*

  • ing. (insan geli$iminde) genetik vs. cevrenin etkisi sorunsali.

    derler ki, ormanda buyutulen tarzan'i 20-40 ya$lari arasinda istanbul - bebek'te tutsalar, o da puma giyer. ozetle boyledir. ve de "x olunmaz x dogulur" felsefesi nature'a oy atan bir genellemedir.
  • halkla ilişkiler ve işletme alanlarında da sıklıkla tartışılan bir problemdir.. özellikle yönetim ve liderlik konularında, bir insanın doğuştan mı çok iyi bir lider olduğu yoksa bu özelliğini eğitim ve tecrübeyle zamanla mı geliştirdiği üzerine kafa patlatılır. ama genel kanı şudur: doğuştan liderler ya da istediği kadar donatılsın lider olmayanlar çok az bir yüzdedir. insanların büyük bölümü gelişimle istenen kıvama getirilebilir, tabula rasa hadisesi de bu kanıyı destekler. bence ise hitler kötüdür ama çevresi daha kötüdür.
  • üniversitelerde genellikle essay konusu olarak verilen bir problemdir. bugün essay yazcaz hocam konu ne? sorulur mu tabiki de nature vs nurture problematic. çoğu öğrencinin baş belasıdır..
  • mitolojide bu karşıtlığı apollon ve artemis adlı ikiz kardeşler temsil eder.
  • (bkz: a posteriori)
    (bkz: a priori)
  • (bkz: piaget vs vygotsky)
  • genetiğimiz (yaradılış) mi, büyütüldüğümüz-eğitildiğimiz çevre mi bizi biz yapar anlamında terim. kafamda tonlarca çağrışıma yol açıyor.
    konunun en basite indirgenmiş, benim anamın da anlayabileceği hale getiren örneği awaara (bkz: #3028810 -filmin ana teması efendinin oğlu efendi, hırsızın oğlu hırsız olur lafı üzerine kuruludur). aklıma takılan bunun senaryosunu yazan amca ilham perisi marifetiyle mi konuyu bu kadar yalın açıklıkla anlatmış yoksa gerçek bir entelektüel bilgi ürünü mü?
    konuyu felsefe,sosyoloji veya antropoloji sahasından çıkarıp laboratuara sokan genetik bilimi. gelişme hızı hem heyecan, hem korku veriyor. heyecan verici çünkü tedavi edilemez kabul edilen hastalıklarda yep yeni tedavilere kapı açıyor (gaucher hastalığında gen tedavisi). ürkütücü çünkü; bazı meslekler, pozisyonlar, sigorta... genleriniz uygun değilse hayal olacak. siz istediğiniz kadar kişisel gelişiminizi emek vererek zirveye çıkarın, genlerinizin tanımladığı kişi olmadığınızı anlatmak zor. psikopatlık genleri taşıyorsun, yani saldırgansın, suça eğilimlisin, empati yoksunusun o zaman ben seni nasıl ana yönetici yapayım? (bkz: iyi misin kötü müsün). sinemadan awaraya göre daha karmaşık batılı yorum gattaca. sadece genlerin ile değerlisin, yoksa hiçsin; ürkütücü, çünkü olası bir distopia

    fizik galiba tüm bilimlerin çığır açanı (pathfinder?). newton fiziği ve takip eden determinizm akımı. tüm bilim dallarında aynı bakış açısı. mutlak iyi-mutlak kötü, değişmez kurallar, fizik kanunları. aklıma ilk planda gelen örnekler; faşism/proleterya diktatörlüğü. tıp: aynı hastalık etkeni daima aynı hastalığa sebep olur. sonra izafiyetin gelişi. (bkz: #25748240) tıptaki karşılığı multifaktöriyal hastalıklar kavramı. aynı genlere sahip tek yumurta ikizlerinden birini al bankada memur yap, daya ekmek-pilavı, 40 yaşında kalp krizi, ölüm, kardeşini al ormancı yap, 60 yaşında seni beni tek eliyle yıksın. astım; aynı kardeşlerden biri sigara içiyor, havasız bir ofiste, yerler boydan boya halı kaplı; her gün hasta... diğeri dağda çoban, sigara içmiyor; öksürük nedir bilmez. neden ve nasıl? cevap genetik yatkınlık zemininde çevresel risk faktörlerine maruziyet derecesi.
    aristo'dan ibn'i sina'ya kadar tabula rasa üzerine yazılanlar büyük ölçüde çürütülüyor. natur hafife alınmayacak kadar önemli bir unsur.
  • özellikle davranışsal genetik alanında önemli bir tartışma. bu tartışma üzerine son zamanda yazılan iki önemli kitap:

    james tabery - beyond versus: the struggle to understand the ınteraction of nature and nurture (2014)

    helen longino - studying human behavior: how scientists ınvestigate aggression and sexuality (2013)
  • (bkz: ırkçılık)
    (bkz: zeka)
    (bkz: sosyopat)
    (bkz: ikiz araştırmaları)
    (bkz: kişilik)
    (bkz: homoseksuellik)
  • (bkz: genetics times environment)
hesabın var mı? giriş yap