kırmızı dev

• yildizlarin ibret alinasi ya$amlarinda supernova olmadan once aldiklari hal, bicim.
• (bkz: yesil dev)
• kütlesi güneş kütlesinin 1.4'ünden az olan yıldızlar çekirdeklerindeki tüm hidrojeni helyum'a dönüştürdüklerinde kendi ağırlıkları altında ezilmeye başlarlar. sıkışan ve çekirdek sıcaklığı helyum füzyonu meydana getirmeye yetecek kadar artan yıldızlar, nukleer tepkimenin verdiği enerji ile şişerek 400 milyon kilometreye varan çaplara ulaşırlar. bu durumdaki yıldızlara kırmızı dev adı verilir. (bkz: yıldızların yasam dongusu) biricik yıldızımın güneşi de böyle bir son bekliyor; tabi bir 5 milyar yıl kadar sonra.
  
  bu yıldızların süperdev olamamalarının sebebi kütlelerinin merkezdeki sıcaklığı helyum'dan sonraki elementlerin çekirdeklerini birleştiemeye yetecek sıcaklığa ulaştıracak kadar çok olmamasıdır. kırmızı devler bir nova patlaması ile dış katmanlarını uzaya fırlatır gençliklerinden kalma enerjileri ile bir süre beyaz cuce, enerjileri tamamen tükenince de kahverengi cuce olurlar. gezegenimsi bulutsular da bu şekilde oluşur.
• ismen orneklemek gerekirse bu yildiz turune en bi superinden;
  (bkz: betelgeuse)(bkz: antares)
• h-r diyagraminda sag üstte bulunan yildizlardir.
• yildiz isiginin kaynagi olan nukleer enerjinin tukenmesi sonucunda sismis ve sogumaya baslamis, ölmekte olan yildizdir.
• cekirdek kisminda bulunan hidrojen'nin tumu helyum'a donusup tukendiginde, artik enerji uretemeyen yildiz kutlecekim etkisi ile büzüsmeye baslar. yildiz buzustukce isinan cekirdek kismi bir noktadan sonra helyum'un reaksiyonuna yetecek sicakliga ulasir.
  
  helyum, hidrojenden daha yuksek enerji yayan bir elementtir. bu yuksek enerji kutlecekim buzusmesinin onune gecer ve yildiz genlesmeye baslar. bu sirada cekirdegin etrafini sarmis olan helyum kabuk, yuksek isiyla birlikte nukleer reaksiyona girmeye baslar. helyum parlamasi denen bu evre sirasinda yildiz, gercek capinin onlarca hatta yuzlerce katina ulasir... bu yildiza artik kizil dev denir.
  
  orneklersek, bugun 1.4 milyon kilometre capinda olan gunes, kizil dev evresine geldiginde yaklasik 150 milyon kilometrelik bir capa erisecektir.
• ust ornekleri icin:
  (bkz: superdev)
  (bkz: kirmizi superdev)
  (bkz: parlak super dev yildizlar)
  
  alt ornekleri icin:
  (bkz: kirmizi cuce)
  (bkz: turuncu cuce)
  (bkz: beyaz cuce)
• chandrasekhar limiti'nin altında kütleye sahip olduğundan güneşimizin makus kaderidir. hidrojenini tüketince güneş, iç kısımları içeriye doğru çökerken dış katmanları genişleyerek, dünya dahil etrafındaki gezegenleri yakarak yok edip kızıl dev halini alacaktır.
  
  bir sonraki aşama için (bkz: beyaz cüce)
• güneşin, çekirdeğindeki hidrojeni helyuma dönüştürerek tüketmesinden sonra izleyeceği yolda iki kez alacağı hal.
  
  nükleer tepkimenin sona ermesinin ardından, helyumu yakabilmek için büzüşen çekirdeğin hemen üstünde bulunan ve yıldızın boyutuna göre düşünüldüğünde nispeten soğan zarı kadar olan bir aralıkta, geriye kalan hidrojenin helyuma dönüşmesi devam ettiğinden dolayı dış katmanlar genişler. yani çekirdek helyumu yakacak sıcaklığa ulaşmak için çökerken, etrafındaki dış katmanlar genişlemektedir. bu genişleme çekirdekteki sıcaklığın 100 milyon k gibi değerlere ulaşmasının ardından gerçekleşen helyum parlamasına kadar devam eder.
  
  helyumu karbona çevirmeye başlayan güneşin çekirdeği kırmızı dev kolu evresine göre daha kararlı bir hal alır. bir miktar büzüştükten sonra sarı bir dev halini alır. artık beyaz bir cüce olmasına çok daha az kalmıştır fakat kırmızı devler bölgesinde vereceği son bir poz daha vardır. daha önce hidrojenini tüketen güneş, helyumu yakabilmek için çekirdeğini büzüştürmüş ve gerekli sıcaklığı sağlamayı başarmıştır fakat aynı şeyi helyumu tükettikten sonra geriye kalan karbon için gerçekleştiremez. yetersiz kütlesine rağmen karbonun yanması için gerekli sıcaklığa ulaşabilmek adına umutsuzca çekirdeği sıkıştırırken, geriye kalan helyum, çekirdeğin hemen üstündeki bir kabukta karbona dönüşmeye devam eder ve yine dış katmanlar genişlemeye başlar. tekrardan bir kırmızı deve dönüşen güneş, karbonu yakmak için çabalarken artık oluşan dengesizliğe dayanamaz ve dış katmanlarını uzaya saçıçak şekilde patlar. geriye kalan şeyler, gezegenimsi bulutsu ve beyaz cücedir.