• büyük kütleli yıldızlar olup ana kol üzerinde göreceli olarak az zaman harcarlar.. kütlesi 15 m. kadar olan bir yıldız ana kol üzerinde 10 milyon yıl, kütlesi 30 m. kadar olan bir yıldız ise yalnızca bir milyon yıl geçirir. büyük kütleli yıldızların evrimleri hızlı olduğundan, helyum çekirdek çökerek yeniden nükleer reaksiyonları başlatıp yıldız kırmızı deve dönüşürken dış kabukta hidrojen yanması için çok az zaman kalır. helyum tüketildiğinde çekirdek yeniden çöker ve üç helyum çekirdeğinin kaynaşarak bir karbon çekirdeğine dönüştüğü üçlü alfa sürecini başlatır.
    sonunda çekirdek, karbonu da yakarak oksijene dönüştürecek kadar ısınır, bu arada çevrede helyum yakan bir kabuk da vardır ve yıldızın dış katmanarı genişleyerek bir kırmızı süperdev oluşturmuştur. çekirdek sıcaklığı 1 milyar derece kelvin'e ulaşıncaya kadar yanmaya devam eder.
    füzyon aksiyonları sonucunda gittikçe daha ağır elementler üretlir ve sonunda çekirdek tümüyle demire dönüşür. demir, füzyon reaksiyonlarının son halkasıdır. demirden daha ağır elementlerin sentezi sonucunda dışarıya enerji verilmez, tam tersine ortamdan enerji alınır. demir çekirdek tüm füzyon (kaynaşma) ve fisyon (parçalanma) reaksiyonlarında endotermiktir (dışarıdan enerji alır). bu noktadan sonra dışarıdan enerji sağlanmadıkça hiçbir nükleer süreç oluşamaz. ısı kaçarken çekirdek büzülür ve sıcaklık 1 milyar kelvin'i aşar.
    çekirdeğin kütlesi 1.4m. 'ni aştığı an artık dejenere elektron basıncı da çökmeyi önleyemez çekirdek çöker ve atomların ötesinde atom çekirdeklerinin sıkıştırıldığı maddenin çok daha yoğun olduğu bir duruma girer. bu durumda protonlar, elektron yakalayarak nötronlara dönüşürler. aynı zamanda maddeyle çok zayıf biçimde etkileşen ve bu nedenle de yıldızdan hemen hiç engellenmeden kaçabilen karşı nötrinolar biçiminde enerji yayınlanır.
    enerji kaybı , yalnızca nötronlardan meydanma gelen dev bir atom çekirdeğinin oluşumunu hızlandırır. nötron yıldızı çekirdek yoğunluğuna kadar sıkıştırılmış olup dejenere nötron basıncı tarafından daha fazla çökmesi önlenen bir gaz küresidir. dejenere nötron basıncı, nötronlar birbirine değecek kadar sıkıştırıldığında ortaya çıkan kuantum mekaniksel bir basınçtır. ortaya çıkan nötron yıldızının yarıçapı yaklaşık 1 kilometre ve yoğunluğu da yaklaşık santimetreküpte 1 milyar tondur.
    yıldız çekirdeğinin çökmesi kırmızı süperdev evresindeki yıldızın dış katmanlarını büyük bir hızla dışarıya fırlatan bir şok dalgası oluşturur. bu bir süpernovadır. kalıntı nötron yıldızı çok sıcak olup x-ışınları yayar. sıcaklığını koruyacak bir enerji kaynağı olmadığından yavaş yavaş soğur. birkaç milyon yıl sonra en azından termal enerji bakımından gözden kaybolur ve karanlık maddeye dönüşür.

    (bkz: nötron ısıması)
    (bkz: nötron)
    (bkz: nötron bombası)
  • süpernova patlamaları sonucu oluştuğu düşünülen, temelde nötronlardan oluşan son derece yoğun yıldız.
  • atom cekirdeklerine kadar sikismis olan olu yildizlardir. soyle ki:

    büyük kütleli (gunesin 15-30 kati kadar) olan bir yildiz yakiti olan hidrojeni bitirince helyum sentezine baslar. o da bitince helyum'un yanmasi sonucu olusan karbon'u yakarak oksijene donusturur. bu donusturme sureci fuzyon reaksiyonlari karsisinda endotermik olan demire kadar devam eder.

    bu nukleer reaksiyonlar meydana gelirken yildizin cekirdegindeki sicaklik 1.000.000.000 santigrati asmis durumdadir. icerisinde kutle cekimini dengeleyici hicbir nukleer reaksiyon meydana gelmeyen bu sicak cekirdek buyuk bir hizla cokmeye baslar. coken cekirdegin kutlesi 1.4 gunes kutlesini astiktan sonra dejenere elektron basinci denilen ve cokmeyi engelleyen kuvvet yeterli gelmez olur ve atomlar "cekirdekleri birbirine degecek" kadar sikisir.

    bu noktada atomlar icerisinde bulunan protonlar elektronlari yakalayarak birer notrona donusur. bu haliyle yildiz, elektronlari olmayan yaklasik 1 kilometre capinda dev bir atom cekirdegidir. yogunlugu ise santimetrekupte 1 milyar ton kadardir.

    buraya kadar anlattigim cokme sureci aslinda gorkemli bir gosteriyi de beraberinde getirir. cunku yildizin cok buyuk bir hizla coken cekirdegi cok kuvvetli bir sok dalgasi yaratir ve bu sok dalgasi yildizin cekirdek cevresinde bulunan kismini bir supernova patlamasiyla disari savurur.

    dis katmanlari atilmis ve ciplak bir halde kalan bu notron yildizlari cok sicak olup, manyetik kutuplarindan x isinlari yayarlar. genellikle buyuk bir hizla donen notron yildizlarinin x isini yayim ekseni eger bize donuk ise onu periyodik bir radyo kaynagi olarak algilariz.
  • nasıl beyaz cüce elektronlar arası dışlama ilkesi sayesinde ayakta kalabiliyorsa, nötron yıldızı da nötron ve protonlar arasındaki dışlama ilkesi itimi sayesinde ayakta durur. (bkz: #12707793)
  • (bkz: pulsar)
  • efendim bunlar kendi etraflarında dakikada 7000 devire kadar varan hızlarda dönerler (uçak motoru ya da yeni nesil hdd ler gibi işte). fena bi hızdır bu öyle bir kütle için. bir de kutup bölgelerinde magnotosferlerinin özelliği bakımından enerjilerini yayarkene bir sapma oluştururlar bu yüzden kesintiler oluşur. bi kesilip bi gelme olayı yüzünden atarca ya da pulsar olarak da bilinmektedirler. bu sayede çok hassas saat ölçümü yapılabilirmiş. atom saatlerimiz bile bir kaç bin yılda bir gerek yer çekimi gerek dünyanın manyotosferi vs. gibi sebeplerle bir kaç saniye sapma niteliğine(!) sahipken, bu yıldızlar hiç bi naneden etlienmedikleri için kusursuzmuşlar. bir de nötrino denen bi illet vardır, bu illet her bi haltın içinden geçerkene, bu yıldızın içinden geçemezmiş, hatta yapısı bile bozulurmuş.
  • madde'nin, nötronları birbirine değecek kadar sıkışık olduğu, yalnızca 10-20 kilometre çapındaki küçük, ölü yıldız
  • 1 cm3 büyüklüğündeki mekanına everest dağının kütlesini sığdırabilen sitare.
hesabın var mı? giriş yap