i. maximilian

• kutsal roma imparatoru. 1493 yılından ölümüne kadar hüküm sürmüş, yaptığı savaşlar ve evlilikler sayesinde habsburg hanedanı'nın nüfuzunu arttırmıştır.
  maximilian, kutsal roma imparatoru ııı. friedrich'le portekizli eleanore'ın oğluydu. babası, 1440'ta alman kralı, 1452'de, kutsal roma cermen imparatoru olmuştu. ayrıca avusturya dükü olan babası, oğlunun eğitimine önem verdi. maximilian, 1477'de burgonya dükü charles'ın^* tek çocuğu ve varisi olan burgonyalı mary'le evlenerek, 1477'de nancy çarpışması'nda fransa kralı xı. louis'ye yenilerek öldürülen kayınpederinin ardından burgonya dükü oldu. eşinden, sonradan imparator v. karl'ın babası olan yakışıklı philipp^*, avusturyalı margaret ve küçük yaşta ölen franz adlı 3 çocuğu olan maximilian; karısının 1482'de ölmesinden sonra burgonya dükü unvanını yitirdi. ancak burgonya dükü kötü charles'ın ele geçirdiği burgonya flandre'sını korumayı başardı. babası ııı. friedrich tarafından naip ilan edildi ve babası ölene değin bu unvanını korudu. 16 şubat 1486'da roma kralı^* ilan edilen maximilian, felemenk'i oğlu philipp'e verdi. babasının 19 ağustos 1493'te ölmesinden sonra kutsal roma imparatoru ilan edilen maximilian, aynı yıl fransa'yla imzaladığı anlaşmayla felemenk'in kendisine ait olduğunu fransızlara kabul ettirdi.
  
  imparatorluk yılları
  maximilian, imparator olmadan önce 1491 yılında bretanya düklüğü'nü fransa'ya kaptırmamak istediği için bretanya dükü françois'nın yaşayan tek çocuğu ve varisi olan kızı bretanyalı anne ile evlendi. ancak fransa kralı vııı. charles'ın itirazları ve tehditleri üzerine anne, maximilian'dan ayrılarak vııı. charles'la evlendi. böylece bretanya düklüğünü de kaybeden maximilian, 1494'te milano dükü ve vııı. charles'ın düşmanı ludovico sforza'nın yeğeni bianca maria sforza'yla evlendi. italya savaşları'na fransa'nın düşmanı olarak katıldı. fransa'nın ı. italya savaşı'nda (1494-98) yenilgiye uğraması üzerine italya, fransız işgalinden kurtuldu. ancak maximilian, tüm dikkatini italya'ya yönelttiğinden isviçre'de artan milliyetçi isyanları görmezlikten geldi. bunun üzerine isviçreliler, 1499 yılında ı. maximilian'ın kuvvetlerine karşı zafer kazanarak, isviçre'nin kutsal roma cermen imparatorluğu'ndan muaf tutulmasını sağladılar. sonradan maximilian isviçre'yi yeniden kutsal roma cermen imparatorluğu'na katmak istese de, başarısız oldu.
  1500'lere girildiğinde, avrupa'nın durumu şöyleydi; fransa kral vııı. charles'ın ölümünden sonra yerine geçen xı. louis döneminde yeniden güçlenmiş, italya'daki savaşlar yeniden başlamış, ludovico sforza, milano'ya giren fransızlarca düklüğünden ayrılmaya zorlanmış, venedik cumhuriyeti ve osmanlı devleti savaşmakta (1499-1503 osmanlı-venedik savaşı), ispanya, kristof kolomb'un keşfettiği amerika'ya keşif seferleri yapmakta ve almanya'da huzursuzluklar başgöstermekteydi. maximilian, giderek büyüyen fransız tehdidine karşı 1490'larda ispanya kralı ı. ferdinando ve kraliçesi kastilyalı ısabel'in kızları juana^*'yla kendi oğlu yakışıklı philipp'i evlendirmişti; bu evlilikten 1500 yılında sonradan kutsal roma-cermen imparatoru ve ispanya kralı v. karl ile kutsal roma imparatoru ı. ferdinand doğmuştu. öte yandan maximilian, giderek artan osmanlı tehlikesinin de bilincindeydi, nitekim macaristan ve bohemya kralı vladislas'la iyi ilişkiler kurmuş ve evlilik yollarıyla ilişkilerini sağlamlaştırmıştı. sonradan bu evlilikler, maximilian'ın işine çok yarayacaktı.
  fransa kralı xıı. louis, ıı. italya savaşları'nı başlattıktan kısa bir süre sonra, fransa italya'nın büyük kısmını işgal etmişti. bunun üzerine fransa'nın gücünden çekinen bazı devletler, maximilian'ın öncülüğünde "halkın mutluluğu için birlik"'i kurdular. louis, birlik'e karşı çok savaştı ve sonunda birlik'i yenmeyi başardı. ancak italya savaşları, giderek şiddetlenerek devam etti. bu arada maximilian'ın oğlu ve ispanya kralı ı. ferdinando'nun varisi deli juana'nın kocası olan yakışıklı philipp, kayınpederini tahtı kendisine ve juana'ya bırakmaya zorlayarak ı. felipe adıyla ispanyol tahtına çıkmıştı. felipe'nin 1506'da ölmesinden sonra ferdinando tahtı yeniden elegeçirdi ve maximilian'la kendisinin torunları olan 6 yaşındaki carlos'yu (v. karl) varisi ilan etti. böylece v. karl 1516'da ispanyol, 1519'da alman ve avusturya tahtına çıktı.
  "halkın mutluluğu için birlik" kral xıı. louis tarafından yenilgiye uğratılınca, maximilian, louis'le anlaşmayı yeğledi. ancak gizlice ııı. italya savaşı'nda louis'ye karşı savaşan italyan devletlerine yardım etti.
  31 ekim 1517'de alman rahip martin luther, wittenberg'de 95 tez'ini kale klisesinin kapısına asarak, katolik papazlarını tanımadığını ilan etti ve böylece reform hareketi baş gösterdi. kısa sürede almanya'ya yayılan reform hareketi, papa x. leo'nun tepkisini çekti. papa'nın yaklanmasını talep ettiği luther, saksonya dükü ııı. friedrich'in korumasına girdi ve papa'nın gönderdiği aforoz kağıdını yaktı. maximilian, başta luther'in neden olduğu reform hareketlerini önemsemese de, papa'nın tepkisi ve hareketlerin tehlikeli bir şekilde yayılması üzerine luther'i heretik ilan etmek zorunda kaldı. aslında luther'in neden olduğu reform'u önemsemeyen maximilian, luther'in kurduğu protestanlık mezhebinin imparatorluğa ve papalığa verdiği zararı görecek kadar fazla yaşamadı. ancak öldüğünde,protestanlığı engellememekle yaptığı hatanın farkına varmıştı.
  
  ölümü
  maximilian, 12 ocak 1519'da avusturya'daki wels'te 59 yaşında öldü. ınnsbruck'e defnedilen maximilian'ın yerine 1516'da ispanya kralı olan ı. carlos (v. karl) geçti. flandre'ye ise maximilian'ın kızı avusturyalı margaret naip oldu, avusturya ise maximilian'ın küçük torunu ferdinand'ın naipliğine bırakıldı. maximilian'ın ölümünden sonra, ispanya ve avusturya birleşerek büyük bir güç oluşturdu. macaristan ve bohemya ise, 1526'da son bağımsız macar kralı ıı. lajos'un mohaç muharebesi'nde osmanlı padişahı ı. süleyman'a yenilerek ölmesinden sonra osmanlı voyvodası jános zápolya'ya verildi; ancak bohemya avusturya'nın oldu. 1540'tan sonra macaristan, osmanlı devleti ve avusturya arasında paylaşıldı.