martenzit ^*

• yüksek karbonlu çeliklerde oluşabilirliği daha kolay olan sert ve kırılgan bir fazdır. ismi adolf martens'e ithafen konulmuştur.
• sert ve kırılgan yapılı çelik.erimiş halde bulunan çelik ani olarak soğutulursa,faz içindeki karbon atomları difüzyon için yeterli zaman bulumadığından kristal yapısı içindeki normal yerlerine ulaşamaz. bu durumda interstitial bir kristal yapı oluşur.
• ostenit'in hizli sogutma yardimiyla tavlanmasinin ardindan olu$an yapi.. cok serttir, tek fazli bir yapiya sahiptir ve inanilmaz gevrektir.
• hacim merkezli tetragonal demirde karbonun aşırı doymuş arayer katı çözeltisi.
• mr. martens, bu yapiyi ilk celiklerde farketmis ve tanimlamis olacakki, cumleten ilk akla gelen hep celik olur... ancak ne varki martensitin illa sert olmasina, illa hizli sogutulmasina gerek yoktur, hatta isin ilginci celiklerdeki martensit istisnai bir durumdur... demir disi metallerin stress induced transformation'a ugramalari sonucunda da martensit olusur... olusan yapi da genelde yumusacik, pamuk gibidir...
• kristalografik tanımlaması deformasyon ikizlenmesi ile benzerlik gösteren düşük sıcaklık fazı.serttir ama o sert mizacının altında nede kırılgan bir yapıya sahiptir bir bilseniz.
• temperleme işlemine tabi tutulmadığında pek de kullanışlı olmayan bir çelik fazıdır.
  
  uygulanabilecek en önemli temperleme yöntemi martemperlemedir
• çelik martensitinin kristal yapısı hacim merkezli tetragonaldir (kare prizma düşün köşelerde demir atomları bir de merkezinde bir demir atomu, kalan boşluklarda yer yer karbon atomları, sayılamayacak kadar çok sayıda bu yapıdan böyle devam). bu yapının oda sıcaklığında (ve dolayısıyla daha düşük sıcaklıklarda) aktif kayma düzlemi olmamasından ötürü atomlar birbirleri üzerinden kayamaz ve kuvvet uygulanarak şekil değişikliği sağlanamamış olur. belirli bir gerilimden sonra atomlar arasındaki bağlar da gerilime karşı koymayınca kristal, atomların birbirinden ayrılmasıyla bozulur ve oluşan duruma "kırıldı" deriz. bu bir gevrek kırılmadır çünkü kırılma öncesi kalıcı şekil değişikliği olmamıştır.
  seramik malzemelerde de kayma olmaz onlar da gevrek kırılırlar. birbirlerinden ve martensitten farklı gerilimlerde kırılmaları içlerinde bulundurdukları çatlak büyüklüklerine ve atomlar arasındaki bağ enerjilerine bağlıdır.
• katı hal faz dönüşümleri genellikle çekirdekleşme ve büyüme dönüşümleri ile alakalıdır. bu durumlarda oluşan dönüşüm hızı avrami tipi bir kinetik denklemle hesaplanır. katı hal dönüşümünün çok önemli bir ikinci sınıfı daha vardır ve martenzitik dönüşüm olarak adlandırılır.
  
  martenzitik dönüşümde de bir çekirdekleşme aşaması ve bir büyüme aşaması vardır. fakat büyüme hızı çok büyüktür ve dönüşüm hızı çekirdekleşme aşaması ile kontrol edilir.
  
  çeliği östenit bölgesi içine kadar ısıtıp homojenleştirmeden sonra yeterli yüksek hızda su verirsek bir martenzitik dönüşüm oluşur. %0.6 karbondan daha yüksek karbonlu çeliklerde yüzey merkezli östenit, kararsız hacim merkezli tetragonal bir faza dönüşür.
  
  martenzitik dönüşümde büyüme plakalar halinde devam eder.
  
  martenzit düşük sıcaklık tavlaması ile , bir çekirdekleşme ve büyüme reaksiyonu ile ferrit ve sementite ayrışır.
  
  martenzit reaksiyonların çok önemli bir yönü, martenzit faz ile ana faz arasında hızlı bir büyüme mekanizmasının işletilmesine izin veren özel kristalografik bir ilişki içermesidir.
• karbon yönünden aşırı doymuş östenit fazındaki çelik veya dökme demirin kritik soğuma hızından daha yüksek soğuma hızıyla soğutulduğunda veya hatfield çelikleri gibi alaşımlarda yüksek deformasyon hızıyla uygulanan yükler sonucu difüyon kontrollü faz değişimi yerine twining mekanizmasına benzer şekilde fcc den tetragonal (bct) yapısına dönüşmesiyle oluşan fazdır. sert ve kırılgandır. diğer alaşım elementleri de etki etse de su verme işleminde düşülmesi gereken kritik sıcaklık alaşımın içindeki karbon miktarına bağlıdır. eğer gereken sıcaklığın (mf) altına düşülmezse martensit flakelerin arasında kalıntı östenit oluşur ki bu durum sertliğin ve akma dayanımının düşmesine yol açar. kalıntı östeniti yok etmek ve matensitin kırılganlığını azaltmak için temperleme yada bir diğer değişle menevişleme işlemi yapılır. günümüzde kullanılan çeliklerin büyük kısmı martensitik yapıya sahiptir. mikroskopta şehriye pilavı gibi görünür.