taper tantrum

• finansal piyasaların, tapering dönemlerinde gösterdiği aşırı reaksiyonlar.
• 2013 yılı haziran ayında fed başkanı ben bernanke'nin parasal genişleme tutarını kısmayı ima ettiği konuşması ve akabinde özellikle yükselen piyasa ekonomilerinin kur, borçlanma maliyeti, varlık fiyatları gibi göstergelerinde kaydadeğer menfi etki bırakan olaylar zincirine verilen ad.
• finansal bir kelime
• (bkz: tantrum)
• 2013'teki sarsıntının gelişmekte olan piyasaları ne kadar sarstığını herkes hatırlar. türkiye'de gezi olayları oluyordu o esnada, belki gündemi takip edememiş olabiliriz ama para çıkışları yüzünden ekonomimizin tökezlediği hepimizin malumu.
  
  şimdi, 2021'de yeniden yaşanabileceği dillendirilmeye başlanmış. not alalım buraya.
• "fed, kasım 2008'den sonra, konut piyasalarına, istihdama ve reel ekonomiye destek sağlamak amacıyla uzun vadeli faizleri düşürmek için, tahvil alımlarına başladı. parasal genişleme (qe) olarak da adlandırılan bu programların en önemli etkilerinden biri de, varlık alımları yoluyla piyasalara verilen paranın önemli bir kısmının gelişen piyasalara gitmesi oldu."
  
  bu dönemde döviz ucuzdu ve kolaylıkla elde edilebiliyordu. o dönemlerde bu parayı gelip geçici işlere değil, ekonomik çarkı genişletecek faaliyetlere yönlendirin dense de türkiye bunu yapmadı. mahfi eğilmez 21 ağustos 2013 tarihli yazısında bu durumu: "bedava para bitiyor" olarak duyurdu.
  
  çünkü, "dönemin fed başkanı ben bernanke'nin 22 mayıs 2013'te kongre'de yaptığı konuşmada, yılın ilerleyen dönemlerinde, varlık alımlarının hızında yavaşlamaya gidilebileceğini söylemeye yöneltti.
  
  "tapering" olarak adlandırılan bu safha, varlık alımlarının azaltılması anlamına geliyor ve zamanı geldiğinde varlık alımlarının sonlandırılması ve ardından da faiz artırımına gidilmesinin yolunu açıyor.
  
  bernanke'nin bu açıklamasını 19 haziran'daki basın toplantısında da tekrarlaması ile birlikte, uzun vadeli abd tahvil faizleri hızlı bir yükseliş gösterirken, dolar diğer para birimleri ve özellikle gelişen ülke paraları karşısında güçlendi. 2013 yılının yaz dönemindeki bu sert hareketlere, varlık alımlarının azaltılmasının yarattığı öfke anlamına gelen "taper tantrum" dendi." kaynak
  
  içlerinde türkiye, brezilya, rusya, çin ve güney afrika'nın bulunduğu kırılgan beşlinin başına gelenlerin açıklamasıdır bunlar aslında. kırılgan beşli, 2013 yılında bir morgan stanley finans analisti tarafından, büyüme hedeflerini finanse etmek için sıcak para sahibi yabancı yatırımlara fazlasıyla bağımlı olan gelişmekte olan piyasa ekonomilerini tanımlamak için kullanılmıştır. hatta türkiye, bu kırılgan beşli arasında, yatırımcılar tarafından en kırılganı olarak tanımlanmaktadır: "these fears were realized this week when turkey, seen by most investors as the most fragile of the fragile five, raised interest rates 4.25 percentage points on tuesday."
  
  2008 mortgage krizi sonrası dolarları piyasaya saçan abd, "2013 yılında fed’in tahvil alımlarının azaltılacağı yönündeki açıklamasıyla yaşanan ‘taper tantrum’da dolar ve abd faizleri yükselirken gelişen ülke para birimleri ve tahvilleri altı hafta boyunca düşmüştü." kaynak
  
  ama türkiye'nin kötü ekonomisi sadece sıcak paranın suyunu çekmesinden kaynaklanmadı. 2004 yılında ab'ye giren ve 2014 yılına kadar türkiye ile benzer bir ekonomik büyüme seyri gösteren polonya ile bu tarihten sonra bir ayrılma meydana geldi. polonya ortalama olarak ekonomik büyüme performansını geliştirirken, türkiye ise ortalamada hep düşüşteydi.
  
  dolayısıyla bir fırsat dönemi göz göre göre kaçmış oldu. anlıyoruz ki, bizim için ekonomik refah belki bir küresel kriz sonrası başımıza konacak bir talihtir, bir şans meselesidir. bu pek de yurttaşların ekonomik performansına dayanmamaktadır. bilemiyorum.
• geliyor gelmekte olan