kavılca buğdayı

• kavılca (emmer – triticum dicoccon)
  diğer bir adıyla (bkz: gernik) yine ülkemizde tekrar yetiştirilmeye başlanan eski antik buğdaylardan bir tanesi. kars yöremizde bazı girişimcilerin faaliyetleri sonucu köylülerin ambarlarından bulunup tekrar ekimine başlanmış bir tür. avrupa’da emmer diye hitap ediliyor. 2n=28 kromozom yapısına sahip. yapılan genetik incelemeler yıllar önce sizeye yakın akraba olan triticum urartu otu (yabani kırmızı siyez) ile aegilops (keçiotu) cinsinden bir otun melezlenmesi ile ortaya çıktığını gösteriyor. literatürde çoğunluk kavılcanın da siyez gibi en eski karacadağ, çayönü, cafer höyük bölgesinde ilk olarak ıslah edilip yetiştirilmeye başladığı kararında. 1906 yılında ohalo 2 kazı bölgesinde (israil sınırlarında) bulunan kavılca tanelerine yapılan karbon testi ise 17.000 yıl önce de insanların kavılcayı ıslah etmeden doğadan yabani olarak toplayıp kullandığını ortaya koymuştur. ayrıca 7000 yıl önce mısır ve hindistan bölgesinde de az da olsa izine rastlanmıştır. 3000 yıl öncesine kadar insanlık tarafından çoğunlukla kavılca kullanılırken arpanın üretiminin artıp standart üretilen tahıl haline gelmesinden sonra kavılca yavaş yavaş tarihin tozlu sayfalarına gömülürken günümüzde tekrar kurtarılmıştır.
  siyez gibi sert kavuzlara (kabuk) sahiptir. bu da onu siyez gibi böceklere, ilaçlara karşı daha dirençli hale getirir. daha doğaldır. siyez gibi kan şekerini fazla oynatmaz. az gluten içerir ve yapısı daha basit olduğundan gluten hassasiyeti olan kişiler tarafından daha tüketilebilirdir (yine de bazı çölyak hastaları etkilenebilir). diğer türler ölürken kavılca soğuğa daha dayanıklıdır bu yüzden genelde dağlık kesimlerde, soğuk bölgelerde yetiştirilmiştir. sıcak bölgelerde de rahatlıkla yetişebilmektedir. taneleri de kavuzları gibi epey serttir, rekoltesi düşüktür. bu yüzden çiftçiler pek ekmek istemezler. günümüzde artan talep ile birlikte az yetişse de karı arttığı için tekrar ekilmektedir. bana sorarsanız da tahıllar arasında en lezzetlisi kavılca.
• özellikle 1980 lerden sonra nasıl olduğunu anlayamadık ama çiftçinin ambarındaki toluhmuk buğday yavaş yavaş kayboldu. zamanla tohumluk buğdayı satın almaya başladık ve hibrid, gdo lu tohumları ektik. kavılcaya bari sahip çıkalım.
• ekşi mayalı ekmekte tek tercihim oldu. keki de oldukça lezzetli hale getiriyor bu buğdayın unu.