ilhanlılar

• cengiz han'ın torunu hülagü han tarafından iran'da kurulan mogol devleti..
  ortadoğu ve anadolu'nun başına çok bela olmuştur.. abbasiler'i bi güzel yıkmışlar ve kösedağ savaşı ile anadolu selçuklularının işini bitirmişler ama memluklulara karşı aynı başarıyı gösteremeyerek gerilemişlerdir.. iç karışıklar sonucu dağılıp ortama yayılmışlardır..
• (bkz: ata melik cuveyni)
• ilk göçlerle anadolu ve ortadoğu'ya gelip yerleşen türklerin yönettiği devletlerin (iran selçukluları, anadolu selçukluları vs) iran ve arap kültürü içinde türklüklerini kaybetmek üzere oldukları bir devirde bölgeye hakim olarak kaybolmak üzere olan türklük bilincini sağlam bir şekilde tekrar diriltmiş olan devlettir.
  iktidar sahibi ve şehirlerde yerleşik olan ve kimliğini kaybetmiş türklerin ortadan kalkmasını sağlamışlar, yarı göçebe (konar-göçer) yaşayan ve türklüklerini koruyan türkmen kitleler tarafından sevinçle desteklenmişlerdir.
  sonuç olarak ilk göçle gelen türkmenler ve ilhanlılarla başlayan ikinci göçle gelenler arasında dil, kültür ve anane birliği mevcuttur. tek farkları anadolu türkmenlerinin şamanizmlerine hafif bir heterodoks islam anlayışı (proto alevilik) katmış olmalarıdır ki ilhanlılar arap ve iran etkili sünniliğin iki kolu şafiilik ve hanefiliğe pek meyletmezken oniki imamcı şiiliğe (günümüzdeki devamı kızılbaşlık/bektaşilik/alevilik) prim vermişler ve daha sonra kendileri de anadolu türk islam anlayışı olan bu inanışa geçmişlerdir.
  ilhanlılar'ın bölgede güçlenmesinin bir önemli neticesi de, horasan civarında filizlenen türki islam anlayışının (ahmet yesevi ve ardılları aracılığıyla) ilhanlılar ile birlikte anadolu'ya taşınmış olmasıdır. ki bu sayede iran ve arap kültürleri ve islam anlayışları arasında sıkışan anadolu türkmenleri kendilerine yol gösterecek sufi özellikte baba'lara kavuşmuşlardır.
  ilhanlılar sayesinde anadolu'ya doğru gerçekleşen ikince göç dalgası, azerbaycan'dan başlayarak tüm anadolu ve hatta kuzey ortadoğu'da türk nüfusunun, nüfuzunun ve kültürünün güçlenmesini ve muhtemel asimilasyonunu önlemiştir. bugün bu coğrafyada (nispeten karışmış olsa da) türkçe konuşuluyorsa, türk tarzı bir inanç ve kültür sistemi yaşıyorsa bunun önde gelen tarihsel kahramanı ilhanlılar'dır.
  hulagü han'a bu bağlamda bir bakış için #7362658.
• adını ağabeyi kubilaya bağlılığını bildiren hülagüden alan devlet. il-bağlı, han-han demek. miş.
• 1256'da hulagü'nün iran'a saldırmasıyla bölgeye yerleşmiş, 1335 de dokuzuncu il-han ebu said'in ölümü ile son bulmuş moğol devleti. iran-islam sanatının başyapıtları ilhanlılar'ın döneminde ortaya çıkmıştır.
• yıkılırayak şu türkü ile destanlarımıza kazınan imparatorluk olmuştur:
  
  hülâgü iranı duttuytu ilhanlım ilhanlım ilhanlım aman aman,
  ebu said ziki duttu da al fistanlım gaytanlım.
  
  bizde bir memluk sevmeynen ilhanlım ilhanlım ilhanlım aman aman,
  imparatorluk sancı tuttu da al fistanlım gaytanlım.
• (bkz: bağdat hatun)
• kurucusu hülagü han azılı bir islam düşmanı iken, hülagü'nün oğlu abaka han'dan sonra geri kalan tüm hükümdarlarının islamiyete geçtikleri devlet. hatta son hükümdarlarının adı tam bir arap adı olan ebu said bahadır. tarihin cilvesi mi derler ne derlerse artık.
• icinde bolca ilhan barindirdigi ortada olan devlet. nuri fazla olsaydi nurililer olurdu devletin ismi.
• aynı soydan geldikleri altın orda'yla korkunç bir mücadele içindeydiler. bu mücadeleye berke han'ın müslüman olup ilhanlılar'ı dar-ül harb hâline getirmesi mi sebep oldu yoksa hülâgü'nün altın orda'ya göz dikmesi sonucu berke han güneyli bir müttefik ararken mi müslüman oldu biraz karışık. kesin olan tek şey berke'nin müslüman olmasında bir diğer etkenin, yerleştiği bölgedeki kıpçak halkın kendisi gelmezden evvel de yaygın olarak müslüman olmasıdır (keza kendi döneminde altın orda batılılar haricinde kimse tarafından "altın orda" diye anılmamış, kıpçak hanlığı diye bilinmiştir).