mihri hatun

• divan sairi. nazireleri ve divaniyla unludur. kadin divan sairleri icinde ask ile ilgili duygularini samimi bir sekilde yazmasi bakimindan farkli bir yere sahiptir.
• (bkz: mihrimah sultan)
• isminin venüs gezegeninde bir kratere verildiği yönünde iddialar olan kadın divan şairi.
• amasya'da yaşayan, güzelliği ile meşhur bu hanım şairimiz bir rivayete göre , necati bey'e gizliden bir hissi yakınlık beslemekte imiş. ona hitaben demiş ki:
  
  ben umardım ki seni yar-ı vefa-dar olasın
  ne bileydim ki seni böyle cefa-kar olasın
  
  reh-i aşkında neler çektüğüm ey dost benüm
  bilesin bir gün ola aşka giriftar olasın
  
  beni azade iken aşka giriftar itdün
  göreyim sen de benim gibi giriftar olasun
  
  beddua etmezem amma huda’dan dilerim
  bir senin gibi cefa-kara heva-dar olasun
  
  şimdi bir haldeyüz kim, ilenen düşmanına
  der ki, mihri gibi sen dahi siyeh-kar olasun
  
  fakat necati bey, mihri hatun'un şiirlerinde kendisini esin kaynağı yapmasına hiddetle demiş ki:
  
  ey benüm şi’rime nazire diyen
  çıkma rah-ı edepten eyle hazer
  
  dime kim işte vezn ü kafiyede
  şiirüm oldu necati’ye hem-sar
  
  harfi üç olmağ ile ikisünün
  bir midür filhakika ayb u hüner
• 1400'lü yılların dilsiz şairi. "sözüme uymadın ey asılası dil dilerim". aşkın sefasının kendine azap çektirmeksizin yaşanmışına tebessüm dahi etmeyen kadın. aşkın intikamını kine karıştırmayan yazar. "bed-duâ etmezem ammâ ki huda’dan dilerim, bir senin gibi cefâ-kâra hevâ-dâr olasın"
  
  çok güzelmiş diyorlar; o kadar belli ki. iyi ki aşık şairler var da tarihi icat eden insanoğluna üzülmüyoruz.
• erkek egemen divan şiirinde kadınsı ve tensel bir dil kullanmış, şiirlerinde sevgilierinin ismini açıkça vermiştir. ismini asla açıklamamaya yemin ettiği bir kadına duyduğu hislerden dolayı batıda "türk sapphosu" olarak adlandırılmıştır. venüs'te bir kratere ismi verilmiştir. almanya, avusturya ve hollanda başta olmak üzere birçok yabancı ülkede müfredata girmiş, şiirleri okutulmuştur.
• hiç evlenmemiş yetenekli bir divan şairi. ataları arasında babai ayaklanmasının önderlerinden baba ilyas'ı da saymaktadır. bir kadın olarak erkek meslektaşları tarafından ciddiye alınmadığını belirtmiş ve yetenekli kadınlarla ilgili ateşli bir savunma kaleme almıştır. bir başka divan şairi necatî'yle de atıştığı da ve savunmasını bunun üzerine yazdığı da söylenir.
  
  kaynak: suraiya faroqhi, osmanlı kültürü ve gündelik yaşam, tarih vakfı yurt yayınları, s. 132.
• "n'eyleyim bicare gonlum bir dem olmaz yarsiz
  epsem olmaz nitekim cehd eylerim bu arsiz
  
  ben dilimde namini vird ettim ama dilberim
  bir dem anmaz adim olmaz bir nefes agyarsiz
  
  vaslini ikrar edip saldi beni sevdalara
  dondu inkar eyledi bu dini yok ikrarsiz
  
  ey tabib-i can meded bimarinam oldum dedim
  dedi huydur asik oldurmek bana timarsiz
  
  gormedim bir hub kim yaninda olmaya rakib
  bu cihan baginda hic gul olmaz imis harsiz
  
  hublarin mihrini mihri oluruz terk etmeziz
  kim ne der ise desin biz olumaziz yarsiz"
  
  dizelerinin sahibi mutasavvif kadin sair.
• önce sultan ikinci beyazıt’ın ardından da şehzade ahmet’in valilik yaptığı dönemlerde amasya’da yaşamıştır. bu şehzadelerin yetişmesinden sorumlu olan alim meclislerinde bulunduğu için iyi bir eğitim almıştır. hatta kaynaklara göre, birçok konuda döneminin en iyi alimlerinden biridir. asıl adı tam bilinmemektedir, aşık çelebi’ye göre mihri, evliya çelebi’ye göre mihrümah (mihr ü mah), diğer kaynaklara göre ise mihrünnisa (kadınlığın güneşi) veya fahrünnisa (kadınlığın övüncü)dır. kaynakların üzerinde anlaştığı iki nokta, "mihri" mahlasının babası tarafından verildiği ve hayatı boyunca hiç evlenmemiş olmasıdır.
  
  ismine yakışır şekilde, dönemine meydan okurcasına kadınsı bütün duyguları ile erkek egemen divan şiirinde öne çıkmış, sade ama samimi diliyle yazdığı gazel ve kasideleri ile kısa sürede tanınmıştır. dönemin birçok erkek şairinin başaramadığı bir şeyi başarmış ve bir adet divan sahibi olmuştur. amasya valiliği de yapmış sultan ikinci beyazıt’a itafen bir kaside yazdığı ve karşılığında çok yüksek bir hediye aldığı anlatılır.
  
  onu türk sapphosu olarak tanımlayan kişi ünlü tarihçi joseph von hammer purgstall’dir. divanı 1967’de moskova’da basılmış ve yayımlanmıştır. mihri hatun’un bir yazma divan’ı istanbul üniversitesi kütüphanesi'ndedir. fatih millet kütüphanesinde ve ayasofya kütüphanesinde de birer kopyası vardır.
  
  birçok kaynakta (bütün bu kaynaklar aşık çelebi’yi referans gösterir) 1506'da öldüğü belirtilse de, 10 eylul 1509 buyuk istanbul depremi'nde istanbul'da olduğu da iddia edilmektedir hatta a.atilla şentürk tarafından yazılmış osmanlı şiiri antolojisi’nde bu tarih "1512’den sonra" olarak belirtmiştir. mezarı, amasya’da, ii. bayezid tarafından inşa ettirilen ve zevadiye adıyla bilinen bir halveti tekkesinin türbesindedir, dedesi pir ilyas’ın yanına defnedilmiştir.
• buyurmuş ki vaktiyle:
  "bir müennes yeğdurur^* kim ehl ola
  bin müzekkerden ki ol nâ-ehl^* ola
  
  bir müennes yeğ ki zihni pâk ola
  bin müzekkerden ki bî-idrâk ola"