• 1237 - 1246 yılları arasında hüküm süren anadolu selçukluları sultanı.

    sultan alaeddin keykubad'ın üç oğlundan bir tanesidir. sultan, sağlığında oğullarından izzeddin kılıç arslan'ı veliaht ilan etmişti .fakat ölümünden sonra devrin güçlü devlet adamlarından saadettin köpek entrikalar çevirerek ii. gıyaseddin keyhüsrev'i kayseri'de tahta çıkardı.

    tahta çıkar çıkmaz ilk iş olarak babasının döneminde ülkeye gelen elçileri kabul etti, moğol hükümdarı ögeday han'a da elçi gönderdi. diğer yandan halep eyyübileri liderinin kız kardeşiyle evlendi, kendi kız kardeşini de o aileyle evlendirdi. böylelikle halep eyyübileri kendisine tabi oldu. bu olayın ardından diğer eyyübi liderleri ve artuklu emirleri de kendisine bağlılığını bildirdi.

    saltanatının ilk yıllarındaki en önemli meselesi saadettin köpek'in kendisi ve devlet idaresindeki tahakkümü olmuştur. devleti bir nevi saadettin köpek idare ediyordu. kendisi de onun bir kuklası halindeydi. saadettin köpek ve yandaşlarının gayretleriyle ve entrikalarıyla tahta çıktığı için selçuklu devlet adamlarının ve harezm beylerinin güvenini tamamen kaybetmişti. bu kişiler saadettin köpek'in devlet içindeki karşıtları konumundaydı. bu sebeple saadettin köpek, sultanı o gruplara karşı kışkırtmış ve sultan da harezmlilerin başı olan kayır han'ı zindana attırmış, bir süre sonra da kayır han ölmüştü. bu olaydan sonra harezmliler, selçuklu hizmetinden çıkmıştı. saadettin köpek için harezmliler sorunu hallolunca sıra yerli emir ve devlet adamlarına gelmişti. kendisine karşı çıkan selçuklu yöneticilerini teker teker öldürtmüştü. hatta sultanın kardeşi olan şehzadeleri de annesiyle beraber öldürtmüştü.

    bu olaylardan sonra sultan da saadettin köpek de rakipsiz kalmıştı. bir süre sonra saadettin köpek kendisinin selçuklu soyundan geldiğini etrafa yaymaya başladı. amacı selçuklu tahtını ele geçirmekti. bunun duyumunu alan sultan, saadettin köpek'i kubadabâd sarayı'nda öldürttü. böylece devlet saadettin köpek'in tahakkümünden kurtulmuş oldu. (1238)

    saadettin köpek'den sonra sultan, yeni atamalar yaparak yönetimi baştan aşağıya değiştirdi. geçmişe dair tüm izleri sildi. ayrıca gürcü kraliçesinin kızıyla evlenerek o ülkeyle de akrabalık kurdu. (bkz: gürcü hatun)

    harezmliler, selçuklu hizmetinden ayrıldıktan sonra kayseri'yi terk edip, güneydoğu anadolu ve kuzey suriye bölgelerine yerleşip, o bölgede yağma, talan, eşkıyalık yapmaya başlamışlardı. bölgedeki ticaret yolunu bir nevi kitlemişlerdi. bu nedenle sultan, saadettin köpek ortadan kaldırıldıktan sonra harezmlilere elçi göndererek onları tekrar devlet hizmetine almayı teklif etti. harezmliler ilk etapta bu teklifi kabul ettiler ancak biraz zaman geçtikten sonra tekrar yağma-soygun-talan hareketlerine başladılar. bunun üzerine sultan, 1240 senesinde bölgeye ordusunu gönderdi. harezmliler, selçuklu ordusu karşısında büyük bozguna uğradılar. selçuklular bu sefer esnasında; diyarbakır'ı, siverek'i, ergani'yi, çermik'i ele geçirdi.

    bu dönemde moğol istilasından kaçıp anadolu'ya gelen türkmenler devlet otoritesini fazlasıyla sarsmaya başlamıştı. gelen bu türkmenler harezmliler gibi güneydoğu anadolu ve kuzey suriye bölgesinde yağma-talan-eşkıyalık yapmaya başlamışlardı. bu dönemde samsat bölgesinde horasanlı baba ilyas isimli bir şahıs peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkıp moğol istilasından kaçıp anadolu'ya gelen türkmen gruplarını etrafında toplamayı başarmıştı. etrafındakilere ülkedeki adaletsiz ve haksız yönetime karşı harekete geçme talimatı vermişti. daha sonra baba ilyas, amasya'ya geçip orada faaliyetlerini sürdürmüştü. sultan, bu isyanı bastırmak üzere amasya'ya ordusunu gönderdi. sultanın ordusu amasya'da baba ilyas'la uğraştığı esnada adıyaman'da baba ilyas'ın halifelerinden baba ishak da selçuklu yönetimine karşı cihat ilanı yaptı. isyancılar adıyaman çevresini yağmalayıp, kendilerine katılmayan insanları katlettiler. sultan, adıyaman'a da bir ordu gönderdiyse de bu ordu isyancılar tarafından yok edildi. amasya'da ise selçuklu ordusu baba ilyas'ı öldürdü. bu duyumu alan adıyaman civarındaki baba ishak grubu önlerine çıkan selçuklu kuvvetlerini yok ederek konya'ya doğru yürümeye başladı. nihayetinde necmeddin behramşah komutasındaki 60 bin kişilik selçuklu ordusu bu isyanı bastırabildi. (1240) bu isyan ülkeyi fazlasıyla sarstı. ayrıca selçuklu idaresinin ne denli güçsüzleştiğini de tüm dünyaya gösterdi. özellikle de moğollara. (bkz: babailer isyanı)

    1241 yılında sultan, eyyübi hükümdarı şihabüddin gazi'nin hakimiyetindeki silvan üzerine sefer düzenledi. eyyübi hükümdarı da buna karşılık amid'e saldırdı. iki tarafın da ordusu savaşmak üzereyken abbasi halifesinin araya girmesiyle savaş engellendi. halifenin çağrısı moğol tehlikesine karşı birleşmeleri yönünde oldu. bunun üzerine eyyübi lideri, anadolu selçuklu sultanına tabi olmayı kabul etti.

    1242 senesinde moğol komutanı baycu noyan, babailer isyanı neticesinde iyice zayıflayan selçuklulara karşı harekete geçti. ilk olarak erzurum'u ele geçirdi ve ilerlemeye devam etti. buna karşılık sultan, derhal eyyübiler'e armağanlar göndererek moğollara karşı ortak hareket etmeyi teklif ettiyse de sadece halep eyyübilerinden destek geldi. bu kuvvetlerin dışında paralı gürcü, kıpçak, frenk askerleri toplamayı başardı. 60 bin kişilik bu ordusuyla da kösedağ'da moğol ordusunu karşılamaya karar verdi. nitekim 1243 yazında kösedağ'da iki ordu karşı karşıya geldi. selçuklu ordusu bu savaşta kelimenin tam anlamıyla büyük bir hezimet yaşadı ve imha edildi. savaştan sonra moğol ordusu kayseri'yi, sivas'ı, erzincan'ı yağmaladı. anadolu'daki selçuklu yönetiminin otoritesi çöktü. ülkede tam bir kaos havası esmeye başladı. çukurova'daki ermeni krallığı ve trabzon rum imparatorluğu derhal moğollar'a biat ettiler. savaşa dair daha detaylı bilgi için (bkz: kösedağ savaşı)

    sultan ise antalya'ya kaçmıştı. amasya'da bulunan vezir mühezzebüddin ali, azerbaycan'a dönmüş olan baycu noyan'a gidip, yıllık 360 bin dirhem, 10 bin koyun ve bin sığır ile deve vermeyi teklif etmiş, moğol komutan da bunları kabul etmiş, bir barış antlaşması imzalanmıştır. antlaşmayı duyan sultan da antalya'dan konya'ya geçmiştir. ölene kadar itibarsız bir şekilde hüküm sürmeye devam etmiştir.

    1246 senesinde de vefat etmiştir.

    kendisinden sonraki dönem için: (bkz: muineddin süleyman pervane/@silivrili)

    kaynaklar:
    + ali sevim, erdoğan merçil - selçuklu devletleri tarihi - türk tarih kurumu basımevi - 1995.
    + osman turan - selçuklular tarihi ve türk-islam medeniyeti - ötüken neşriyat - 2009.
  • halk saray yönetiminden hoşnutsuzdur. isyanlara karşı ağır zırhlı süvari paralı frank askerinin kullanıldığı soylenir.

    doğal olarak oklu saldırılar yetersiz kalmış.

    hacı bektaş veli halkın düştüğü bu durumu ayıplarken celal rumi saraya destek vermektedir.

    kösedağ savaşında moğollar geri çekilme ve sonra çevreleme taktiğiyle 20 bin kişilik ön cephe kuvvetini yokedince, kral savaş alanından kaçmış ve onbinlerce kişilik ordu da dağılmıştır.
  • kimilerine göre türk tarihi'nin en kötü en onursuz sultanı/yöneticisi.
    iktidar hırsıyla babasını zehirleyip sultan olmuştur. tahta geçince hemen kardeşlerini öldürtmüştür.
    devlet yönetiminde tecrübeli ve kaabiliyetli yönetici ve komutanları ortadan kaldırmıştır. bu mogollarla yaptığı savaşın kaybedilmesinde önemli rol oynamıştır.
    kaybettiği savaştan sonra batı anadoluya kaçmış ve devletin yönetimini vezirine bırakıp zevk ve sefaya dalmıştır. moğollar ona ilismesin diye her isteklerini kabul etmelerini tembihledigi elçiler göndermiş ve sevr anlasmasiyla yarışır bir anlaşma imzalanmıştır.
    anadolu selçuklularının dağılmasında önemli bir role sahiptir.
    bunlara rağmen maalesef daha kötüleri de vardır.
hesabın var mı? giriş yap