda kalabilir.
  
  genelde reverserlarin iki asamasi vardir; idle reverse ve full reverse.
  
  cogu iniste idle reverse kullanilir. bu durumda motor idle takatini surdururken (yaklasik %20-%30 -bu deger motor tipine, hava kosullarina, yukseklige gore degisebilir-) emilen hava ters yone yonlendirilir. idle reverse kullanmak ses regulasyonu, yakit tasarrufu ve motor omru acisindan daha yararlidir. full reverse de ise motorlara tam takat verilerek (bkz: spool up) yonu degistirilen hava akisinin maksimum duzeyde seyretmesi saglanir. full reverse durma mesafesini kisaltmasina ragmen motor omrunu azaltacagi, sarsintiya ve gurultuye neden olacagi icin zorunlu haller disinda tercih edilmez.
  
  her iki reverse isleminde de gecerli olan kural, yaklasik 60knots ve altinda reverser larin kapatilmasidir. bu islemin sebebi hizin dusmesi ile birlikte motorun kendi egzoz gazini emmesini ve motor cekirdegine zarar vermesini onlemektir. zaten hizin dusmesi ile birlikte reverser larin verimi azalmaya baslar.
  
  bazi reverser tasarimlari, yukarida ki kurallara uymayi gerektirmez. clamshell ya da bucket reverserlar cogunlukla eski ucaklarda (b737-200adv, b727 vb...) mdxx serilerinde (md83,88,89,90) ve ozel is jetlerinde kullanilir. (gulfstream) bu reverserlar nisbeten daha karmasik yapida ancak daha verimli ve kullanim alani daha genistir. ornegin cascade yani gunumuzde sikca kullanilan (b737,757,767,777,747 a310,320,330,340,380) reverserlar icin olumcul olabilecek powerback islemi, yani ucagi sadece reverserlarini kullanarak geri hareket ettirme islemi, clamshell reverserlar icin problem cikarmaz. ayrica clamshell reverserlara sahip ucaklar taxi yaparken hizlarini sabit tutmak icin bazen tek bir reverserini kullanabilirler. clamshell reverser kullanimini bambaska bir boyuta cikaran ise kimi rus ucaklarinin short final da ya da touchdown a az bir sure kala reverserlarini havada acarak yavaslamalaridir.
• pistte ilerlerken bunu açık unutursanız, motorlardan patlama sesi gelebilir bu seste size hayatınızda hiç yaşayamayacağınız göt korkusunu yaşatır.
• ucak indikten sonra fakat hiz kesmeden once duyulan hayvani sesin sebeb-i hikmetidir.
• çoğu yolcu uçağı için 60 knot'tan yukarı hızlarda kullanılması gereken şey. ne kadar hız ve yakıt tüketimi varsa reverse throttle da o derece etkili olabilir. sabit bir yolcu uçağını sadece revers throttle ile hareket ettirmek boşa kürek çekmektir.
• https://www.youtube.com/watch?v=imhr1efwprw&hd=1
• http://www.youtube.com/watch?v=gnrxahasfvk
• yerde düşük hızda açıldığında motor stalla girer. gümleme sesinin sebebi budur. havada açılırsa neler olabileceğini düşünmek bile istemiyorum fakat bunu mekanik olarak engelleyen fail-safe sistemler uçaklarda mevcuttur.
• ıslak ve kısa pistlerde max reverse thrust kullanılırken uzun ve kuru pistlerde idle reverse thrust kullanılır
• çok yaygın bir kullanım olmasa da fan reverser olarak da anılır.
• jet motoruna sahip uçakları inişi müteakip en kısa zamanda yavaşlatan ve bu şekilde teker frenlerinin kullanımını en aza indirgeyen sisteme verilen isim.
  
  modern uçaklarda kullanılan fren diskleri çok pahalı olduğu için bu sistem aracılığıyla ciddi anlamda maddi tasarruf yapılabilmektedir.
  
  bununla birlikte, özellikle kısa pistler, yağmur, kar ve buz gibi unsurlardan dolayı meydana gelen kaygan zeminlerde thrust reverser sisteminin önemi hayati derecelere çıkabilmektedir.
  
  çalışma mantığı temel olarak şu şekildedir:
  motorların egzoz çıkışlarının kapatılmasıyla egzoz gazının akış yönünün değiştirilmesi esasına dayanan bu sistemde akış yönü motor egzoz şekline bağlı olarak değişmek üzere 40 ile 60 derece arasında değiştirilir. bu şekilde ters yönde oluşturulan kuvvet uçağın yerde yavaşlamasına neden olur.
  
  ayrıca
  (bkz: reverse thrust)
  (bkz: speed brake)