leyte körfezi muharebesi

• ıı. dünya savaşı'nın sonucunu etkileyen hava ve deniz savaşı (23-26 ekim 1944). japonya birleşik filosu'nun çökertilmesini, abd'nin filipinler'i işgalini ve müttefiklerin pasifik'i denetim altına almasını sağlamıştır. ıı. dünya savaşı ve tarihteki en büyük deniz savaşlarından biri kabul edilir.
  çarpışma abd kuvvetlerinin 20 ekim 1944'te, 1942'den beri japon işgali altında olan filipinler üzerine başlattıkları genel saldırı çerçevesinde filipinler'in orta kesimindeki leyte adasına bir amfibi saldırısı düzenlemesiyle başladı; amiral william halsey, jr. ve thomas c. kinkaid'in filolarınca (6 zırhlı ve 18 uçak gemisi) korunan 4 tümen ve 700 gemiyle 19 ekim'de palau'dan hareket eden douglas macarthur, 20 ekim'de leyte'ye çıkarma yaptı. ayın 23'ünde amiral soemu toyoda, biri japonya'dan (amiral jisaburo ozava), öbür ikisi singapur'dan (amiral takeo kurita ve shoji nishimura) gelen filoları (japon donanmasının yüzde 60'ı) filipinler üzerine çevirerek konvoyun yolunu kesmeyi denedi.
  
  japonlar kuzeyde, san bernardino boğazınin uzağında bulunan abd 3. filosu'nu tuzağa düşürmeyi amaçlayan zafer harekatı'yla (şo-go) giriştiler. bu arada üç ayrı kuvveti de çıkarma harekatını engellemek üzere leyte körfezine gönderdiler. 1. saldırı kuvveti kuzeyden hareketle sibuyan denizi ve san bernardino boğazı üzerinden, 2. saldırı kuvveti ve c kuvveti ise güneyden mindanao denizi ve surigao geçidi üzerinden körfeze yönelecekti.
  japon kuvvetlerinin leyte adasının güneybatısında konumlanmaları sırasında abd 7. filosu'na bağlı denizaltılar 1. saldırı kuvveti'nin yerini belirlediler ve 23 ekim'de palawan'ın batısında iki japon ağır kruvazörünü batırdılar. özellikle sibuyan denizinde, neredeyse aralıksız süren bir dizi hava ve deniz çarpışması oldu. bu arada abd 3. filosu japonların yem olarak öne sürmüş olduğu gemileri kovaladı. 24 ekim günü amerikan savaş uçakları, kurita'nın filosunun san bernardino boğazı yönündeki ilerlemesini geciktirdi;
  25 ekim'de hemen hemen aynı anda üç büyük çarpışma gerçekleşti. 7. filo'ya bağlı savaş gemileri ve kruvazörler surigao geçidinde c kuvveti'ni yok ettiler ve 2. saldırı kuvveti'ni geri çekilmeye zorladılar. bu arada 1. saldırı kuvveti, savunmasız san bernardino geçidinden geçti ve samar açıklarındaki 7. filo'ya bağlı nakliye gemilerine (2 uçak gemisi ve 3 destroyer batırıldı) ağır zarar verdi, ama japonlar çıkarma birliklerine saldırmaya hazır göründüğü sırada geri çekildi.
  kuzeyde, engaño burnu açıklarında 3. filo'ya bağlı gemilerden bir bölümü japonların yem olarak kullandığı nakliye gemilerini batırırken, bir bölümü de güneye indi ve 1. saldırı kuvveti'ne saldırarak kovaladı.
  bu savaş, kamikaze intihar uçaklarını ilk kez leyte'de kullanan japon donanması için öldürücü bir darbe oldu.
  
  kaynak
• leyte körfezi savaşı, ıı. dünya savaşı'nın en büyük deniz savaşı ve bazı kriterlere göre, 200.000'den fazla deniz personelinin katıldığı muhtemelen tarihteki en büyük deniz savaşı olarak kabul edilir. savaşta japonlar 12.500 kişi müttefikler ise 2.800 kişi ile japonlara devasa bir darbe indirip pasifik sularında durdurulamaz bir üstünlük sağlamışlardır.
• (bkz: pasifik okyanusunu amerikan gölü haline getirmek)