tauros

• nadir karşılaşılan pokemonlardan biri. boğadır. pek bir özelliği de yoktur hatırladığım kadarıyla.
• ilk serinin karizma pokemonlarından birisidir. yeni seride bouffalant diye bir pokemon çıkarmışlar. tauros döver.
• toros.
  
  “toros, anadolu'da ege denizi kıyılarından – karia'dan başlayarak- van gölü'nün güneyine, dünyada ise asya'nın doğu sahiline kadar uzanan dağ sisteminin adıdır ve uzandığı yönlere göre isimler alır.
  antik yerbilimci eratosten'in (m.ö. 274-194) coğrafya adlı eserinde toros ismi ilk defa bir sıradağ adı olarak kullanılmıştır. bilindiği gibi çok eskiden beri “boğa” anlamına gelen toros isminin, bir sıradağa verilen toros ismi ile nasıl bir bağlantısı olduğunu öncelikle bu ismin kökenine inip onu incelemekle başlayalım: alman coğrafyacı heinrich kiepert'in “eski coğrafya ders kitabı” isimli eserinde toros adının kökünün sami dil ailesinin bir üyesi olan eski arameik dilinden olduğu ve “tür” kelimesinden oluştuğu belirtilmiştir ve ne dikkat çekicidir ki tür kelimesi hem boğa hem de dağ anlamına gelmektedir. kiepert'e göre tür kelimesi anadolu yoluyla eski yunanca'ya geçmiş ve bu dile göre uyarlanarak toros biçimini kazanmıştır.
  boğa ve de dağ anlamına gelen tür kelimesinin diğer dillerdeki ortaklığını inceleyerek konuyu aydınlatalım. örneğin; eski mısır dilinde “tu”, sanskritçe'de “ta”, farsça'da “tar”, eski ermenice'de “tar”, türk dillerinde “tag-dag”, kırgızca'da “toö”, tibetçe'de “to”; çincede'de “tu”, türkçe'de “tepe”, ingilizce'de “tar”, galce'de “twrr”, irlandaca'da “tarb”, isveçce'de “tikko”, italyanca'da “torre”, kelimelerinin ilk harf veya heceleri benzerlik göstermekte ve bu kelimeler dağ, tepe ve yüksek yer anlamına gelmektedir. yunanca'da “tauras”, latince'de “taurus”, italyanca ve ispanyolca'da “toro”, umbriyaca'da “toru”, danimarkaca'da “tyr” , galce'de “tauras”, fransızca'da “taureau” kelimeleri boğa anlamına gelmektedir ve dağ-tepe anlamındaki kelimelerle ortaklık göstermektedir. (toros sıradağlarının kuzey uzantısı olan bir dağa günümüzde “binboğa denilmesi konumuza aydınlık getirebilir)
  urartuların hurri kökenli dağ-fırtına tanrısı teişeba'nın kutsal hayvanı boğaydı ve aynı tanrı hitit panteonunda teşuptur. hatti'lerin panteonlarının baş tanrısı olan ve aynı zamanda boğa anlamına da gelen taru'nun oturduğu yer dağ idi ve kutsal hayvanı da boğaydı. bütün bu dağ ve boğayla ilişkisi olan tanrı isimlerinin yukarıda incelediğimiz dağ ve boğa anlamlarına gelen kelimelerle olan ortak ve kök benzerliği bir rastlantı olamaz. verilen tüm bu bilgiler toros isminde hem dağ hem de boğa anlamına gelen bir kökü n varlığı sonucuna bizi ulaştırmaktadır.
  bilindiği gibi neolotik çağdan beri dağ kavramı insan yaşamında önemli bir yer tutmuş, dini bir kült haline gelmiş ve bu çok tanrılı dinlerden tek tanrılı dinlere kadar önemini kaybetmemiştir. (antik yunanlıların olymposu, musevilerin tür-u sina'sı, müslümanların hira dağı, hristiyanların lübnan dağı, orta asya türklerinin han tengrisi, vs.) neolitik dönem insanı tarım ve çiftçilik yapabilmek için düz ovalık alanlar ile sulak yerleri, nehir kenarlarını kendilerine mekan seçmişlerdir ve bundan dolayı yerleşik düzende yaşayan halk kendilerini etkileyen ve açıklayamadıkları doğa olaylarını tanrılaştırmışlardı ve doğanın bir parçası olan dağlarda düz bir alanda yaşayan bir insana ulaşılmaz ve tehlikeli bir yer olarak görülmüştür ve tanrılaştırılmıştır. bunun en güzel ve en eski örneğini dağ tanrısı ve boğa kültünün kökeni konusunda büyük bir kaynak olan james mellaart tarafından çatalhöyük'te bulunmuş olan bir duvar resmi verir. a. 11./1 numaralı binadaki bu resimde boğa üzerine binmiş bir erkek tanrının dağdan aşağı doğru inmekte olduğu tasvir edilmiştir. dünyanın en eski manzara resmi olan bu duvar resmi dağ tanrısı ve kutsal hayvanı olan boğanın yukarıda verilen bilgilerle birlikte bir sıradağa neden toros isminin verildiği sorusuna açıkça yanıt vermektedir.
  * yardımlarından dolayı istanbul fransız arkeoloji enstitüsü kütüphanesi'ne teşekkür ediyorum.
  bu yazı “içel sanat külübü” aylık bülteni “ekim 1995 – 40. sayı” sından alınmıştır.”