tarihsel enstrümanlarla yorum ^*

• (bkz: hip)
  (bkz: historically informed performance)
• alm. historische aufführungspraxis
  
  eserin bestelendiği dönemdeki yorum mantığına tümüyle sadık kalınmaya çalışılır.
  
  bestenin dönemine göre orkestral akord da değişir. genelde 415hz kullanılır.
  bunun sebebi eserleri; eşit aralıklı akort düzeni , pisagorcu akort düzeni vb. gibi bestelendiği dönemin kullanılan akort düzenine uygun yorumlamaktır.
  
  müziğin ne kadar akışkan, değişken, öznel bir kavram olduğunu bize gösterir.
  
  bonus (bkz: 12 ton müziği)
• zamanında karajan'ın ekibine dahilken, bu tarz hususlara eğilim göstermesine binaen kovulmasıyla birlikte enerjisini bu yola kanalize eden harnoncourt tarafından yaklaşık atmış-yetmiş senedir üzerinde durulan husus. (olayın gelişim süreciyle alakası olması açısından: (bkz: #33616397)) bu sebeple harnoncourt için, bir bakıma, bu olayın mimarı desek pek de hatalı olmaz.
  
  aslında, özellikle barok dönem ve öncesi üzerine yaptıkları yoğun çalışmaları yabana atılmamalı tey insanlarının. fakat muhtelif arkadaşlar "otantik" ve türevi laflara öyle takmış durumdalar ki, belirli bir yerden sonra kafa açmaya başlıyorlar. hem sözleriyle, hem ortaya koyduklarıyla. sözleriyle kafa açıyorlar; çünkü, nasıl desem, yani aslında "*kendi perspektiflerine göre* dönemsel bağlamda 'otantik'" olan yorumları sanki net bir objektif ölçütü varmışçasına dayatma eğiliminde olabiliyorlar. bunun ötesinde aslen icralarla da dikkate değer ölçüde kafa açabiliyorlar -kıyas olması için bach'tan birkaç örnek vermek istiyorum;
  matthäus-passion:
  https://www.youtube.com/watch?v=yojsqlytneg (otto klemperer)
  https://www.youtube.com/watch?v=ccmozlewfai ("otantik")
  orkestral süit no. 2:
  http://www.youtube.com/watch?v=b6qemtktm00 (carl schuricht)
  http://www.youtube.com/watch?v=tdaws5pnibe ("otantik")
  nun komm der heiden heiland:
  http://www.youtube.com/watch?v=yjsy0kbhgdi (karl richter)
  http://www.youtube.com/watch?v=9gm2hps64sc ("otantik")
  
  vs... vs...
  
  açıkçası şöyle bir olay var ki, bu tarz arkadaşlar istedikleri kadar araştırma yaparlarsa yapsınlar, mesela, bach'ın ne şekilde enstrüman çaldığını tam olarak bilemeyecekler. ne şekilçe çalınması istediğine dair söyledikleri de büyük oranda spekülasyonun ötesine geçemeyecek.(tarihsel müzikolojik çalışmalara rağmen açıkçası bu "biraz" böyle, kimse kusura bakmasın.) bunun çok daha ötesinde, ortada şöyle bir şey var ki, ortaya "dönemsel" bir icra koyulduğu iddia edilmekte; fakat işte bu tarz yorumları dinleyen insanlar o dönemin insanları değil. "ne alaka?" denebilir şimdi bu söylediğime. şu alaka: malum, mesela mahler veya wagner dinlemiş bir kitle var icracıların karşısında. şimdi sen bu adama tutup da, kendi kafana göre "o dönem"in yaklaşık imitasyonunu sunarsan, istersen alabildiğine başarılı ol, ortadaki dinleyici faktörünün güncelliği ve bu güncelliğin müzik algısı üzerindeki etkisi sebebiyle, ortaya konan işler, yapılmak istenilen olayın özüne dair çok önemli bir nokta atlanılarak sunulacaktır.
  
  hayır neticede şöyle de bir olay var: geçmişten günümüze gelmiş geçmiş en büyük bazı besteciler, kendilerinden evvelki bestecilerin eserleri üzerinde düzenlemeler yapmıştır: bach^*, mozart^*, mahler^*, liszt^*, vs... vs... hatta kendi besteleri üzerinde de bazen defalarca düzenleme yapmışlardır mesela bach ve bruckner'de olduğu üzere. böyle bir durum varken, orkestra şeflerinin ve bestecilerin, geçmişteki devlerin eserleri üzerine düzenlemelerde bulunmasına, "eserin otantisitesini bozuyor" diye laf söylemek sarih bir beyinsizliktir. az evvel saydığım besteciler şunu dinleyebilselerdi, tamamı bu yoruma/anlayışa hayranlık duyardı belki de: http://www.youtube.com/watch?v=jwxx5yveeou
  
  fakat bu demek değildir ki, o kadar laf etmeme rağmen sevdiğim muhtelif tarihselci yorumlar yok; iki üç misal vereyim:
  http://www.youtube.com/watch?v=k5afkin_ef0 (jordi savall)
  http://www.youtube.com/watch?v=a-8-dd9oyao (musica antiqua köln)
  http://www.youtube.com/watch?v=kpqm1hxgh-w (trevor pinnock)
  
  yani aslında olay kestirip atılmamalı. arada gerçekten güzel şeyler de çıkmıyor değil...
  
  ama yine de hususa dair daha net görüşlerin oluşması bazında şu tarz realiteler -son tahlilde- alabildiğine etkili: https://www.youtube.com/watch?v=4-hxeh3q8h4 (karl münchinger)
• (bkz: françois-xavier roth)
  (bkz: les siècles)