memento te hominem esse

• sadece bir insan olduğunu hatırla.
• “memento mori
  memento te hominem esse
  respice post te!
  hominem te esse memento.”
  
  “fani olduğunu hatırla
  sadece bir insan olduğunu hatırla
  arkana bak!
  sadece bir insansın, hatırla.”
  
  bu ifade kaynaklara savaş sonrası muzaffer olmuş bir roma generalinin büyük bir törenle karşılandığı şehrin sokaklarında zafer turu atarken arkasında duran bir kölenin kafasının üstünde bir defne çelengi tuttuğu sırada generalin kulağına tekrar ettiği sözler olarak geçmiştir. amaç tüm bu gururun ve ihtişamın yaratacağı hezeyana karşı ölümü ve ölümlü olmayı hatırlatarak kazanılan zafer veya zaferlerin kişide nefis taşması yaratmaması, gücün etkisiyle toplum ve devlet için tehdit arz etmemesi için onu uyarmaktır. generalin kafasının üstünde taşınan defne çelenginin sonsuz yaşamı sembolize etmesine rağmen kulağına sürekli olarak ölümün fısıldanışı belki de insanın en büyük çelişkilerinden birisi olabilir. bu durum vicdan ile sahip olduğu arzularının arasındaki anlamsal farklılıkları ortaya koyar niteliktedir. hem ebedi olmak ister hem de bildiği en somut gerçek, ölümlü olduğudur. bu sözler toplumun genel ahlakına atfedilen ve sonraki dönemlerde sanatta da pekçok alanı etkileyecek bir söylemi de içermektedir; memento mori (öleceğini hatırla).