• damat ibrahim pasa'nin sefa düskünlügünden illallah demis "patrona halil" adli yenicerinin bir grup yandasiyla beraber 25 eylül 1730'da baslattigi isyandir.
    damat ibrahim pasa ve bazi devlet adamlari idam edilip isyancilara teslim edilmisler, sultan ücüncü ahmet tahti sultan mahmut'a birakmis, divan edebiyati sairi nedim isyan sirasinda vefat etmistir.
  • güzelim lale devrini sona erdiren isyan.
  • dinden çok para meselesinden çıkmış bir isyandır. sultan üçüncü ahmet ve sadrazamı nevşehirli damat ibrahim paşa iran'a savaş açılacağı gerekçesiyle esnaftan büyük miktarda borç para toplamış, ancak toplanan bu imdad-ı seferiye iranla sorunların diplomasi yoluyla çözülmesi ardından esnafa geri dağıtılmak yerine boğaz sefasında yenilince rezalet çıkmıştır.
  • iş yerindeki bilgisayardan sözlüğe girmek isteyen halil'in, buna izin vermeyen patronuna karşı başlattığı isyan. güvenlik görevlilerinin halil'i yaka paça dışarı atmasıyla zor da olsa bastırılmıştır. bu isyanın sonucunda halil için lale devri bitti.
  • mustafa islamoglunun islami hareketler ve kiyamlar tarihi adli kitabinda oncesi sonrasi sebep ve sonuc iliskileriyle cok guzel analiz edilmis, eski bir yeniceri ve donanma subayi patrona halilin ismiyle anilan sedengectiler kiyami olarak da bilinen bir isyandir.. detaylar icin ismi zikredilen kitap siddetle tavsiye edilmekle beraner yazarin konuya bakis acisindan bahsedecek olursak:

    18. yy baslarinda osmanli imparatorlugundaki catlaklar iyice gunyuzune cikmaya baslamistir ve yonetim halktan iyice uzaklasmaktadir. bilhassa fransadan ithal edilen lux anlayis saray cevresini etkisi altina alir ve buyuk miktarda para bilhassa lale devrinden saray ve etrafinin eglence alemleri icin harcanmaya baslanir. bu harcamalar daha cok estetik mimari sanat eserleri ve sanatcilara, sairlere ve eglencelere odenen paralardan olusmaktadir. bilhassa sadrazam ibrahim pasa, padisahi etkisi altina alir ve saray tamamen halkin sorunlarindan uzaklasip kendisini eglenceye vurur. bunun sebeplerinden biri de devletin batida aldigi yenilgiler ve fetih politikasinin terkedilmesiyle ekonominin dusmesidir. halkin sesini kismak ve dikkatini dagitmak icin irana sefer duzenlenir fakat oradan da istenilen sonuc elde edilemez. sonunda halk icindeki birkac duyarli vatandas isyan bayragini acar ve halktan ilk basta buyuk destek gorur. isyan uzadikca halkin heyecani duser, fakat saray yine de isyani bastiramaz ve ibrahim pasa ve birkac kisinin kellesi gider. patrona halilin isyani baslatma nedeni yalnizca sosyal degil ayni zamanda dinidir de. saray eglencelerinde ickinin su gibi akmasi ve sarkici kadinlarla ve sairlerle duzenlenen geceler o zamanki halki rahatsiz etmeye baslamistir.(su anla kiyaslamayalim 1700lerden bahsediyorum) hatta bir saray katibi, ramazan ayinin gelmesiyle eglencelerinin nasil sekteye ugradigindan uzuntuyle bahseder. o zamanin siir ve edebiyati da bu devri anlatir niteliktedir, nitekim nedimin siirlerinin okunmasi yeterlidir.

    isyan sonunda lale devrinde yapilan saraylar yiktirilir. bunu one surerek bazi kimseler patrona halil ve erkanini sanat dusmani gericiler olarak isimlendirse de, o donemki kutuphanelere hicbir zarar gelmemesi duruma farkli yorum getirmemize neden olmaktadir. patrona halil ve isyancilar icin lale devrinde yapilan saraylar halkin sirtindan gecinmenin ve somurunun simgesidir ki bu yuzden onlar yikilmistir. sonunda patrona halil ve isyani destekleyen devrin ulemasi ve onde gelenleri sultanin hazirladigi bir komployla ortadan kaldirilirlar. devran donmeye devam eder.

    bu entryden (bence) alinmasi gereken en onemli ders ise tarihin derinliklerine ve detaylarina ve farkli yorumlarina daha dikkat etmemiz gerektigidir. (bkz: dersim isyani)
  • filminin çekilmesini bekliyorum. n'olur lan.
  • isyana destek veren ibrahim adında birinin çıkıp “böyle büyük bir günde ezan okunmaz, namaz kılınmaz” demesi üzerine, bu isyan, 1730’un 29 eylül gününün, tarihlere “istanbul’da fetihten buyana ezan okunmayan tek gün” olarak geçmesine neden olmuştur.
  • bu isyan olmasa halen lale devrini yasiyorduk :/
  • başındaki patrona halil'e resmi osmanlı vakanüvislerinin alabildiğine kin kusmasına karşılık, altyapısında taş gibi sınıfsal ve toplumsal bir hareket olan ve bastırılmadan önce tam 49 gün imparatorluğu yöneten, hakkında çok daha fazla araştırma yapılması gerekli olan isyan.
  • bu isyanın temel nedeni, ne sosyal adaletsizlik, ne lale devrine tepkiler, ne de halkın idareyi ele alma isteğidir. isyanın nedeni nepotizm'dir nevşehirli damat ibrahim paşa ne kadar akraba, dost kardeş, hemşehrisi varsa devlette üst kademlere yerleştirmiş ve kendi dahil (sadrazamlığı 12 yıl) tüm bu insanlar uzun süre iktidarda kalmıştır. yukarı çıkma şansının olmadığını gören diğer bürokratlar, ulema ve yeniçeriler ile iran meselesinin uzamasından rahatsız olan halk, bu isyana kalkışmışlardır. bu isyanla beraber pek çok yenilik ve gelişim tabii ziyan olmuştur.

    zaten, hamam tellağı olan patrona halil'in adından belli olduğu üzere kendisi de eski bir deniz askeridir. ayrıca isyanın bastırılamamasında, başlangıçta, üsküdar'da düğünde bulunan ibrahim paşa'nın geç refleks göstermesinin de tesiri büyüktür.

    matbaaya ise dokunulmamıştır. sanıldığının aksine o dönemde matbaayı olumlu veya olumsuz manada önemseyen de yoktur. matbaaya fazla anlam yükleyen, anakronizm yapıp, bugünün mantığı ile hareket eden bizleriz. zaten osmanlı'ya matbaanın 270 sene geç gelmesinin nedeni ne dünyadan bi-haber olmak, ne gericilik, ne de sözde 90.000 kişilik katip lobisinin karşı olmasıdır. matbaa bir arz-talep meselesidir. okumayan bir toplumda (o zaman ki dedelerimiz de okumuyordu) matbaayı kim ne yapsın?
hesabın var mı? giriş yap