samed behrengi

• behrengi, samed. ogretmendi, derslerinde ve yazi yazdigi gazetede inandiklarini savundu.karsi devrimde basi ezildi.cesedi hazar denizi yakinlarinda bulundu.
  arkasinda
  kucuk kara balik bir seftali bin seftali gibi benim hayatimi degistirmis eserler birakti.
• 29 yasinda gencecik katledilmis simdi ogrendim icim burkuldu.
• kurumus bir derede bogulmus bulundu. bir kasik suda gitti dediler. ilkokulda "ben ozel araba ile okula gitmem" diye servise binmemek icin aglamama sebebiyet veren, coculugumun yitip gitmis masum anilarindan biri.
  behrengi'yi öldürdüler, memleketlerini mollalara verdiler. acı bir örnektir bizim için....
• 9-11 yaslari arasinda tukettigim kitaplarinin arkasinda - ki arkadas kitaplar basmis idi onlari- cesedinin aras nehrinde kafasi ezilmis veya kopartilmis bir sekilde bulundugunun yazardi. bir kasik suda gitti dediler cumlesi de gecerek uzuntu ve kafa karisikligini arttirirdi olayin. yine de kargalar, bir seftali bin seftali, kucuk kara balik, ve puskullu deve hatirlara behrengi'nin politik kisiliginden bagimsiz, cocuklugun top 5 kitabi olarak kazinmistirlar vesselam.
• ulduz ve kargalarda üvey ana sendromunu işleyip, küçük yaştaki çocukların bununla nasıl başa çıkabileceğine dair yollar göstermiş, küçük yaşta sevgimizi kazanmıştır.
• ilkokulda, sınıf kütüphanesine kitaplarını götürdükten üç gün sonra, bu kitaplar olmaz diye bana geri iade edilen yazar
• sevgi masalını herkeslere okutmak istediğim. nahifliklerimin müsebbibi. güzelliği paylaşmaktan söz eden her insan gibi katledilmiştir.
  (bkz: sabahattin ali)
  (bkz: madımak oteli)
• çocukluğumun en etkileyici hikayelerinin yazarıdır iranlı samed behrengi.
  kitaplarıyla tanıştıktan sonra, tüm çocukluğumu onun uslubunu taklit ederek yeni behrengi hikayeleri kurmakla geçirdim. gittiğim her coğrafyaya öyle baktım, toprağı, adaleti ve "doğu"yu sevdim.
  yıllar sonra tesadüftür belki, sadece çocukluğunda behrengi okumuş olanlarla en iyi dostluklarımı kurdum..
  ne acı birşey bu kadar fena bir ölüm. lakin bence, ölümünün değiştirmediği ve artık zamanın da değiştiremeyeceği bir gerçek bu gökkubbede bakidir ;
  
  bir büyük adamdır behrengi ve binlerce çocuk sever onu.
• okuyanların, çocukluklarının rengini belirleyen, hatta sonraki hayatlarında dahi belirleyici olduğuna inandığım büyük iranlı-azeri yazar.
  behrengi etkisi öyle bir etkidir ki, bir insanı biraz olsun tanıdıktan sonra çocukluğunda behrengi okuyup okumadığını tahmin edebilirsiniz. ve ilginç bir içgüdü ile çocukken behrengi okuyanları farklı bir yere koyarsınız hayatınızda. ve de yanılmazsınız. behrengi okumuş çocukla okumamış bir olmaz asla.
  behrengi kitaplarının fiziki özellikleri bile insanın zihninde derin izler bırakır. arkadaş kitaplar serisinin arka kapaklarındaki, banka oturmuş bir çocuk ve sarıldığı köpeğinin arkadan görüntüsü örneğin. ya da kitabın içindeki çizimler; yıllar sonra bile ara ara gelir geri, durup dururken.
  kesin olan bir şeyde, çocukluğunda behrengi okuyanların daha mutlu çocuklar ya da yetişkinler olmadığıdır. hatta hüzünle tanışmasıdır çocuğun behrengi kitaplarının. küçük yaşlarda duyarlı olmayı aşılar insana.
  buna rağmen, yıllar sonra bakıldığında, behrengi okumaktan pişman birini görmedim diyebilirim.
  bir de kopi peyst bölümümüz var:
  
  samed behrengi (d. tebriz, haziran 1939 / ö. tebriz, ağustos 1968)
  iranlı öğretmen, çocuk hikayeleri ve halk masalları yazarı, derleyicisi, araştırmacı ve mütercim.
  haziran 1939'da tebriz'in çerendâb mahallesinde dünyaya geldi. babasının adı izzet, annesinin adı sârâ idi. samed'in iki erkek ve üç kızkardeşi daha vardır. ilk okulu bitirdikten sonra tebriz'deki "debîristân-i terbiyet" ve "dânişserâ-yi âlî" adlı öğretmen okullarında okudu. öğrenimini tamamladıktan sonra mamkan, gogan, ahircan gibi köy okullarında öğretmenliğine başladı ve kısa ömrünün sonuna kadar bu görevde kaldı. öğretmenlik yaparken bir taraftan da tebriz edebiyat fakültesi ingiliz dili ve edebiyatı bölümünde gece derslerine devam etti. azerbaycanlı köylü çocuklarına rehberlik hizmetleri sunarken onlar için masallar yazdı. azerbaycan halk edebiyatını inceledi. ağızdan ağıza dolaşan halk masallarını toplayarak bu malzemeyi azerî türkçesi ve farsça olarak yeniden kaleme aldı. edebî faaliyetlerinin belki de en önemlisi olan bu çalışmasının yanı sıra azerbaycan folkloru ve iran eğitim sistemi üzerine eğildi; eğitim sisteminin aksayan yanlarını tespit ettikten sonra çözüm yolları üretti. o dönemin önemli gazetelerinde ve dergilerinde çıkan yazılarında s. garanguş, çingiz, merâtî, bâbek, behreng, adıbatmış, daryûş, nevvâb merâgî, s. adam, solma gibi takma adlar kullandı. âdîne adlı haftalık bir gazete çıkardıysa da, o dönemin baskıcı yönetimi altında bu gazete varlığını sürdüremedi. 1968 yılı ağustos ayında aras ırmağında boğularak can verdi.
  behrengî'nin belli başlı eserleri:
  i. inceleme, gözlem ve makale dalındaki yapıtları:
  kondukâv der mesâil-i terbiyetî-yi iran (iran eğitim sorunlarına ilişkin bir inceleme); folklor u zebân-i âzerbaycan (azerbaycan dili ve folkloru); mecmû'a-yi makâlehâ (makaleler mecmuası); bihrûz-i dihkânî ile birlikte hazırladığı ve bu kitapta çevirisi sunulan efsânehâ-yi âzerbaycan (azerbaycan masalları) (iki cilt bir arada; birinci baskı tahran 1354 şemsî/1975; dördüncü baskı tahran 1357/1978), tapmacalar ve koşmacalar (tebriz 1345/1966).
  ii. masal ve hikaye dalındaki yapıtları:
  ulduz u kelâğhâ (yıldız ile kargalar), behrengî'nin ilk çocuk kitabıdır ve dostlarından birinin üvey çocuğunun yaşamından esinlenerek kaleme almış ve bu kitabın gördüğü ilgi behrengî'yi başka kitaplar yazmaya teşvik etmiştir. bu kitap 1345/1966 yılında tebriz'de basılmıştır.
  italya ve çekoslovakya'da ödül aldığı mâhi-yi siyâh-i kuçulu (küçük kara balık). türk ressamı ve karikatürcüsü mehmet sönmez tarafından resimlenen bu yapıt uluslararası fuarlarda iki onur madalyası aldı. iran'da da 1968 yılında şûrâ-yi kitâb-i kûdek (çocuk kitapları şurası) tarafından yılın kitabı seçildi.
  sergozeşt-i dâne-yi berf (kar tanesinin serüveni)
  peserek-i lebûfurûş (pancarcı çocuk)
  keçel-i kefterbâz (kel güvercinci).
  behrengî'nin çocuk edebiyatı hakkındaki bir makalesi 12 hikayesi ile birlikte "kıssehâ-yi behreng" (behreng masalları) (3. baskı, tahran 2536/1977) ve beş masal ile beş derleme halk masalı "telhûn" adıyla yayımlanmış (tahran 1349/1970), bu hikayelerden bazıları "bu gelen köroğludur", "püsküllü deve", "bir şeftali bin şeftali", "küçük kara balık", "sevgi masalı" ve "inatçı kediler" adlarıyla türkçe'ye çevirilmiştir (arkadaş yayınları, istanbul, 1975-1979)
• bir günlük düş ve gerçek , kargalar dışında (hatırlayamadım ama) bir kaç kitabını daha ilkokula giderken okuduğum , kitabının arkasında yazan aras nehri 'nde ölü bulundu cümlesinden her zaman tırstığım yazar