• "amcası justinus'un (450/452-527) yerine geçerek 527'de tahta çıkan justinianus güçlü bir karaktere sahipti ve çok çalışkandı. beraber çalışmak üzere seçtiği insanlar da çok kabiliyetliydi; bunların en ünlüleri arasında idari bölge valisi kapadokyalı johannes ile belisarius ve narses (y. 479-y. 574) gibi komutanlar vardır. justinianus'un asıl amacı, barbarların eline geçmiş olan batı imparatorluğu'nu geri almak, ilahiyat alanındaki tartışmalar sonucunda
    dağılmış olan kiliseye ortodoks dini altında huzuru geri getirmek ve roma hukukunun derlenmesini gerçekleştirmektir. ilk iki amaç geçici olarak elde
    edilir ve kısa ömürlü olur, ancak üçüncü amacın gerçekleştirilmesi justinianus'un bir yasa koyucu olarak tarihe geçmesini sağlar."

    (bkz: umberto eco)
    (bkz: ortaçağ)
  • nedense çok tanıdık gelen hükümdardır. vergilerle çiftçiyi bitirmesi, ardından tahıl ithal etmesi falan...
  • tam bir delegasyon üstadı olan efsanevi roma imparatoru.

    döneminin en başarılı simalarını maiyetinde toplamıştır ve nihai kararı her daim kendisi alsa da dönemindeki askeri, sosyal, diplomatik, yapısal, ekonomik ve hukuki başarılarındaki aslan payı da bu seçkin karakterlere aittir. nika isyanı eşi teodora'nın dik duruşu ve efsanelere konu olmuş o yapıcı konuşması sonucunda bastırılmış, flavius belisarius 12 bin askerle kartaca* ve kuzey afrika'yı, 7 bin askerle italya ve roma'yı yeniden fethetmeyi başarmış, dara'da sasaniler'i çok ağır bir yenilgiye uğratarak kendilerini roma için bir tehdit olmaktan uzunca bir süre çıkarmış ve kolhis savaşı'nda cepheyi genişletip savaşı roma lehine döndürmeyi başarmıştır. tribonianus*, başını çektiği hukukçular heyetiyle günümüze kadar gelmeyi başaran ve modern hukukun temeli demekte hiçbir beis görmediğim corpus iuris civilis'i meydana getirmiş, ioannes kappadokis de vergi havuzunu genişleterek flavius zenon, anastasios ve justinus döneminde toparlanan ekonomiyi uzun vadede çok daha stabil ve kendi kendine yetebilecek bir kıvama getirmiştir. trallesli anthemius ve miletli isidoros gibi döneminin en başarılı iki mimarına aya sofya gibi efsanevi bir yapıyı inşa ettirmiş, dönemin italya'daki en zengin patrisyenlerinden argentarius'a da saray hazinesinden bir kuruş harcatmadan san vitale'yi* yaptırtmıştır.

    din konusunda flavius zenon'un aksine hoş görüden uzak bir anlayış sergilemiştir ve teodora'nın m.s. 548 senesindeki vefatı sonrası bir hayli tuhaf ve acımasız bir kişiliğe bürünerek aralarında flavius belisarius ve ioannes laurentius lydus gibi çok yakın danışmanlarının da bulunduğu pek çok dostunu sürgün etmiş ya da saraydan kalıcı olarak uzaklaştırmıştır.

    bir hayli şanslı bir imparatordur çünkü büyük ölçüde flavius valerius leo ve flavius zenon sayesinde theodosius hanedanı döneminin en büyük dezavantajı olan ordunun içerisinde got ve hunlar'ın yüksek rütbelerde görevlendirilmesi sorunu kendisi iktidarı ele geçirmeden sona ermiştir. yine zenon ve anastasios'un ekonomiye yaptıkları ciddi katkılar ve amcası justinus'un da dini ve diplomatik hamlelerle papa'yı italya'daki ostrogot idaresine karşı kışkırtması da kendisinin italya seferinin politik altyapısını oluşturmuştur. kısacası, kendisinden önce gelen dört başarılı imparator**** ve onların idari başarımları, kendisinin uzun hükümdarlığının ve yapacaklarının hem hazırlayıcısı hem de teminatı olmuştur.

    (bkz: flavius valerius leo/@ncpzbsn)
    (bkz: flavius zenon/@ncpzbsn)
    (bkz: justinus/@ncpzbsn)

    öte yandan, oldukça da şanssızdır. zirâ; justinus'un son döneminde gerçekleşen antakya depreminin neredeyse ilki kadar güçlü bir artçısı kendisi tahta çıktıktan kısa bir süre sonra gerçekleşmiş ve dönemin imparatorluk bünyesindeki en büyük üçüncü kenti, çok zor günler geçirmiştir. m.s. 535 senesinde anormal soğuk bir sene geçirilmiş ve tahminlere göre konstantinopolis ve kayseri gibi merkezlerde -40, -45 dereceler görülmüş ve bir rivayete göre nil nehri donmuştur. bu gelişme, yıllar sürecek bir kıtlığın başlamasına yol açmıştır. bu talihsizliğin yaraları tam anlamıyla sarılamadan bu kez de justinianus veba salgını ismiyle de bilinen ve prokopios'a göre imparatorluk nüfusunun üçte birinden fazlasının ölümüne yol açan bir salgın patlak vermiştir. 551 senesinde beyrut açıklarında bir deprem ve ardından da tsunami meydana gelmiş ve bölgeyi ciddi biçimde etkilemiştir. bunlar haricinde de başkentte iki kez büyük su baskınları meydana gelmiştir.

    ilginç bir bilgi olarak da eklemek gerekir ki kendisinin döneminde senato ve konsüllük konstantinopolis'e tamamen taşınmış olup m.s. 534 senesinde roma'daki konsüllük görevini ifa eden decius paulinus, roma imparatorluğu'nun roma'da* konsüllük görevini ifa eden son politikacısı olmuştur.

    dönemindeki yapısal*** ve hukuki* eserler kelimenin tam anlamıyla isimleri tarihe kazınan birer şaheser olmuşken, fetih politikası belki de büyük ölçüde yaşanan doğal afetlerin de etkisiyle beklenen etkiyi yaratmaktan uzak kalmıştır. gotlar ile aşağı yukarı sekiz sene süren italya savaşları, roma imparatorluğu'nun kurulduğu toprakları tam manasıyla bir viraneye döndürmüş ve tabir-i caizse atılan taş, ürkütülen kuşa değmemiştir. bir türlü bitmek bilmeyen ve tam on altı yıl boyunca imparatorluğun askeri ve ekonomik kaynaklarını ciddi şekilde emen kolhis savaşı da bir diğer başarısızlık olarak göze çarpmaktadır.

    (bkz: kolhis savaşı/@ncpzbsn)

    son olarak prokopios ile ilgili de minik bir not düşelim; m.s. 549 senesinde justinianus'u devirmeye çalışan general artavanes ile yakın arkadaş olduğundan ve bu komplonun başarılı olacağından çekindiği için olası bir darbede kelleyi sağlama alabilme gayesiyle kaleme aldığı neredeyse kesin olan historia arcana'yı ciddi bir kaynak olarak dikkate almak ve imparatorun "iblis bir ruh", belisarius'un da tam bir meriç* olduğuna inanmak tarihi açıdan pek de doğru bir yaklaşım değildir.

    ilk başta söylediğimi de son olarak tekrarlayayım. kendisi hakikaten tarihteki en başarılı meritokratlardan birisidir. hatta bu hususta tüm tarihte tek rakibi augustus'tur, belki bir de cengiz han.
  • döneminde bizans kilisesi, nesturiliği yasaklamış. atina okulu'nu da çok tanrılı din propagandası yapıyor diye kapatmıştır. bu okulun hocaları da işkence tehdidiyle bizans topraklarından sürülmüştür.
  • imparator ı. justinianus kadar cenabet bir insan tarihte az görülür. bilmeyenler için hatırlatayım, justinianus ayasofya’yı inşa ettiren hükümdardır. hükümdarlığı ms 527-565 yıllarını kapsar.

    - tahta çıkmadan bir sene önce o zamana dek görülmüş en çok can kaybına neden olan deprem meydana geliyor: 526 antakya depremi. şehir yerle bir oluyor ve justinianus döneminde yeniden inşa edilmeye başlıyor.

    - 536’da güneş kararıyor. güneş nasıl gidebilir aq? millet kıyamet geliyor diye çıldırıyor. haklılar, nasıl çıldırmasınlar. total war attila oynarken, flavius belisarius’la kuzey afrika’ya çıkarma yaptığımda denk gelmiştim bu olaya. ekran 4-5 tur kararmıştı, "lan noluyooo!" nidalarıyla atlatmıştım o dönemi. bir de büyük kıtlık oluyor. volkanik kışla ilgili bir durum. merak edenler için bbc’nin haberi: 536 senesi yaşamak için neden en kötü yıldı?

    - 541’de ise bazılarının antik dünyanın sonu kabul ettiği, en az 15 milyon insanın ölümüne neden olduğu düşünülen justinian vebası patlak veriyor.

    justinian’ın halk arasında uğursuz kabul edilmesinin, hatta belki de ayasofya’yı 5 yıl gibi kısa bir sürede (532-537) tamamlamaya bel bağlamasının sebebi budur. düşünsenize yıl 536, imparator ayasofya şantiyesinde volta atıyor:
    "beyler güneş gitti belanızı siktirtmeyin biraz hızlanın lan! daha dua edeceğiz haydi haydi haydi!"
  • (bkz: renovatio imperii romanum) komutanı flavius belisarusun büyük emekleriyle romayı eski günlerine getiren ve batılı kardeşlerinin intikamını alan doğu roma(bizans) imparatoru. şanslı bir kişi 60 yıl içinde roma şehrinin barbarlarca düşüşünü ve romanın romalılar tarafından tarafından fethini görebilirdi.
  • 528 yılı hatay depreminde doğu roma imparatorluğunun başındaymış. depremin suçunu halk kendisine yıksa da kendisi iktidarda kalmakta ısrarcı olmuş ve katliam yaparcasına muhalif öldürmüş. kendisine karşı yürütülen muhalefet çariot yarışlarına bile yansımış. yarışların taraftar grupları kendilerine; kırmızılar, maviler ve yeşiller diyen gruplar ayaklanmış. dünya'daki ilk taraftar grubu ayaklanması bu olmuş sanırım.

    ayrıca depremden sonra depremzedelere yardım etmediği ve enkazı öylece bıraktığı için bölgede yeni bir salgın hastalık başlamış. ismine jüstinyen vebası denilmiş.

    depremden bir kaç yıl sonra volkanik aktifiteler başlamış ve dünya volkandan çıkıp karbon gazlarından dolayı sis bulutuyla kaplanmış. 3 yıl kuzey yarımküre'de güneş görülmemiş. insanlar çocuklarını yiyecek şekilde yamyamlaşmış. detayı bilgi için (bkz: 536 yılı insanlık için en kötü dönemin başlangıcı)
  • felaketler:
    - 526'daki büyük depremden sonra 528'de antakya'da bir kez daha deprem oldu, binlerce insan öldü.
    - 532 nika ayaklanması'nda konstantinopolis'in yarısı yok oldu, 30 bin ayaklanmacı öldü.
    - 535/536'da bir volkanik patlamayla kuzey yarımküre'de volkanik kış meydana geldi, son 2 bin yıldaki en şiddetli soğuma yaşandı, hava karardı, ekinler yetişmedi. "geç antik çağ küçük buz çağı" denen ve 660 yılına kadar süren dönem başladı.
    - 539/540'da bir volkanik patlama daha oldu ve soğumanın şiddeti arttı.
    -541'de tarihteki ilk veba salgını ortaya çıktı. 549'a kadar süren salgında 15 ila 100 milyon arasında insan öldü.
    - 542'de marmara denizi'nde deprem oldu, tsunami oluştu.
    - 547'de bir volkanik patlama daha oldu ve soğuma periyodunu uzattı.
    - 551'de yunanistan'da deprem oldu.
    - gene 551'de beyrut'ta deprem ve tsunami oldu, 30 bin insan öldü.
    - 554 anadolu depremi meydana geldi.
    - 557 konstantinopolis depremi meydana geldi.

    önemli olaylar:
    - vandal krallığı ve ostrogot krallığı yıkıldı. kuzey afrika, italya, dalmaçya ve ispanya'nın bir kısmı fethedildim
    - corpus juris civilis'i hazırlattı.
    - ayasofya yeniden inşa edildi.
    - çin'den bizans'a yapılan ipek böceği kaçakçılığıyla bizans'ın avrupa'da uzun yıllar ipek monopolisi kurması sağlandı.
    - ilk yedi ekümenik konsilden biri olan "ikinci konstantinopolis konsili" yapıldı.
  • bizans imparatorluğu'nun fatih sultan mehmet'idir. (edit: desem de (bkz: #159196926) kanunisi olduğu konusunda ikna olmuşumdur. yine de fatih ile ilgili benzerliklerini düşündüğüm kısımlar şöyledir)

    istanbul'u fethetmiş sayılır (bkz: nika isyanı)

    ayasofya'yı yeniden yapmış (fatih de camiye çevirdi)

    cenevizlilere isyanda kendi tarafını tuttuğu için galata'da ticaret imtiyazı verdi (cenevizliler bilgisi hatalıdır. ancak justinianıs'un kimi doğulu denizci kavimlere (araplar,etiyopyalılar vb) ticari imtiyazlar vermiştir.

    bugünkü kapalıçarşı'nın olduğu yerdeki ilk çarşıyı kurdu (fatih büyüttü kapalıçarşı yaptı)

    istanbul halkı tarihinin en ağır vergilerinden birini gördü (fatih de en ağır vergileri getirmişti)

    justinianus doğu dillerini öğreniyordu, batı dillerini biliyordu. fatih doğu dillerini biliyordu, batı dillerini öğreniyordu. ikisi de oldukça kültürlüydü.

    justinianus roma imparatoru olarak kendini ifade ederken, fatih de roma imparatoru olduğunu söylüyordu. ikisi de italya'ya sefer yaptırdı. (ikisi de bizzat katılmadı)

    ikisi de 30 küsür yıl tahtta kaldı (32 fatih, 38 justinian- dönemlerine göre ikisi de uzun sayılır) fakat justinian daha uzun yaşadı.

    justinianus roma hukukunu elden geçirerek bizans'a özgü bir hukuk sistemi geliştirdi. fatih anane ve islam hukukunu elden geçirerek osmanlı hukukunu inşa etti.

    justinianus'un ölümünden sonraki dönemde kısa süreli "yükselme dönemi içindeki duraklama devri" yaşandı. fatih öldükten sonraki 2. bayezid dönemi de böyle anılır.

    justinianus, doğu'dan gelen bir kavmin hırpaladığı ve bu yüzden zor durumda olan bir ülkenin başına yaklaşık yarım asır sonra geçerek atılım yaptı (avrupa hun saldırıları) fatih de aynı şekilde doğu'dan gelen bir kavmin hırpaladığı devletin başına yaklaşık yarım asır sonra geçerek aynı atılımı gerçekleştirdi (1402 ankara savaşı, timur)

    askeri mukayeseye bir istisna bırakalım: iki hükümdar devrinde de ülke toprakları 2 katına yakın genişledi.

    vergi konusunda not: fatih, dönemi içinde pek sevilen bir padişah değildi sırf bu vergi olaylarından dolayı. sonradan iftihar etmeye başladık milletçek. justinianus da aynı şekildeydi.

    birbirinden ayrılan özellikleri,

    justinianus'un karısı mısırlı bir or*spu olan theodoraydı (ölmüş insanın arkasından konuşulmaz ama). çok maharetli olduğu için evlendirdiler. nika isyanının kazanılmasında da sarayda iyi iş başarmıştı. fatih'in haremi hiç ön plana çıkmadı ve iktidarda etkin olmadı.

    justinianus sefere çıkmadı, askerleri gidiyordu. fatih bizzat sefer yaptı. bu sebeple askeri yönden mukayese edemeyiz. sadece sosyal ve iktisadi mukayese yaptık.

    justinianus vizyoner olduğu kadar yöneticilik vasıflarından yoksundu. bu sebeple her hareketi bir olay olurdu. fatih'te ise yöneticilik vasıfları konusunda başına en büyük belası hırsı oldu. sırf bu sebeple öldürülmüş olabileceği söyleniyor.

    justinianus önceki imparatorun evlatlığıydı, çocuğu olmadı ve tahtı kız kardeşinin erkek çocuğuna bıraktı. yani kendisi ne bir soyun devamını temsil etti, ne de sonraki soyun öncüsü oldu. fatih ise osmanlı soyundan gelip osmanlı soyuna devretti
  • büyük jüstinyen olarak ta bilinir. günümüze ulaşan haliyle ayasofya'yı yeniden yaptıran kişidir. justinianus'tan önce imparator 2.theodosius ayasofya'yı 2 defa yaptırmıştı. ayrıca mirasının daha da yankı uyandıran bir yönü, birçok modern devlette hala medeni hukukun temeli olan roma hukukunun tek tip yeniden yazılması olan corpus ıuris civilis idi.
hesabın var mı? giriş yap