koroner arter hastalığı

• koroner arterlerde oluşan ateroskleroz ve ateroskleroz zemininde trombüs veya emboli ile ilişkili hastalık grubu. akut myokart enfarktüs yapar. halen ölümlerin 1 numaralı sebebidir.
  
  (bkz: kalp krizi)
  (bkz: damar sertliği)
  (bkz: hipertansiyon)
  (bkz: göğüs ağrısı)
• diyetisyen eşliğinde, doktor kontrolünde en hızlı olumlu yanıtı verecek hastalıktır.
• (bkz: angina pektoris)
• kalbin kendisini besleyen damarlarında oluşan tıkanmalardan dolayı kalp kaslarının yeterli kanlanmayı sağlayamaması ve oksijen alamaması sonucunda ortaya çıkan hastalıktır.
  
  kendisini başlangıçta tempolu yürüme, merdiven çıkma, koşma esnasında göğüs kafesinde ya da sırtta içeriden dışarıya doğru zorlayıcı bir ağrı ile hissettirir, ağrı o bölgeden devamla çene altına ve sol kol içine vurur. ileri safhalarda evde istirahat ederken dahi gelen angina nöbetleri yaşamı zehir eder ve insanı tam bir isordil bağımlısı yapar. daha ileri safhalarda yemek dahi yiyemezsiniz zira yenen yemeği öğütmek için faaliyete geçen sindirim sistemini kanla beslemek için kalp harekete geçtiği anda ağrılarınız başlar.
  
  koroner arter hastalarını bekleyen en büyük tehlike ise malum, enfaktüstür. damarlara yapışan plakların rüptürize denen yerinden kopmaları sonucunda tıkalı bölgeyi tamamen kapatması sonucunda oluşur ve zamanında hastaneye yetişemezseniz o bölgedeki kalp kasları hasar görür, hasarın boyutuna göre köye bileti alıp geçmiş atalarınıza kavuşabilirsiniz.
  
  erkek olmak, sigara içmek, genetiği yatkın olmak, 40 yaş üzeri olmak riski arttırıcı olgulardır. sigara hdl kolestrolunu (iyi kolesterol) düşürdüğü için tehlikedir. hareketsiz yaşam normları, aşırı stres, yüksek ldl kolesterolu de (kötü kolesterol) koroner arter hastalığı riskini büyük ölçüde arttırır. düzenli ve tempolu yürüyüşler, spor aktiviteleri hem hdl'yi arttırır (hdl, damar çeperlerine yapışan ldl kolesterolunu toplayıp karaciğere taşıma özelliğine sahiptir) hem de kan dolaşımını hızlandırarak damarlarda birikimi önler.
  
  günlük küçük dozlarda alınacak aspirin, günde yarım - bir limon tüketimi ve bir iki avuç siyah üzüm kurusu riski önemli ölçüde azaltır. aspirin ve limon kanı inceltirken siyah üzümde bulunan resveratrol isimli madde damarlarda plaklanmayı önemli ölçüde önler. ileri safhalarda tek çare anjiyo ve stent, olmadı by-pass, o da olmadı serin bir selvi ağacı altında beyazlara bürünerek uzunca bir istirahate çekilmektir.
• koroner arter hastalığı, koroner arterlerin duvarlarında oluşan ateroskleroz plaklarından ötürü ortaya çıkan bir hastalıktır. türkçe literatürde kah olarak kısaltılmasının yanısıra ingilizce kısaltması olan cad (coronary artery disease) türkçe literatürde daha sık kullanılmaktadır. nadir diğer nedenler göz önüne alınmazsa en sık nedeni halk dilinde damar sertleşmesi olarak adlandırılan aterosklerozdur. uzun seneler alan ve damar duvarında lipid birikimi nedeniyle kan akımını engelleyen tıkanmaları nedeniyle meydana gelmektedir. kalp krizi ve kalp yetersizliğinin en sık nedenidir.
• abd'de tüm ölümlerin yaklaşık yarısının nedeni olan, koroner arterlerin duvarlarında oluşan plakların neden olduğu bir hastalık.
  halk arasında 'lanetli' diye bilinen, düşük yoğunluklu lipoproteinlerin(ldl) kan düzeylerinin yüksek olması ve halk arasında 'hayırlı' olarak bilinen yüksek yoğunluklu lipoproteinlerin(hdl) kan düzeylerinin düşük olması ile ilişkilidir.tedavide amaç ldl düzeyinin düşürülüp, hdl düzeyinin yükseltilmesidir.
• koroner arterlerin sertleşme ve daralması ile belirgin kalp hastalığıdır.
  koroner arter hastalığında, koroner arterlerin iç tabakasında yaygın yağ plakları oluşmuştur.
  damar geçidindeki daralma nedeniyle kalp kaslarına yeterli kan gidemez; bu nedenle kalp kas hücreleri gerekli oksijeni temin edemez.
  
  koroner arter hastalığı tanısı konan hastalar için 3 tedavi yöntemi kullanılıyor:
  
  ilaç tedavisi:
  koroner damar sisteminde kalp krizi riski doğuracak kadar ciddi bir darlık bulunmayan ya da damar yapısı çok kötü olup ameliyata elverişli olmayan hastalarda tıbbi tedaviler uygulanıyor.
  bu tedavi grubu içinde aspirin bulunuyor, ayrıca hastanın tansiyon ve kolesterol ilaçları düzenleniyor.
  
  koroner anjiyoplasti ve stent uygulamaları:
  kalp damarlarındaki darlıkların cerrahi olmayan bir yol ile açılması (balonla damar açılması) işlemine koroner anjiyoplasti adı veriliyor.
  
  kasık atardamarından girilerek, kılavuz tel aracılığıyla darlığın olduğu bölgeye kaydırılan ve dışarıdan basınçla şişirilen balonun yardımıyla tıkalı damar açılıyor.
  
  bazı durumlarda ise, bu balon üzerine önceden yerleştirilmiş bir metal kafes (stent) içinde kalıcı olarak bırakılarak, damarın yeniden daralma ihtimali azaltılıyor.
  
  bypass cerrahisi:
  tıkalı olan damarın sağlıklı bir damarla değiştirilmesine bypass deniyor.
  bypass yapmak için kullanılacak olan damar (greft);
  göğüs, kol ya da bacaktan alınarak tıkalı koroner artere bağlanıyor.
  
  koroner arter hastalığı olan hastalarda bu rahatsızlığa ek olarak:
  mitral kapağı (bkz: mitral kapak) besleyen damarların yeterince kan alamaması sonucu bu kapaklarda da yetersizlik oluşabiliyor.
  
  genellikle koroner bypass ameliyatıyla beraber kapaklara da müdahale etmek gerekiyor.
  ikinci olarak görülen dejeneratif kapak hastalıkları ise, yaşlanmayla birlikte fonksiyonların bozulmasıyla meydana geliyor.
  
  başlayan bu dejenerasyona bağlı olarak da yetersizlik veya kapak darlıkları oluşuyor. dejeneratif kapak rahatsızlığında bu kapağın tamiri, birinci tedavi seçeneği oluyor.
  ancak kapak rahatsızlıkları genelde yaşlı kişilerde meydana geldiği için bu hastalara bioprotez adı verilen yapay kalp kapakları takılıyor. aynı zamanda mekanik kapaklar da tercih edilebiliyor.
  aort darlıklarında ileri yaşta olduğu için açık ameliyat yapılamayan hastalarda tavi denilen kasık arterinden girilerek kapak takılabiliyor.
• kah eşdeğerleri:
  -diabetes mellitus
  -abdominal aort anevrizması
  -karotis arter hastalığı
  -periferik arter hastalığı
  -10 yıl içinde kah geçirme olasığı %20 üzerinde olan multiple risk faktörlü kişiler
  
  kah major risk faktörleri:
  -yaş (erkek:>45 , kadın:>55)
  -aile öyküsü (erkek:<55 , kadın:<65)
  -hipertansiyon
  -sigara
  -hiperkolesterolemi: total kolesterol>200 , ldl>130
  -düşük hdl kolesterol: <40hdl (>60hdl negatif risk faktörüdür)
• hasta eğer bir ameliyat olacaksa, anti-anjinal ve anti-hipertansif ilaçları o ameliyat sabahı içmelidir.
  
  pre-operatif dönemde: aspirin 7-10 gün önce, warfarin 2-3 gün önce , mao inhibitörleri ve lityum ise 2 hafta önceden kesilmelidir.
  
  yalnız oral antidiyabetik ve diüretikler operasyon sabahı içilmemelidir.
• (bkz: koroner anjiyografi/@thecanmebuttheseecanmewar)