messiniyen tuzluluk krizi

• doktora çalışmasında ege bölgesi'nde neotektonik çalışmış olan iain stewart'ın anlatımı ile:
  
  https://m.youtube.com/watch?v=bemsluldvao
  
  bu olay aynı zamanda cosmos a spacetime odyssey'de de yer almıştır.
• (bkz: bir işkence olarak jeolojik çağları ezberletme)
  
  messiniyen, tortoniyen, burdigaliyen, langiyen, serravaliyen falan filan daha bir dünya vardı bunlardan.
  
  gel gelelim esas bilinmesi gerekeni bize öğretmemişler. bu kadar sene okudum. jeololik çağlardan 2-3 ayrı derste sorumluydum. hepsinin de sınavında mutlaka sordular geçtik. ama bir hocamız da çıkıp messiniyen zamanı tuzluluk krizi vardı diye anlatmadı. ezberlettiler sadece.
• gondwana ve lavrasyakıtalarının arasında bulunan tetis okyanusu tektonik hareketler sebebi ile kuzeye kayan ve anadolu'ya çarpan arap levasının atlantik–indo-pasifik su yolunun daralması ile paratetis ile olan bağlantının kopması sonucunda büyük oranda tatlı su kaybına uğramıştır. batıda pantalas okyanusu ile bağlantı olan betik ve rif boğazları tektonik sebepler ile kapanıyor, dünyanın yörünge hareketleri de tuzluluk krizinin başlamasına ve derinleşmesine yardımcı oluyor.
  
  bu extrem koşullar dışında, normal şartlar altında da akdeniz havzasında tuzluluk krizinin yaşanması mümkündür. akdeniz havzasına düşen yıllık yağış miktarı ile akarsulardan kazanılan su kütlesi, bir yıldaki buharlaşma kütlesinden azdır. yani cebelitarık boğazı kapatılırsa akdeniz 1000 yıl içerinde kuruyabilir.
  
  messiniyen tuzluluk krizi cebelitarık boğazı'nın tektonik çökmeye bağlı olarak açılması sonucunda yaşanmıştır. zanklean transgresyonu ( deniz ilerlemesi) olarak adlandırılan bu dönemde günümüz amazon nehri’nin 1000 katı büyüklüğündeki
  bir su gücü ile akdeniz hızla dolmuştur.
  
  tuzluluk krizi akdeniz havzasında devamlı kuraklaşma ve soğuma eğiliminde olan bir iklime neden olmuştur. antartika’ daki buzulların yayılımı messiniyen döneminde
  genişlemiştir. krize bağlı olarak kara alanlarının artması kara hayvanlarının afrika
  ve avrupa arasında göçünü de sağlamıştır.
  
  [görsel krizde oluşan kristallere örnek]