kenning

• (ing. isim; çoğul 'kenningar') eski iskandinav ve ingiliz şiirinde bir tür karmaşık metafora verilen ad. 'kenning' genellikle iki ya da daha çok sözcükten oluşan bir tamlamadır. 'kenna', eski iskandinav (old norse) dilinde 'bilmek; tanımak' anlamına gelen bir fiildir (karş. ing. 'recognize'; fr. 'connaître'; alm. 'kennen', 'können'). 'kenning' terimi, 'kenna eitt vid' (bir şeyi bir başka şeyle anlatmak) deyişinden türemiştir. eski iskandinav edebiyatına derin vukufu olan jorge luis borges, kenningleri iyi bilirdi. kimi şiir ve öykülerinde bunun izleri görülür.
  
  eski iskandinav kenningleri:
  'brimils vollr' (fok yolu): deniz
  'malmhrid' (demir fırtınası): savaş
  'odins eiki' (odin'in meşesi): savaşçı
  
  eski ingiliz kenningleri daha yalındır:
  'helmberend' (helmet bearer = miğfer taşıyıcı): savaşçı
  'beadoleoma' (battle light = savaş ışığı): (savaşta parlayan) kılıç
  'swansrad' (swan's road = kuğu yolu): deniz
  
  (bkz: metaphor)
  (bkz: istiare)
  (bkz: jorge luis borges)
• (bkz: ipek yolu)
• divan edebiyatı'nın her şeyidir bunun bizdeki mümessili. bugün de vazgeçmiş değiliz pek tabii.
  
  (bkz: ad aktarması)
• beowulf’ta sıkça rastlanan bilme metaforudur. norveççe bilmek veya algılamak anlamına gelen kenna sözcüğünden türetilmiştir. tek bir isim kullanılmaz, onun yerine mecazlı bir ifade kullanılır. örneklemek gerekirse :
  
  hildeswat = savaş-teri = kan.
  hronrad = balina-yolu = deniz.
  heofoneswynne = gökyüzü-neşesi = şafak.
• beden yerine ''bone-house''
  karanlık yerine ''night-helmet ''
  mezar yerine ''death house''
  gibi kelimelerin kullanılması da başka güzel örnekleri olabilir.
• iskandinav ve sonrasında ingiliz şiirleri’nde görülen bir çeşit metafor
  “yalnızca savaş” anlamına da gelebilir.
  kurdun düşmanı ve/veya yılanın saldırganı odin ile thor için kullanılmıştır.
• ingiliz edebiyatının orta çağlarında rastlanan bir dil sanatıdır. ocean (okyanus) için, seaway (deniz yolu) kullanmak, ship (gemi) için wave-floater (dalgada yüzen) başlıca örneklerindendir.
• ad aktarmasından çok dolaylama denilebilir.
  
  bir örneği de "ölüm" anlamına gelen "sleep of the sword"dur.
  
  (bkz: beowulf)
• eğretileme.
• iskandinav mitolojisinin anlatıldığı şiirlerde sıkça görülen eğretilemeler, metaforlardır. hangi kenningin ne anlama geldiğini bilmek için, referans edildiği hikayeyi bilmek gerektiğinden dolayı kaynak gerektirir ne yazıkki. bu listeden kenninglere göz atabilirsiniz.
  
  bilinen kenninglerden bazıları;
  
  meldrs fróda => frodi'nin unu = altın
  *danimarka kralı frodi'nin her şeyi öğütebilen bir el değirmeni olduğu rivayet edilir. altınlarını öğütürmüş kölelerine.
  
  kraki'nin tohumu = altın
  *bir başka danimarka kralı olan kraki , intikam peşindeki düşmanından kaçarken, kendisine ağırlık yapan altınları etrafına tohum gibi arkasına saçar ve düşmanlarıyla arasına mesafe açar.
  
  freyja'nın gözyaşı / freyja'nın eriyen gözkapağı = altın
  * bir zamanlar freyja, tanrı od ile evliymiş. od her yolculuğa çıktığında, freyja onun ardından ağlarmış. kocası için döktüğü her gözyaşı altına dönüşürmüş.
  
  sif'in saçları = altın
  *loki'nin bir gün vandallığı tutar ve gidip sif'in saçlarını keser. bunu gören thor çok sinirlenir ve loki'nin üzerine yürür. köşeye sıkışan loki, sif için cücelere altından saç yaptıracağını söyler. bu saçlar, sif'in kafasından adeta ilk saçları gibi doğal yolla çıkacaktır. bu hikayenin devamında, thor'un çekici, odin'in mızrağı ve yüzüğü gibi nesneler de ortaya çıkacaktır
  
  odin'in ganimeti / odin'in içkisi/ odin'in keşfi = şiir sanatı
  *fialar ve galar isimli iki cüce, kvasir denen yaratığı öldürüp kanıyla bal şarabı yapar. fakat suttung isimli bir dev bu bal şarabını çalar. odin de gelip bu bal şarabını devden çalar. bu bal şarabı da, şair olanlara dağıtılacağı güne kadar aesir sarayında saklanır.
  
  kvasir'in kanı = şiir
  *şairlerin bal şarabını kvasirin kanından yapılmıştı, yukarıda anlattığım üzere.
  
  fiyord'un kemiği = kayalık yamaç
  *dünyanın kemiği, denizlerin kemiği vs. diye bir sürü varyasyonları olan bu kemik mevzusu, dünyanın yani midgard'ın yaratılışı ile ilgilidir. 3 kardeş olan odin, vili ve ve, ilk yaratılan dev olan ymir'i öldürür ve cesedini büyük boşluk olan ginnungagap'ın ortasına bırakırlar. burada ymir'in eti toprağa, kemikleri de yalçın kayalıklara dönüşür. vücudunun her bir parçası midgardı oluşturur.
  
  fiyord'un kemiğinin sakinleri = cüceler
  *cüceler yalçın kayalıklarda ya da kayaların içlerinde yaşarlar.
  
  thors bjorg = >thor'un kurtuluşu = üvez ağacı
  * thorsdrapa şiirinde, yine loki'nin yüzünden thor ve loki bir maceraya atılmak zorunda kalırlar. vimur nehrinden geçmeleri gerekir. nehre girdikleri sırada su bir anda yükselir. sebebi de, geirrod isimli bir devin kızı olan gialp bu sırada nehre işemektedir (antropologlar adet gördüğü kanısındadır ama bir halköyküsü için işiyor olması daha uygun görülmekte). thor da "nehri kaynağında kurutmalı" diyip deve bir kaya fırlatır ve ardından suda ilerlemeye devam eder. bir üvez ağacına tutunup nehirden çıkmayı başarır.