• primatlar üzerinde dilin oluşum ve işleyişini incelemek üzere kullanılan ve yerkish olarak adlandırılan yapay dilde bulunan kelimeler seti ve şekilsel ifadeleridir. bonobo ve şempanzelerin insan sesini taklit edememesi, işaret dilinin de parmaklarını insan kadar hassas kullanamaması nedeniyle eksik kalması üzerine georgetown üniversitesinde geliştirilmiştir. en etkili şekilde sue savage-rumbaugh tarafından bonoboların ingilizce iletişimi öğrenmesi ve kendilerini insanların anlayacağı şekilde ifade edebilmeleri için kullanılmıştır.

    savage-rumbaugh'un lexigramı an itibariyle 450'nin üzerinde kelime barındırmaktadır. içinde ingilizce'de bulunan her tür cümle ögesi, geçmiş ve gelecek zaman yer almakta olup, bonoboların insanlar içinde sosyalleştiği araştırma merkezinde onların yaşamında yer alan nesne, faaliyet ve ilişkileri ancak kısmen kapsamaktadır.

    şekillerin öğrenilmesinin zorluğu ve kullanım pratikliği açısından lexigram kısıtlı tutulmuştur. 1980'lerden beri ingilizce öğrenen ve konuşan ilk bonobo olan kanzi'nin günümüzde kelime dağarcığı binlerle ifade ediliyor ki, basit gündelik dilde 850 kelime yeterlidir.

    lexigramın bonobolar tarafından kullanımında en çarpıcı nokta, onların üzerinde improvizasyon yapmasıdır. lexigramda "şaka" kelimesi yoktur. kanzi bir akşam, kendinden önce uyuyakalan bakıcısının kafasının altındaki yastığı hızla çeker, ne olduğunu şaşan kadına lexigramda şu kelimeleri gösterir: "kötü" "sürpriz".
  • (bkz: yerkish)
hesabın var mı? giriş yap