• bugünkü sirbistan sinirlari icerisinde yeralan petrovaradin kasabasi yakinlarinda 1716 yilinda osmanli imparatorlugu ve avusturya ordulari arasinda gecen, osmanli ordusunun yenilgisiyle sonuclanmis meydan savasidir.
  • bu savaşta osmanoğlu seraskeri sadrazam silahdar damat ali paşa ordunun önünde savaşırken karşıdan gelen bir ateş ile kafasından vurulup ölmüş, ardından sadrazamnın düştüğünü gören osmanoğlu ordusu dağılmıştır haliylen. savaşın karşı tarafında kazanan ise o zamanların her daim kazananı eugene of savoy idi.
  • (bkz: petervaradin muharebesi)

    damat ali paşa'nın sadrazamlığında gerçekleşen savaştır. tabii muharebe sırasında aldığı yaralardan ötürü, karlofça yakınlarında sadrazam şehit düşmüştür. o tarihten itibaren şehit ali paşa olarak anılmaya başlanmış ve sadrazam belgrad'a defnedilmiştir.

    bu muharebede çok şehit verilmiştir. zaten petervaradin daha önce de bazı kayıpların olduğu bir savaş bölgesidir. bu yüzden petervaradin osmanlı kaynaklarında dar'ül şüheda'ül varad (şehitler evi varadin) diye anılır.

    petervaradin günümüzde sırbistan'a bağlı voyvodina özerk bölgesindedir. ama zamanla önemini kaybetmiş ve bölgenin merkez şehri novi sad olmuştur. novi sad adı üstünde yeni bahçe demektir. zaten petervaradin'e göre çok yeni bir yerleşim merkezidir.

    sadrazamın defnedildiği belgrad ise 1 yıl sonra, 1717'de düşman eline geçmiş ancak 1739'da geri alınmıştır.
  • zenta muharebesi kadar bilinmesede en az zenta kadar ağır bir bozgundur. 30.000 şehit verilmiş, prens eugene osmanlı casuslarını kazığa oturtmuştur. hatta avusturya ordusu o kadar büyük bir katliam yapmıştır ki osmanlı ordusundan sadece 20 esir alınabilmiştir. ceset çokluğundan prens eugene ordusunun hastalık kapmaması için ordusunu geri çekmiş. bir sene sonra aynı noktaya gelindiğinden binlerce gömülmemiş insan, at ve deve cesedi görülmüştür.
  • 300 yıl önce bugün gerçekleşmiş muharebedir. osmanlı'nın karlofça'da kaybettiği toprakları venedik'ten geri almak istemesi üzerine avusturya da savaşa dahil olmuş ve 5 ağustos 1716 tarihinde osmanlı'yı yenilgiye uğratmıştır. bu yenilginin sonucu olarak iki yıl sonra pasarofça anlaşması imzalanmış ve osmanlı "amaan sokarım balkanlara" diyerek lale devri'ne girmiştir.
  • 5 ağustos 1716 tarihinde bugünkü sırbistan’ın novi sad bölgesinde osmanlı ordusunun avusturya ordusu karşısında yaptığı bir meydan muharebesidir. savaşı avusturya ordusu kazanmıştır.

    savaşın sebebi
    osmanlı devleti 1699 yılındaki karlofça antlaşmasıyla venedik cumhuriyeti’ne terk edilen mora topraklarını yerli halkın da yardımıyla 1714 aralık ayından itibaren geri almaya başlamıştı. ancak venedik ile ittifak antlaşması yapan avusturya, mora’nın yeniden venedik’e terk edilmesi için baskı yapıyordu. osmanlı imparatorluğu bu baskıya savaş ilan ederek karşılık verdi. böylece başlayan 1715-1718 osmanlı-avusturya-venedik savaşı'nın en önemli meydan muharebesi petrovaradin savaşıdır.

    savaş
    osmanlı ordusuna sadrazam damat silahtar ali paşa (1667-1716), avusturya ordusuna ise savoy prensi eugen (1663-1736) komuta ediyordu. savaş başladıktan sonra merkezde silahtar ali paşa, sağ kanatta da anadolu valisi ahmet paşa avusturyalıları geriletmeyi başardılar. fakat, avusturyalılar sağ kanattaki çekilmeyi durdurmak için yedekteki avusturya süvarileri ile karşı hücuma geçtiler. üstelik, tuna nehri üzerindeki avusturya donanması da top atışları ile kanadı sarsmaya başladı. bu sırada ahmet paşa’nın da vurulması üzerine sağ kanatta bozgun işaretleri görülmeye başlandı. merkezde durumu düzeltmek için çabalayan silahtar ali paşa’nın vurulması ise genel bir bozguna yol açtı. böylelikle savunmadaki avusturya ordusu kendinden daha büyük bir orduyu bozguna uğratmış oldu. tarihçi jeremy black'a göre osmanlı kayıpları 30 bin kadardır.

    meydan savaşının savaşa etkisi
    meydan savaşını kazanan avusturyalılar daha sonra bir önceki savaşta avusturya ordusuna başarıyla direnen banat eyaleti merkezi temeşvar kalesini kuşattılar. uzun bir kuşatma sonrasında avusturyalılar 15 ekim tarihinde osmanlı imparatorluğu'nun elindeki son macar kalesini de ele geçirdiler. (romence ismi timişiora olan temeşvar ikinci dünya savaşı sonrasında batı romanya’da kalmıştır.) avusturyalılar, bir yıl sonra da belgrad’ı ele geçirdiler. osmanlı tarafı barış istedi ve 1718 yılında pasarofça antlaşması imzalandı.

    kaynak
  • 1715-1718 osmanlı venedik avusturya savaşı'nın bir safhasıdır. osmanlı ordusu bu savaşta ağır yenilgi yaşamıştır.

    1715 senesinde osmanlı imparatorluğu, karlofça antlaşması ile kaybettiği toprakları geri almak için venedik'e savaş açmıştı. savaşın ilk yılında mora'yı venedik'in elinden almayı başarıp, girit'in bazı bölgelerindeki venedik varlığına son vermeyi başarmıştı. bu olaylardan sonra, 1716 senesinde avusturya, venedik'in yanında savaşa dahil olmuştu.

    vezir-i azam silahtar/şehit ali paşa komutasındaki osmanlı ordusu 1716 senesinin baharında istanbul'dan ayrıldı. ordu filibe'ye vardığında kırım hanı 40 bin kişilik ordusuyla osmanlı ordusuna katıldı. fakat kısa bir süre sonra rus tehdidinden dolayı ordusunun yarısını alıp topraklarına döndü. diğer yandan vezir-i azam ordusunun bir kolunu korfu adası'nı kuşatmaya gönderdi. avusturya'nın ani savaş ilanı sebebiyle orduya yeteri kadar takviye de yapılamamıştı. kısacası osmanlı ordusu bu haldeyken temmuz ayında belgrat'a ulaştı.

    prinz eugen komutasındaki avusturya ordusu da harekete geçerek petrovaradin'e gelip ordugahını buraya kurdu. bu duyumu alan osmanlı ordusu hemen petrovaradin'e doğru harekete geçti. ilk temas, öncü kuvvetler arasında yaşandı. öncü kuvvetlerin karlofça'daki ilk çarpışmasında osmanlı galip gelmişti. 5 ağustos'a kadarki ufak çaplı çarpışmalarda osmanlılar üstünlük göstermişti.

    3 ağustos günü osmanlı ordusu petrovaradin kalesi'nin önüne geldi. iki taraf 2 gün hiç hareket etmedi. şehit ali paşa'nın ordusu 100 bin civarında, prinz eugen'nin ordusu 70 bin civarındaydı. 5 ağustos sabahı prinz eugen'in ordusu aniden taarruza geçti. bu ani taarruz karşısında osmanlı ordusu çözülmeye başladığı esnada vezir-i azam şehit ali paşa son çare olarak merkezden hücum etmeyi denerken tüfek mermisiyle öldürüldü. vezir-i azamın ölümü üzerine osmanlı ordusu iyice dağıldı. yaklaşık 5 saatlik meydan muharebesinin sonucunda avusturyalılar galip gelen taraf oldu. osmanlı ordusu perişan bir halde belgrat'a geri çekildi.

    savaşın sonucunda osmanlı ordusunun diğer kolunun yürüttüğü korfu'daki kuşatma da kaldırıldı, venedikliler voniçe'yi ve preveze'yi ele geçirdi. savaştan yaklaşık bir yıl sonra prinz eugan, osmanlı ordusunu tekrar mağlup ederek hem temeşvar'ı hem de belgrat'ı ele geçirmeyi başardı. savaştan sonra kutsal roma imparatoru vi karl bir mektup yollayarak prinz eugen'i tebrik etmiştir. papa ix. clemens de kutsanmış bir şapka ve kılıç göndererek prinz eugen'i ödüllendirmiştir.

    kaynaklar:
    + ismail hakkı uzunçarşılı - osmanlı tarihi - cilt: 5 - türk tarih kurumu yayınları - 6. baskı.
    + midhat sertoğlu - mufassal osmanlı tarihi - cilt: 5 - güven yayınevi - 1971.
    + hakan karagöz - pasarofça barışı’na giden süreçte osmanlı-habsburg rekabeti (1716-1717) - 300. yılında pasarofça antlaşması sempozyumu bildirileri - msü yayınları - 2019.
hesabın var mı? giriş yap