• 1880'lerin ortalarından 1890'ların sonuna kadar dünyayı etkileyen fransa kökenli "yeni okul" deniz stratejisi.

    jeune ecole'ün ortaya çıkışı ve yarattığı etki torpido silahının icadı sonucudur (bkz: torpidobot). torpidobotların vaat ettiği gelecek özellikle fransa'da büyük heyecan yarattı zira denizlerin tek tabanca efendisi britanya imparatorluğu, yedi yıl savaşlarında ve napoleon'a karşı mücadele boyunca yakın abluka ile fransaya denizlerde göz açtırmamıştı. cevap olarak, 19. yüzyılın ikinci çeyreğinden beri fransızlar eğitim ve sayı üstünlüğü yönündeki dezavantajlarını teknoloji vasıtasıyla kapatma zihniyetini benimsemişler ve gerek buhar makinesini savaş gemilerinde yaygın ve verimli kullanma gerekse zırhlı gemi inşa etmede öncü rolü üstlenmişlerdi. ne var ki ingiltere sanayi altyapısının çok daha güçlü oluşuyla kısa sürede fransa'nın elde ettiği avantajları kendi lehine çevirmiş ve üstünlüğünü korumuştu. fakat torpidobot, buhar makinesi ve savaş gemilerine zırh kaplama gibi tadilat türünden bir avantaj değil yep yeni bir silah platformu olduğu için ingiliz donanması bu sefer öyle kolay kolay karşı önlem geliştiremeyecekti. ayrıca bir kıyı savunma aracı olarak açık denizler hakimiyetine dayanan ingiltere için uygun bir silah da değildi.

    fransız donanmasının tecrübeli isimlerinden amiral theophile aube, bir savaş durumunda fransız donanma üslerini abluka edecek ingiliz filolarını torpido saldırılarıyla püskürtmek ve britanya imparatorluğunun yumuşak karnı deniz ticaretine karşı kruvazörler ile akın savaşı yaparak zayıf noktaya baskı uygulamak yönünde radikal yeni bir yaklaşım geliştirdi. gazetecileri yetenekli biçimde kullanarak fikirlerine epeyce yandaş da topladı. zaten jeune ecole ismi de aube ve takipçilerine medya tarafından verilmişti. yeni felsefe sadece fransa ile sınırlı kalmadı, tüm dünyada yankı buldu. özellikle büyük bir ordu beslemek zorunda olan ve buna mukabil korumak zorunda olduğu geniş bir kıyı şeridi bulunan almanya ile çetrefilli adriyatik kıyılarını koruması gereken avusturya-macaristan jeune ecole'ü stratejik açmazlarına deva olarak kucakladılar. öyle ki torpidobot inşasında alman schichau ve vulkan fabrikaları dünyanın bir numarası haline geldiler. kürenin öbür ucunda, tüm gücüyle modernleşen ada ülkesi japonya, çin imparatorluğunun zırhlı gemilerden kurulu kuzey donanmasına karşı jeune ecole yaklaşımını benimseyerek bizzat hareketin beyin takımından emile bertin'in danışmanlığı ile donanmasını güçlendirdi. 1880'li yıllar boyunca tüm dünyada esen jeune ecole fırtınası sonucu endüstrileşmiş devletlerde zırhlı gemi inşaatı neredeyse durmuştu. öyle ki ingiltere bile enerjisini savaşta ticaret yollarını koruyacak kruvazörler inşa etmeye yoğunlaştırdı.

    jeune ecole ve torpidobotun 10 yıl kadar süren hakimiyeti nihayet 1890'ların ortasında son buldu. öncelikle, kazan ve makine teknolojisindeki gelişmeler zırhlı gemilerin hızlarını ve manevra kabiliyetlerini hatırı sayılır derecede arttırmış, torpido saldırılarından daha rahat savuşabilme olanağı sağlamıştı. beri yandan, orta kalibre seri ateşli topların gelişmesi ile ana gemiler torpidobotlara karşı etkili bir perdeleme ateşi açma olanağına kavuşmuşlardı. en son gelişme ise, açık deniz filolarıyla beraber seyredecek kadar büyük ama torpidobotlarla sürat ve kıvraklıkta kapışabilecek boy ve tonajda, seri ateşli top ve torpil ile silahlı yeni bir gemi tipinin, muhrip'in inşası oldu. 1895 çin-japon savaşı sırasında japonların jeune ecole stratejisinden sonuç alamayarak açık deniz muharebesi ve yakın abluka ile zafer kazanmaları da jeune ecole'e prestij kaybettirdi. nitekim 1905 rus-japon savaşına kadar geçen sürede büyük bir zırhlı inşa süreci yeniden başlamış ve muhrip tüm çağdaş donanmalarda torpidobotun yerini almıştır. jeune ecole'ün bıraktığı iki fikir mirası ise çok daha kalıcı etkiler yarattı: ucuz ve süratli torpido platformları kullanarak muharebe gemilerini yok etmek ve denizaşırı ticarete bağımlı devletlerin deniz yollarına saldırmak. en nihayet, ilk prensibi optimum bir biçimde gerçekleştiren silah birinci dünya savaşı sonunda ortaya çıkan torpil uçağı, ikinci prensibi etkin kılan silah ise denizaltı olmuştur.

    geniş bilgi için:

    h.w.wilson, zırh devrinde deniz muharebeleri, cilt 1 1850-1914, istanbul 2006
    lawrence sondhaus, naval warfare 1815-1914, routledge 2003

    ilgili olarak:

    (bkz: fleet in being)
    (bkz: yakın abluka)
  • fr. yeni okul; 19.yyın sonuna dek dünyada etkisini hissettirmiş, küreselleşen japon imparatorluğu'nun çin'e karşı üretimine koyulduğu (fransız gemi inşa mühendisi louis-émile bertin'in yardımıyla, ayrıca bir fransız hafif kruvazörüne de bu isim verilmiştir) savaş filosunun temelinde pay sahibi olan, fransa kökenli bir deniz muharabe stratejisi.

    özünde filo birimlerinin materyal zayıflıklarına karşın sayıca üstünlüklerine ve efektif maliyet çözümlerine odaklanan bu strateji, seyir halindeki ağır zırhlı savaş gemilerinin ve ticaret gemilerinin torpidobotlarla tahrip edilmesine dayanıyor.

    biraz da efsanevi agincourt savaşı'nda fransızların başına geleni yani v. henry'nin önderliğindeki ingilizlerin, fransız ağır zırhlı şövalyelerini, agincourt yakınlarındaki bir ovada çamura saplayıp ok yağmuruna tutmasını anımsatıyor.

    geçmişte olduğu gibi günümüzde de profesyonel ordularda, maliyet gözeten çözümler üretmek, devasa araçlar, delinemez zırhlar oluşturmaktan daha karlıdır. öyle ki askeri taarruzlar ve topyekün hücumlar yerlerini irili ufaklı çok sayıda gruplardan oluşan baskınlara, karşı saldırılara ve gerilla muharabelerine bırakmıştır.

    benzer şekilde ikinci dünya savaşı'nda, alman denizaltıları(u-boat) kurt sürüsü(wolfpack) taktiğini benimsemiştir. bunun nedeni, elbette bir sürü halinde seyahat etmeleri ve avlanmalarıdır. savaşın erken ve orta aşamalarına kadar kısmen başarılı olan bu taktik pek de uzun süreli bir çözüm olmamıştır. u-boat'lar bu dönemdeki muadillerinden üstün olsalar da koca bir dünyayı doğal olarak dize getirememişlerdir.

    günümüzde dolaylı da olsa isveç, türkiye, ispanya, italya, almanya ve diğer birçok ülke kıyı savunmasına yönelik maliyet odaklı yaklaşımlar ve konvansiyonel(nükleer olmayan) denizaltı filolarıyla jeune école stratejisini yaşatmaya devam ettiriyor.
hesabın var mı? giriş yap