kumarbi

• yunan mit'inde uranos ve kronos'un uzakla$tirili$ina benzeyen bir bicimde, oglu te$up tarafindan yerinden atilan hurri tanrisi.
• hurri kokenli hitit mitidir. yunan mitolojisinde de bu mitin izlerine rastlamak mumkundur.
  (bkz: theogonia)
• üç tanrı kuşağının iktidar savaşının anlatıldığı mitos. alalu^* anu^*ve kumarbi^*'nin savaşını anlatır. tabi iktidarı sembolize eden gene penis. anu, kumarbi'den kaçarken kumarbi onun penisini ısırır ve yutar. ama ummadığı bir şey olur:
  
  “içini düşünerek seviniyorsun çünkü benim erkekliğimi yuttun. içinde olana sevinme çünkü içine bir tohum koydum”. bu tohum nedir? kumarbi gava-tanrıya gebe kalmıştır, ondan başka aranzah (dicle) ve taşmişu’ya da gebe bırakılmıştır. bu üç korkunç tanrının tohumlarının içine döküldüğünü öğrenince, kumarbi büyük bir telaşa kapılır, yuttuğunu tükürmeye çalışır. tükürdüğünün kanzura dağının üstüne düştüğü söylenir.
  
  çük deyip geçmemek lazım, bazıları efsane arkadaş^*.
• teşup'un onu yeneceğinden korkan kumarbi, kayayla çiftleşerek bir oğul yaratır kendisine. 15 günde büyür oğlu. ullikumi adını verirler. ullikumi çok güçlüdür, teşup korkmaya başlar ondan ancak güneş tanrısının dediğine göre kendisi aptaldır. aptallık ona cesaret vereceğinden kaybetmesi işten bile değildir. gün gelir teşup ve ullikumi savaşı başlar. teşupun kız kardeşi süslenir püslenir; şarkı söylemeye başlar ancak ullikuminin bu şarkıyı duyup da etkilenmesi imkansızdır çünkü kendisi hem kör hem sağırdır.
  ilk savaşı anlaşılan ullikumi kazanır. ancak onu büyüten upelluri "yeryüzü ve gökyüzünü ayıran bakır bıçakla" ayaklarının altını keser ullikumminin. bir sonraki savaşı kim kazandı bilinmez ama, gönüllerin kazananı teşup olsa gerek.
• mitolojide kendi kendine doğumun ilk örneklerini gördüğümüz bir hitit efsanesidir.ancak bilgi edinilen tabletler oldukça kırık ve dağılmış olduğundan bu efsaneye ait bölümler de fragman halinde edinilmiştir.
  
  "ilk (eski) tanrılar, [...] kuvvetli tanrılar işitsinler : [...] geçmiş yıllarda alalu (gökyüzünde) kral idi. alalu tahtta oturuyordu. ve tanrıların önde geleni, güçlü
  anu, (hizmetçi olarak) onun huzurunda duruyordu. o, (alalu´nun
  ) ayaklarına kapanıyor ve içki kaplarını, içmek için, onun eline veriyordu. “
  ancak bu durum çok uzun sürmez. alalu gökte dokuz yıl krallık yapar. anu, alalu´ ya karşı ayaklanır ve onu yenerek aşağıya, karanlık toprağa gönderir ve tahta geçer. bu kez kumarbi ona hizmet etmeye başlar. anu da dokuz yıl boyunca tahtta kalır. dokuzuncu yılda bu kez kumarbi, anu´ ya karşı ayaklanır ve onunla savaşmaya başlar. anu, kumarbi' ye karşı koyamaz , kaçar anu, kumarbi´nin
  el ve ayaklarından kendini sıyırdı ve kaçtı.
  anu, gökyüzüne çıktı. (fakat) kumarbi onun arkasından koştu. anu´nun ayaklarından yakaladı ve anu´yu gökyüzünden aşağıya çekti. (kumarbi anu’nun) dizini (belaltını) karnına bitişik erkeklik organını ısırdı.kumarbi, anu´nun erkekliğini yutunca, o sevinçle ve yüksek sesle güldü. anu döndü ve kumarbi´
  ye (şöyle) dedi: " erkekliğimi yuttuğun için kendi içinden seviniyor musun? kendi kendine sevinme! ben sana yük (tohum) yükledim. ilk olarak soylu fırtına tanrısı ile seni aşıladım (gebe bıraktım). ikincisi dayanılmaz aranzah (dicle nehri) nehriyle seni aşıladım.üçüncüsü soylu tašmišu (tanrısal mahluk) ile seni aşıladım. üç dehşet tanrıyı ben sana bir yük olarak yerleştirdim.anu böyle diyerek gökyüzüne gizlenir. kumarbi ise hemen tükürür ve daha sonra da nippur şehrine gider.
  kumarbi burada doğum için ayları sayar ve tanrıları dünyaya getirir. metinin
  buraları çok kırık olduğundan efsanenin bu bölüm hakkında ayrıntılı bilgimiz yoktur. ancak çıkan tanrılar da savaşa tutuşurlar. en kuvvetlisi teşup´tur. hatta teşupboğası šeri ye şöyle der : " [artık kim benim] karşıma kavga
  etmeye gelebilir? [şimdi beni kim]
  yenebilir? kumarbi
  bile [bana karşı çıkamaz(?)] "."
• spin-off'u ullikummi şarkısıdır.
• hurri kaynaklı hitit efsanesi başlıca üç şiirden meydana gelir. birincisinde gök krallığı için baba-oğul tanrılar arasında yapılan mücadele anlatılır. gök krallığının ilk sahibi alalu'ya karşı oğlu anı ayaklanarak krallığı eline geçirir. fakat krallığının dokuzuncu yılında anu'ya karşı da oğlu kumarbi isyan eder. meydana gelen mücadelede kumarbi babasının erkeklik uzvunu ısırır. o zaman anu, oğluna; şimdi felaketi yuttun, seni üç korkunç tanrıya gebe bıraktım diyerek yere tükürür. bunun üzerine yer gebe kalır ve fırtına tanrısı ile aranzah (dicle) nehri ve taşmişu adlı tanrısal mahluk dünyaya gelir. ikinci şiir, ullikummi şiiridir. burada dünya krallığını eline geçiren kumarbi, kummiya şehri kralı olan oğlu, fırtına tanrısına karşı mücadele etmek için denizle anlaşarak ullikummi adlı diyorit taşından bir dağ yaratır.
  
  bu yaratık hızla büyür. denizin derinlikleri onun ancak beline kadar gelebilir. bu taş çocuk, üzerinde yeri, göğü ve denizi taşıyan upelluri'nin sağ omzuna dikilir. bu durum karşısında, fırtına tanrısı diğer tanrıların yardımını ister. nihayet akıl tanrısı bakırdan bir aletle ullikummi'nin ayaklarını keser ve onu büyüler. sonuçta fırtına tanrısı galip gelir. kırık parçalar halinde ele geçen üçüncü şiirse, tufan kahramanı nuh'u gılgamış ile birlikte gösterir. bu efsanedeki tanrılardan alalu'nun da sümer gök tanrısı olduğu bilinmektedir. bunların dışındaki tanrı ve ye adlarının ve özellikle kumarbi'nin hurrice, kumarbi efsanesinin de hurri kaynaklı olduğu kesindir. diğer taraftan, gök krallığı için baba-oğlu tanrılar arasındaki mücadele hesiodos'un theogonia'sında anlatılan yaratılış destanı'na çok benzemektedir. ullikummi şiiri yunanlıların typhon efsanesiyle karşılaştırılmaktadır. ullikummi gibi typhon da yer'in (gaia) oğludur ve typhon'un doğum yeri de hurri kültürünün beşiği olarak kabul edilen kilikya'dır. bu suretle hititler ve hurriler vasıtasıyla anadolu'ya getirilen mezopotamya kaynaklı edebi motiflerin fenikeliler aracılığıyla yunanlılara da geçtiği anlaşılmaktadır.
• hesiodos'un theogonia'sına esin kaynağı olduğu iddia edilen; metni, hitit çivi yazısı ile yazılmış hattuşaş saray arşivlerinin tabletleri arasından çıkarılan efsane.
• hesiodos'un theogonia'sında anlattığı uranos-kronos-zeus üçlüsünü bu hitit efsanesinden esinlendiği söylenir. yani dolayısıyla buradan hesiodos'un doğu'dan göç ettiği fikri doğar ki zaten anlatılarına diğer yunan efsanelerinde rastlanılmamaktadır. homeros'unkiler de dahil.
• sümer mitolojisi'nde enlil, yunan mitolojisi'nde de kronos olarak bilinen hitit tanrısı'dır. panteonun baş tanrısıdır. aslen hurri kökenli bir tanrı'dır. ullikummi'nin şarkısı mitiyle bilinir. oğlu olan fırtına tanrısı teshub'a bir rakip amacıyla ullikummi isimli canavarı taştan yaratmıştır. tanrıların büyüttüğü bu dev zamanı geldiğinde teşup ile karşılaşmıştır. kırık tabletlerden savaşın sonucu tam belli değildir. ancak ilk etapta ullikummi'nin savaşı kazandığı belirtilir. ancak daha sonrasında teşup'un iştar'la birlik olup ullikummi'nin bacağını keserek rövanşı aldığı tahmin edilmektedir.