ibn rüşd

• averroes (ibn-rushd): modern bilimin gelişmesine neden olan rasyonalizmin öncüsü olduğu ileri sürulen tıp ve felsefe bilgini. “anatomi çalışan herkes yüce tanrının tekliğini ve tüm güçlülüğüne olan inancını artıracaktır” der.
• kurtuba^**'li tip adami, dusunur. takipcileri islam dunyasinda degil avrupada olmus, adi averroes'e donuvermis ve takipcisi okullar kurulmus bir kisidir. aristo yorumcusudur, bahsi gecen okullar nedeniyle averroism ibn rüşd'un yazdiklarindan farklilasir olmus, hatta yillar gectikce kendi icinde degismistir. muslumanlarin ibn rüşd'u tanimalari o zamanlar nisbi olarak unutulmus olan averroes'i yeniden gundeme getiren bir fransiz ^* sayesinde 19.yy de olmustur. hatta kendisinden ilk etkilendigi iddia edilen 19.yy modernist musluman yazarlar aslinda orjinal metinlere degil averroes et l averrroisme^*'e referans vermislermis. ikinci abdulhamit'e muhalefet icin de kullanildigini ekleyelim. ^*
  
  avrupa aydinlanmasinin kivilcimlarindan biri sayildigi ve neredeyse kendi devrinde hic musluman takipcisi olmadigi icin (bkz: eskiden buralar dutluktu) ^*
• (bkz: gazali vs ibn rusd)
• kadı ebulvelid muhammed ibni ahmed'tir asıl adı. ibni rüşd avrupada biçimlenen adıdır. endülüs'ün merkezi olan kordoba'da doğmuş, merrakiş'de ölmüştir. kordoba ve işbiliye kadılıklarında bulunmuş, bir ara dinsel inançları çiğnemekle suçlanmış, aristoyu açımlamış, materyalizme yönelmiş. bir ara paris üniversitesi ve papalık tarafından sansürlenmiştir
• tahafut al tahafut(tutarsizligin tutarsizligi) adinda bir kitap yazmis olmasina ragmen, kendisi ile tutarsizlik gosteren bir filozoftur. filozoflarin dine aykiri hicbir sey soylemedigini soylemesi, onun aslinda bilim olarak savundugu sey ile tutarsiz oldugunu gostermektedir.
  
  kendisinin gorusu din ile bilimin ayni yolda ilerledigidir. ikisi de sonsuz gercekligi yani tanriyi aramaktadir ve temel amaclari aynidir.
• dönemin önemli islam düşünürlerinden. gazali ile arasında da dinin nasıl anlaşılması gerektiğine dair önemli bi rekabet olmuştur. gazali iman faktör'ünü öne sürerken, ibn-i rüşt bilimle açıklanabilecek bir islamdan bahsetmektedir. bugün ibn-i rüşt'ün galibiyetinden bahsedenler varsa da, aslında gazali islam aleminin gerilemesine damgasını vurmuştur. gazali'nin etkisinin yaygınlaşmasından önce, günümüzün "nefes alsam orucum bozulur mu?" muhabbetlerini çoktan aşıp çok daha eleştirel, üretici ve sağlam din tartışmaları yapılırken, cemaat bir araya toplanıp "düşünce üretebilir"ken, gazali etkisi ile kapanma yaşamıştır islam dünyası. avrupa'nın ise reforma, rönesansa geçmesiyle günümüzde "medeniyetler çatışması" kalıbına sokulabilecek kadar geri planda kalmıştır.
• tam adı "ebû el velid muhammed bin ahmed bin muhammed bin ahmed bin ahmed bin rüşd" tür.
• onuncu asrın büyük âlimlerinden...
  
  hayâtı boyunca sadece iki gecesini kitap okumadan geçirmiştir. bu iki geceden biri; babasının vefât ettiği gece diğeri de evlendiği gece imiş.
• anlamadığım şekilde,felsefi yönü murat belge tarafından "felsefi iddiası islam dünyası tarafından reddedilmiştir." (birikim dergisi, s.210, ekim 2006, sf:44) denilerek masanın üstüne yatırılan kişi. murat belge 'nin hangi kaynağı kullandığı bilinmiyor. herhangi bir kaynak belirtilmediği için belge'nin iddiası da marjinal kalıyor.
  
  oysa ibn rüşd (1126-1198) endülüslü büyük filozoflardan biri olarak tanınır. (nihat keklik, türk islam felsefesi açısından felsefenin ilkeleri, sf:94), ispanya'da kurtuba şehrinde dünyaya gelmiştir. muhyiddin ibn ül-arabi ile görüşmüş, ibn tufeyl tarafından da devrin saf anlamda bir aristo felsefesine ilgi duyan hanedanın başındaki hükümdar muvahhidi ile tanıştırılmıştır.
  
  eserleri latinceye çevrilmiş ve avrupa'da avveroism denilen bir akıma ismini vermiştir. latin dünyasında kendisine; averroes denilmekteydi.
  
  sonuç itibariyle; halis bir aristocu olan ibn rüşd'ün felsefi kimliğinin islam dünyası tarafından reddedilmesinin kıstası, fikirlerinin yaygın kabul görmemesi ise, aklın üstünlüğüne inanan bu adama haksızlık yapıldığı kanaatindeyim. zira hangi akımın, hangi düşün sisteminin iddiası, hangi bütünlük tarafından reddedilebilir ki?
  bence asıl üzerinde durulması gereken husus akıl-inanç karşıtlığında ibn rüşd'ün aldığı pozisyon ve buna gelen contrariete durumu. ancak bunun tümüyle red niteliği taşıdığını söylemek manasızdır.
  
  http://www.newadvent.org/cathen/02150c.htm
• seckin bir ailenin evladı, endülüslü meşşai filozofu. aynı isimli dedesinden ayırt etmek için (hafıd) torun namıylada anılmıştır. aristoyu şerh ettiği için şarih, latin dunyasında commentetor, batıda averroes, yahudilerde aben rosd ismiyle şöhret bulmuştur. yine kendisi gibi meşşai filozofu olan ibni bacce den ders almış. ibn i tufeyl ile arkadaşlık yapmış onun tavassutu ile muvahhidler nezdinde hekim ve fakih gbi yüksek mevkilerde görevler edinmiştir. kurtuba camii (ki endülüsün en büyük ve ünlü camiisidir) imamı idi.
  döneminde gözde bir sima olarak öne çıkan bu cevval akıl kısa zamanda haset ve cehaletin muhatabı olur. onu çekemeyenler tarafından felsefeyle uğraştığı, sapıttığı gibi ithamlarla halifeye şikayet edilir. gözden düşer ve sürgün edilir. eserleri yakılır. halifeye karşı aşagılayıcı ifadeler kullandığı ("melikul berreyn" gibi), ad kavmini inkar ettiği, venus (zuhal) yıldızını tanrılaştırdığı gibi, ithamlarla haksızlıklara maruz kalır.
  melikul berreyn iki kıtanın (afrika ve avrupa)hakimi demek iken, muhalifleri bunu berberilerin sultanı şeklinde ifade edip burada aşağılama var diyerek müzevirlik yapmışlardır. gezegenlerle ilgili açıklamalarında tanrı bunları yaratıp ruhundan üflemiştir. dediği için cahillerin bahsi gecen şikayetlerine sebeb olmuştur.oysa allah ademe de ruhundan üfledi diyoruz bu ademe tanrı dediğimiz anlamına gelmez. aynı şekilde şiddetli bir fırtına esecek ad kavmi gibi yokolacagız diyenlere bu mumkun değil hem ole bir kavmin yaşayıp yasamadığını dahi bilmiyoruz dediği içinde suçlanmıştır.
  özetle kendisini anlayamayan bir toplumun çıkarları zedelendiğinden olsa gerek eziyet ile karşılaşmıştır.
  aynı kişi batıda reform rönesans çabalarının tetikleyicisi olmuştur. hatta bugunku batı medeniyetinin temel taşlarından biridir dersek abartmış olmayız. zira batı aristoyu, mantık ı aklı ibni rusdun acıklamalarıyla yeniden kesfetmiş ve bunu ileri noktalara taşımıştır.