hz. ibrahim

• bir peygamber.kurban hususunda bir hikayesi vardir..
• peygamberler babası, kendinden sonra gelen tüm peygamberler onun soyundan türemiştir (isa hakkında tereddütlerim var) isminin baba anlamına gelmesi de bu bağlamda şaşırtıcı değil. ilginç bir hayat hikayesi var, evvela o da musa ve hatırlayamadığım bir kaç diğer mitolojik kişilik gibi "hükümdarın rüyada ayvayı yediğini görmesi-rüya yorumu ertesinde bütün erkek çocuklarını öldürmesi-aradan birinin sıyrılması - gelip yine de hükümdarın ağzına sıçması" şeklinde özetlenebilecek favori senaryodan nasibini almıştır. (bahsi geçen hükümdar nemrut oluyor bu öyküde.) annesinin gizlice doğurup her gün gelip beslediği mağarada uzun yıllar kalan ve tapınacak/inanacak birşeyler arayan ibrahim, evvela ayı seçer kendine, lakin o batıp da güneş çıkınca "bu hem daha büyük" diye ona meyleder. o da battığı vakit "bunları doğurup batıran bir başka kuvvet var" deyip allahını bulur, hidayete erer. rahat okunsun diye paragraf yapalım.
  
  özneleri aklımızda kalmayan din dersi hikayelerinden gidersek; puthaneye girip en büyüğü dışında bütün putları kıran, baltayı da en büyük putun boynuna asan yine ibrahim'dir. ne olduğunu soranlara büyük putu gösterip "o yaptı, sorsanıza kendine" diyen de, putlar konuşamaz ibrahim diye cevap verenlere "konuşamayan, kırılmaktan kurtulamayan bu aciz şeye niye taparsınız o halde" diye giydiren de odur ancak maalesef ahaliyi ikna edememiş, nemrut'un hiddetinden kurtulamamıştır. nemrutla karşılaşmasında da bir takım aksiyonlar var ama onları geçelim, neticede ibrahim ateşe atılır, ama ateş onu yakmaz, kimi kaynaklarda bir gül bahçesine, kimi kaynaklarda da içi balık dolu bir havuza döner. sözkonusu balıklı havuz urfa'dadır, balıkların ateşi yakan odunlardan meydana geldiğine inanıldığı için kimse balıklara dokunmaz, urfa peygamberler diyarıdır.
  
  ibrahim'in sare adında bir eşi vardır, çocukları olmaz uzun süre. sonra mısır'a gidince güzel kadınlara düşkünlüğüyle tanınan firavun sare'yi haremine alır. (ibrahim öldürülmekten sare'yi kızı/kardeşi diye tanıtarak kurtulur) ancak firavun sare'ye musallat olmaya teşebbüs edince kendisine inme iner, felç olur, sare'ye yol verir. cinli olduğuna inandığı için de yanına hacer isimli cariyeyi koyar, kendine zarar vermesin bir daha diye.. aynı hacer sonradan sare tarafından ibrahim'e hediye edilecek, ona oğul verecek (bkz: ismail) ama gene sare'nin kıskançlığı sebebiyle oğluyla beraber mekke'ye yollanacaktır.
  
  ibrahim'in ikinci oğlu ishak'ın müjdelenişi de kronolojik açıdan oldukça eğlencelidir aslında, melekler lut kavminin af buyrun ağzına sıçmaya giderken yolda duraklayıp ibrahim'in evine konuk olurlar, yabancı olmaları nedeniyle yaşanan gergin ortam ve bir iki ters bakışma sonrasında ishak'ı müjdelediklerinde sare gülmesini tutamaz zira kendisi 90 yaşında, ibrahim 120 yaşındadır. cebrail "sen allahü teala'nın emrine mi, takdirine mi şaşıyorsun" diye tersler, sonra çıkıp (o sinirle olacak) sodom'un eline verir. tevrat'ta gelenin bizzat allah olduğu yazar, ama aynı tevrat allah'ın yakup'la güreş tuttuğunu da yazar zaten.
  
  kabe'nin bugünkü halini inşa eden de ibrahim'dir, önce mekke'ye gidip ismail'i bulur, sonra cebrail'in gösterdiği yerde adem'in temeline raslarlar, aynı temel üzerine inşaata başlarlar. duvarlar yükselip de boyu aşınca şu anda hac zamanı tavaf namazının önünde kılındığı, üzerinde ibrahim'in ayak izinin olduğu öne sürülen makam-ı ibrahim denen taşı getirirler, ibrahim onun üzerine duvarları örmeye başlar. hacıların dikkatini çekmesi amacıyla ismail tarafından bulunup getirilen hacer ül esved'in de yerleştirilmesinden sonra ibrahim yüzünü yemen tarafına çevirip insanları kabe'yi ziyaret etmeye çağırır, insanlar da lebbeyk diye cevap verirler. bu arada ilginçtir ki eski ahit'te hacer ile ismail'in mekke'ye bırakılması etraflıca anlatılırken kabenin inşasına ilişkin bir ibare yoktur.
  
  ibrahim'in ölümü de teatraldır, bir gün evine dönen ibrahim evde azrail'i bulur, gene evde bir yabancı bulmanın verdiği huzursuzlukla edilen bir iki talihsiz beyanattan sonra işler anlaşılınca "dost dostun canını alır mı" diye sorar. azrail "dur bir sorayım" der, yukarı çıkar, "dost dosta kavuşmak istemez mi" cevabıyla geri döner. bunun üzerine "hemen al canımı, bundan daha büyük müjde olamaz" diye lafı çevirir ve hakkın rahmetine kavuşur ibra "allah dostu" him, a.k.a halilallah. (hallelujah?)
  
  not: hindu inancındaki brahma ve sarasvati ise bilin bakalım aslında kim..
• milattan önce 2000-1500 yıllarında, sumer^*’in başkenti ur şehrinde (şimdiki lübnan) ticaretle uğraşan zengin bir adam iken ailesi ve ticaret kolonisiyle israil-filistin taraflarina (kenan ülkesi de derler) göçen ve sumer’den gelen temelle yahudiliği burada başlatan kişi.
  çok yönlü bir sumer kültürü ve inancıyla yola çıkan ibrahim çoğu (ya da her) sumerli gibi çok tanrıya inanmakta iken gittiği diyarlarda inançlarında ortaya çıkan değişiklikle (ki nasıl çıktığı konusunda değişik yorumlar mevcut) tek tanrılı inanışa geçmiş, zenginliği ve gücü yardımıyla çevresindeki herkesin bu dine -yahudilik- inancını sağlamıştır. yahudilerin ve daha sonra ortaya çıkan hristiyanların da atası kabul edilen, kuran'da da hz muhammed'in vahiy gelmeden önce iman ettiği söylenen ibrahim belki de üç kutsal kitapta^*** görülen sumer etkisinin en temel sebeplerindendir.
• (bkz: korku ve titreme)
  (bkz: sören kierkegaard)
• (bkz: halilül rahman)
• kur'anı-ı kerim'de tek basına bir ümmet olarak nitelendirilmiştir.
• oglunu kurban ederken gormek icin :
  http://www.bc.edu/…vp/cas/ashp/caravaggio_isaac.jpg
• eskiden ur şehrinde yaşamış, daha sonra orta doğuya ailesiyle birlikte göç etmiş bir sümerlidir.
• 1. hz. ibrahim hakkinda genel bilgiler
  hz. îbrahim kur'an-i kerim'de bildirilen peygamberlerdendir : « kitap'ta ibrahim'i an. zira o, sidki bütün bir peygamberdi » . ülül'azm denilen peygamberlerin ücüncüsü olup mezopotamya'daki keldâni kavmine gönderilmistir. peygamberimiz muhammed mustafa (s.a.v.)'dan sonra allah katinda insanlarin en üstünüdür, cünkü ileride görecegimiz gibi allahü teâlânin varligini kendi akil ve mantigiyla bulmustur. allah ona halil'im (dostum) diye buyurdu. onun icin «hâlilürrahman» olarak zikredilir. kendisine on suhuf (forma) verildi. ogullari, ismail ve ishak aleyhisselam'dan ziyade soyundan daha bircok peygamber geldigi icin «ebü'l enbiya» (peygamberler babasi) da denilmistir. beni israil oglu olan hz. ishak, arap kavmi ise diger oglu hz.ismail'den türemistir. babasinin âzer'in mi, târuh'un mu olup olmasi hakkinda ihtilaf vardir (genis bilgi ileride, 2.2 noktada verilecektir) . bir rivayete göre annesinin ismi emile'dir . hz.ibrahim peygamberimizin dedelerindendir .
  
  2. hz. ibrahimin hayati
  
  2.1. hz. ibrahim'in yasadigi zaman ve mekan
  ibrahim aleyhisselamin nesebi nuh aleyhisselamin oglu sam'a dayanir. hz. nuh'un vefati ile hz. ibrahim arasinda iki peygamber (hz.hud & hz. sâlih) vardir. bu fâsila (rivayete göre, m.k.) 1143 senedir. hz. hud ile hz. ibrahim arasinda da 630 yillik bir fâsila oldugu bildirilmistir. dogum yeri bâbil kentidir .
  
  2.2. ibrahim aleyhisselamin babasi
  allahü teâlâ kur'an-i kerim'de : «ibrahim, babasi âzer'e...» buyurmaktadir. bu âyetten anlasilacagi gibi hz. ibrahim'in babasi âzer isminde idi. ama, bazilarina göre ibrahim aleyhisselamin babasi -kur'anda bildirilen- putperest âzer degil, mü'min olan târuh idi. bu görüsü destekleyenler arasinda meshurlari abdülhakim arvâsi, kadi beydâvi ve senâullah dehlevi vardir, ama sii'ler de bunu söylemektedirler . bir rivâyete göre âzer hz. ibrahim'in - amcasi olup - târuh'un ölmesiyle emile ile evlenip, hz. ibrahim'in üvey babasi oldu. tefsir yönünden bunu böyle aciklamaktadirlar : en'am suresinin manasi : «ibrahim, âzer olan babasina dedigi zaman» anlamindadir. böyle olmasaydi kur'an-i kerim'de «babasi âzer'e dedigi zaman» demeyip, "âzer'e dedigi zaman" veya "babasina dedigi zaman" demek yetisirdi . âzer, kendi babasi olsaydi "babasi" kelimesi fazla olurdu demektedirler. bir kanit olarak sua'ra suresinin 219. ayetini göstermektedirler. bu surede allah « secde edenler arasinda dolasmani da görüyor » denilmektedir. buna göre peygamberimizin sülâlesinde hicbir putperest yokturdur. bu görüse rededenler ise, ki bunlar arasindataberi, ebu hayyan ve elmalili muhammed hamdi yazir vardir, acik olan âyete (en'am, 74) bir mâna verilmek istenmistir demektedirler. mealine göre manalar degistigi icin anlamlar da degisir teorisini ileri sürmektedirler. konuya objektif bir yönle bakmak gerekirse, âzer'in ibrahim aleyhisselamin babasi olmamasi biraz daha mantiklidir. sunu da belirtmek lâzim ki, bir ücüncü fikir vardir. o da, ibrahim aleyhisselamin babasinin asil isminin tarih veya taruh olup sonradan - bir putun ismi olan - âzer ismine degistirmesi. bu da nemrud'un onu puthanesi'nin nâziri olarak tayin etmesinden sonra gerceklesmistir . ama kaynaklar bu düsünce hakkinda bilgi vermiyorlar, onun icin fazla dikkat etmemek gerekir. biz burda ilmi gercekleri tartismiyacagimiz icin bunu burda noktalamak gerekir. bu ihtilaf'in cözümünü ancak rahman, rahim, evvel, âhir, kebir, aziz, saafii, mâlik, gafur, nur, adl, hak, hakem, rauf, sehid, veli, kerim, bari, cebbar olan allah bilir. âzer ayrica put yapardi ve nemrud'un yakininda bulunurdu. onun bir dedigini, iki etmezdi.
  
  2.2. hz. ibrahim'in dogumundan peygamberligine kadar olan hayati
  
  2.2.1. hz. ibrahim'in dogumuna kadar vukuu bulan olaylar
  nemrud (2.3.2.2. no'lu noktaya bakiniz) ve ona tâbi olanlar azginlik ve allah'a isyan icinde yasamakta idiler. bir gün nemrud bir rüya gördü. bir rivayete göre, rüyasinda gökyüzünde bir nurun parladigini, günesin, ayin ve yildizlarin bu nurun isiginda kayboldugunu gördü. diger bir rivayete göre ise, rüyasinsda bir kimsenin gelip tahtindan kaldirip kendini yere vurdugunu gördü. müneccimlere gördügü rüyayi anlatip tâbir ettirdi. bunlar "yeni bir peygamber ve din gelecek, senin saltanatini temelinden yikacak ! ona göre tedbir almalisin" diye tâbir ettiler. nemrud bu isin tedbiri kolaydir deyip, " bundan sonra kimse cocuk sâhibi olmayacak. hanimlardan uzak durulacak. dogan cocuklar, erkekse öldürülecek, kizsa birakilacak" emrini verdi. bu suretle 100.000 mâsum bebegi öldürüldügü nakledilmistir .
  
  2.2.2. dogumundan sonra
  bu sirada hz. ibrahim'in annesi hâmile idi. âzer'in durumunu bildigi icin, onu doguma yaklasinca kendisinden uzaklastirdi ve gizlice bir magaraya gitti ve orda hz. ibrahim'i dünyaya getirdi. dogduktan sonra annesi onu emzirdi ve magarayi kapatip geri sehre döndü. âzer'e ," cocuk cok zayif dogdu ve hemen öldü" dedi. bundan sonra magaraya - gizlice -gelip ibrahim aleyhisselami emzirip geri eve dönerdi. rivâyetlere göre, hz. ibrahim magarada 7, 13, 16 veya 17 yasina kadar kaldi .
  
  2.3. hz.ibrahim'in tebligi
  
  2.3.1. hz. ibrahim'in allah'i aramasi
  
  2.3.1.1. hz. ibrahim'in allah'i aramasindan önceki durumu
  hz. ibrahim'in imâni durumunu hakkinda kur'an-i kerim bilgi vermektedir :«andolsun biz ibrahim'e daha önce rüsdünü vermistik. biz onu iyi tanirdik » . burdaki rüsdünü vermek peygamberlik, yahut ibrahim aleyhisselamin risâletten önce sahip oldugu hidayet ve dogruluk manasina geldigi tefsirlerde bildirilmistir. bu da gösteriyor ki, peygamberlik hz. ibrahim'e genc yasta verilmis idi.
  
  2.3.1.2. ibrahim aleyhisselamin tefekkür ile tevhid'i bulmasi
  ibrahim aleyhisselam hakkinda allahü teâlâ « halil'im » demistir. bu da onun allahi arayip bulmasindandir. bunun icin kur'an-i kerim'de sunlar buyrulmustur : «böylece biz, kesin iman edenler olmasi icin ibrahim'e göklerin ve yerin melekûtunu gösteriyorduk. gecenin karanligi onu kaplayinca bir yildiz gördü, rabbim budur, dedi. yildiz batinca, batanlari sevmem, dedi. ay'i dogarken görünce, rabbim budur, dedi. o da batinca, rabbim bana dogru yolu göstermezse elbette yoldan sapan topluluklardan olurum,dedi. günesi dogarken görünce de, rabbim budur, zira daha büyük, dedi. o da batinca, dedi ki : ey kavmim ! ben sizin (allah'a) ortak kostugunuz seylerden uzagim » . bu olay resmi olarak bakilirsa hz. ibrahim'in peygamberlik baslangicidir. bundan sonra hz.ibrahim bâbil kavmine allah'in emirlerini teblig etmeye basladi ve bircok delil gösterdi.
  
  2.3.1.3. ibrahim aleyhisselamin putlari kirmasi
  babil halki allah'in yolundan saptigi icin her sene putlar icin âyin düzenlerdi. bu âyin'de bir yere toplanir bayram yapar ve sonra puthaneye gider, putlara secde eder, sonra da evlerine dönerlerdi. böyle bir bayram günü, ibrahim aleyhisselam puthaneye girip, bir balta ile bütün kücük putlari kirdi. baltayi da, en büyük putun boynuna asdi ve oradan uzaklasti. keldâniler puthâneye girince bütün putlarin kirildigini gördüler ve bunu yapani yakalayarak cezâlandirmak istediler. hz. ibrahimi getirip, bu isi sen mi yaptin dediler. ibrahim aleyhisselam « kendisi dururken kücük putlara tapinilmasi istemedigi icin, boynunda asili olan büyük put yapmistir. inanmazsaniz kendisine sorunuz » buyurdu. onlar 'putlar konusamaz ki, sen onlara sor diyorsun' dediler. bunun üzerine ibrahim aleyhisselam « o halde konusamayan ve kendilerini kirilmaktan kurtaramayan putlara neden ibadet edersiniz ? size ve tapdiginiz putlara yaziklar olsun » dedi , ama bu hic bir fayda vermedi, cünkü onlar : «dediler ki. biz, babalarimizi bunlara tapar kimseler bulduk ».
  
  2.3.2. ibrahim aleyhisselamin atese atilmasi
  ibrahim aleyhisselam putlari kirinca putperestler bu isin onun yaptigini anladilar ve ceza vermek üzere hapsettiler. durumu nemrd'a bildirdiler.
  
  2.3.2.1 hz. ibrahim ve nemrud
  rivayete göre nemrud hz. ibrahim'in yaptigini duyunca onu yanina cagirdi. o zaman insanlar nemrud'a secde ederlerdi. ibrahim aleyhisselam secde etmeyince nemrud " nicin secde etmedin" diye sordu. hz. ibrahim de: « ben beni yaratan allahü teâla'dan ziyade secde etmem » buyurdu. nemrud " seni yaratan kim ? " diye sorunca, ibrahim aleyhisselam: « benim rabbim, dirilten ve öldüren allah'dir » diye cevap verdi. nemrud, " ben de diriltirim" diyerek zindandan iki kisi getirtti. birini serbest birakip, birini öldürdü. güya böylece diriltmis ve öldürmüs oldu. hz. ibrahim bunun karsisinda : « benim rabbim günesi dogudan getirir, dogurtur. eger gücün yetiyorsa sen de bati'dan dogdur » buyurunca nemrud sasirip, âciz kaldi. bu husus bakara suresinin 258. âyetinde bildirilmistir . bu münazaranin vukuu buldugu zaman hakkinda iki rivayet vardir. birincisi, ibrahim aleyhisselam putlari kirinca onu yakalayip hapsettiler. sonra atese atmak icin hapisten cikarip , nemrud'un yanina götürdüklerinde gerceklesmistir. diger rivayete göre insanlar arasinda büyük bir kitlik cikmisti. bundan dolayi insanlar yiyecek almak icin nemrud'a giderlerdi. nemrud her gelene, "senin rabbin kim ? " diye sorar ve "benim rabbim sensin" diyenlere gida maddeleri verirdi. hz. ibrahim yiyecek almaya gelip nemrud ona bu soruyu sorunca ibrahim aleyhisselam : « benim rabbim dirilten, hayat veren ve öldürendir » dedi ve böylece bu münazara vukuu buldu . bu olay'dan sonra keldâniler halilallah'i ceza verek istediler ve onu ilk önce hapise attilar. sonra nemrud onu atese atmaya karar verdi. rivayete göre bu fikri nemrud'un aklina hênun adinda biri getirdi ve allah onu sonra yerin dibine batirdi.
  
  2.3.2.2. nemrud hakkinda bilgiler
  burada nemrud hakkinda bazi bilgilere deginmek istiyorum. cünkü bir müslüman icin önemli olan düsmanlarini iyi bilmesi. nemrud da vahsi bir düsmandir. nemrud gaddar ve zâlim bir hükümdardi. bir rivayete göre nemrud onun hakiki ismi degil, - firavun - gibi bir ünvandi. nemrud cocukken burnuna bir yilan yavrusu kacmis, bu yüzden son derece cirkinlesmisti. babasi bile tahammül edememis ve öldürmege karar vermis. fakat annesinin yalvarmasi üzerine, onu bir cobana teslim etmis , coban da, onun cirkin yüzüne bakmaga dayanamadigindan, onu dag basinda birakmis, dagda nemrud isminde bir disi kaplan, cocugu emzirerek, onun yasamasina sebeb olmustur. ismi (nemrud) bu kaplandan gelmektedir. babasi öldükten sonra hükümdarliga gecen nemrud, kendisini ilah zannediyor ve bütün halkin kendisine tapmasini istiyordu .
  
  2.3.2.3. ates'in halilallah'i yakmamasi
  ibrahim aleyhisselam'in atese atilmasi kararlastirildiktan sonra odun toplaniyor ve kocaman bir ates yakiliyor. problem halilallah'i atese atmakta. rivayete göre iblis insan sekline girip nemrud'a mancinik kullanmasini tavsiye ediyor . kur'an'da : « onun (ibrahim) icin bir bina yapin ve derhal onu atese atin ! dediler » buyurulmustur. bir bina (mancinik) yapilip oradan ibrahim aleyhisselam atese atilinca, ates bir gül bahcesi oluyor. diger bir rivayete göre ici balik dolu bir havuz oluyor ates. ve böylece ates halilürrahman'i yakmiyor. bu kurtarma olayi kur'an-i kerim'in enbiya suresinde bildirilmistir : « ey ates ! ibrahim icin serinlik ve esenlik ol» dedik. böylece ona bir tuzak kurmak istediler, fakat biz onlari, daha cok hüsrana ugrayanlar durumuna soktuk » . bugün s.urfa'da « ayn-i zelika » veya « halilürrahman » isminde 50x30 m boylarinda bir havuz vardir. buranin hz. ibrahim'in atese atildigi yer oldugu, baliklarin odunlardan meydana geldigi iddia olunmakta ve kimse bu baliklara dokunmamaktadir . tevrat'ta bu ates olayi hakkinda -ibrahim peygamberin yahudilerin soyunun babalari kabul edildigi halde - bir bilgi yokturdur.
  
  2.4. ibrahim peygamberin bâbil'i terketmesi
  kur'an-i kerim'de buyuruluyor ki : « (oradan kurtulan ibrahim :) ben rabbime gidiyorum. o bana dogru yolu gösterecek » . böylece hz. ibrahim küfür diyarindan hicret ederek sam'a gidiyor . hicret ederken de, « ey rabbimiz, ancak sana tevekkül ettik ve (taatle) sana yöneldik ve ahirette de dönüsümüz ancak sanadir » diye dua ettikleri mümtehine suresinin 4. ayetinde bildirilmistir . baska bir rivayete göre harran'a (filistin) gittigi rivayet edilir .
  
  2.5. ibrahim aleyhisselam misir'da
  ibrahim aleyhisselam ordan sonra zevcesi hz. sâre ile birlikte misir'a gitti. rivayete göre o siralarda 38 yasinda idi. o zamanin firavunu cok zâlim ve cebbâr, sinan bin ulvân isimli, dahhâk'in kardesi olan pek kibirli birisiydi. firavun güzel kadinlardan cok hoslanirdi ve güzel bir kadin gördü mü hemen onu ne pahasina olursa olsun haremine alirdi. kadinin kocasi varsa onu öldürürdü. hz. sâre cok güzel bir kadin oldugu icin, firavun veya melik ibrahim aleyhisselama zevcesinin kim oldugu hakkinda sorunca ibrahim aleyhisselam firavun'un hz. sâre'ye musallat olmasini engellemek icin din bakimindan kardesi olduguna niyet ederek : « kiz kardesimdir » dedi. pek zâlim olan bu hükümdar, sâre hatunu almak isteyip sarayina cagirtti. fakat musallat olmak isteyince nefesi kesilip, elleri, ayaklari tutmaz oldu. yere yikilarak debelenmeye basladi. allahü teâlâ hz. sâre'yi firavun'un serrinden koruyup musallat olmasini engelledi. hükümdar bu durum karsisinda korkusundan hz. ibrahim'in zevcesini ona geri yolladi . hz. sâre'ye yaklasinca onu cin zannettiginden, yanina bir de hâcer isimli bir câriye verdi. böylece bundan kurtulacagini zannetti . bu olay ebu hureyre'nin bildirdigi hadis ile bildirilmistir (bkz: buhari, müslim). tevratta da bu olayin böyle - kücük modifikasyonlarla - gerceklestigi yazmaktadir . bundan sonra halilürrahman misir'i terkedip geri filistine dönüp sebu' isimli yere yerlesiyor .
  
  2.6. hz.ismail
  ibrahim aleyhisselam'in hz. sâre'den cocuklari olmuyordu. yaslari da gittikce ilerliyordu. ibrahim aleyhisselam bâbil'den ayrilirken: «rabbim ! bana sâlihlerden olacak bir evlat ver, dedi » diye niyazda bulundu. hz. sâre'de bunu cok istiyordu, ama cocugu olmuyordu. firavun'un kendisine verdigi câriyesi hz. hâcer'i azad edip ibrahim aleyhisselama evlenmesi icin verdi ve hz.ibahim hz. hâcer ile evlendi. bu evlilikten hz. ismail dogdu. muhammed aleyhisselamin (s.a.v.) nuru hz. ismail'in alninda intikal etti. ibrahim aleyhisselam onu cok sever ve yanindan ayirmazdi. hz. sâre nurun kendisine intikal edecegini umuyordu. bu sebeple hz. hâcer'e karsi kalbi gayret hâsil oldu. ve birgün ibrahim aleyhisselam'dan hz. hâcer ile hz. ismail'i baska bir yere götürüp birakmasini istedi. allah'in emriyle halilallah bu istegi yerine getirdi ve hacer hatun ile ismail aleyhisselami (s.a.v.) alip mekke'ye götürdü ve onlari orada birakti . ilerisini hz. ismail'in hayatinda anlatacagim.
  
  2.7. misafir melekler
  
  2.7.1. meleklerin müjdesi
  ibrahim peygamber yasi gittikce ilerliyordu. bu sirada melekler gelip ibrahim aleyhisselama bir oglunun dogacagini müjdelediler : « hem o kullara, ibrahim'in misafirlerinden haber ver. hani melekler, ibrahim'in yanina girdikleri zaman, "selam" demisler, ibrahim de onlara: "biz sizden korkuyoruz" demisti. melekler: "korkma ! gercekten biz sana bilgin bir ogul müjdeliyoruz" dediler » . rivayete o sirada hz. ibrahim 120 ve hz. sâre de 99 yasinda idi. müjdeyi vermek üzere gelen melekler gayet güler yüzlü birer´genc suretinde ibrahim aleyhisselamin karsisina ciktilar. bunlarin cebrail (a.s.), mikail (a.s.) ve israfil (a.s.) oldugu ibn-i abbas'dan rivayet edilmistir. cebrail aleyhisselam ile birlikte 7 veya 9, veya 10 bir yahut da 12 melegin bulundugu rivayet edilmistir. melekler bu müjdeyi verdikten sonra lut kavmini helak etmeye gittiler (genis malumat icin bkz. «hz.lut»). melekler, "selamunaleyke" deyince ibrahim aleyhisselam "aleyküm selam" diyerek mukabelede bulundu. onlari evinde en iyi yere oturttuktan sonra ikram etmek üzere hemen bir buzagi getirdi. misafirlerine ikram etti ise de onlar yemedi. bundan dolayi hz. ibrahim'in kalbine biraz süphe düstü. o zamanin âdetine göre bir eve misafir gelip, ikram edilenden bir sey yerse ondan emin olunurdu; misafir bir sey yemezse onun zarar vermek icin geldigi hükmedilirdi. ibrahim aleyhisselam tekrar melekleri davet edince, onlar "biz yemegin ücretini vermeden yemeyiz" dediler. hz. ibrahim "bedelini verin de yiyin. bu yemegin bir ücreti var diye karsilik verdi. melekler bu ücreti sorunca, hz.ibrahim: « bismillah ,demek. sonunda da elhamdülillah, demektir » dedi. bunun üzerine hz. cebrail, mikail aleyhisselam bakarak : « bu zât, allahü teâlânin dost edinmesine lâyik bir kimsedir » buyurdu. bu sirada hz. sâre perde arkasinda duruyordu. meleklerin müjdesi üzerine: «(ibrahim'in karisi:) olacak sey degil ! ben bir kocakari, bu kocam da bir ihtiyar iken cocuk mu doguracagim ? bu gercekten sasilacak sey ! dedi » dedi. âyet-i kerimede onun icin « dâhiket » buyrulmustur. bu kelime hem gülmek, hem de hayz oldu manasina gelmektedir. cumhur'a göre gülme manasinda kullanilirsa da ikrime ve mücahit'e göre hayz oldu anlamindadir bu kelime. ayrica gülmesi hakkinda da degisik rivayetler vardir. meleklerin korkma demesi üzerine ibrahim aleyhisselamin korkusunun gitmesi icin gülmüstür. bir baska rivayete göre ishak aleyhisselamin müjde verilmesi hakkinda ellerini yüzüne kapayip gülmüstür. cünkü kendisi cok yaslanmisti ve bir cocuk dogurmanin ihtimali sifirdi o yasta. hz. ibrahim de yukarida belirttigimiz gibi 120 yasina gelmisti. diger bir rivayete göre, ellerini yüzüne kapamasi, yasliliginda hayz görmesinden ve bunun farkina varmayip hâyasi sebebiyle utanmasindan ileri geldigi bildirilmistir. hz. sâre'nin bu sözlerine karsilik melekler " sen allahü teâlânin emrine mi, takdirine mi sasiyorsun" dediler ve ibrahim aleyhisselamin cikip lut kavmi'nin ikamet ettigi yere gittiler . yahudiler ibrahim aleyhisselamin misafirleri hakkinda baska bir beyânat vermektedirler. onlara göre hz. ibrahim'e melekler degil, bizzat - tövbe hâsaa - allah gelmistir. yanina da bazi melekler almis, güya . ve onlara göre misafirler hz. ibrahim ile beraber yemek yemisler.
  
  2.7.2. ishak aleyhisselamin dogumu
  meleklerin haberinden 1 sene sonra hz. ishak dogdu . ileride hz. ishak hakkinda mâlumat verecegim.
  
  2.8. hz. ibrahim'in mekke'ye yolculugu
  
  2.8.1. ibrahim aleyhisselam mekke'de
  ismail aleyhisselam büyüyüp genclik cagina girmisti. cürhümilerden arapca ögrenmis ve onlar arasinda yüksek makama erismisti. o cürhümilerden bir kiz ile evlendi. bu sirada ise hâcer aleyhisselam vefat etmisti. o sirada hâcer hatun 99 yasinda idi ve kâbe'nin bitisiginde bir yer olan ve hicr denilen yere defn edildi . ibrahim aleyhisselam bir gün oglunu ziyaret etmek üzere sam'dan mekke'ye dogru yola cikti. hz. ismail'in evine varinca oglu yiyecek temin etmek icin evde yoktu. ibrahim aleyhisselam hz. ismail'in hanimindan mali durumlarini sorunca, hanimi hallerinden sikâyetci oldu. giderken de ogluna söylemesi icin tenbihte bulundu: " kocan geldiginde benden selam söyle, kapisinin esigini degistirsin" ve oradan ayrildi ve evine geri döndü. ismail alehisselam eve gelip bunu duyunca, olayi anladi ve hanimindan ayrildi. baska bir kadinla evlendi. ibrahim aleyhisselam bir müddet sonra mekke'ye yine gidince oglu yine evde bulunmuyordu. bu sefer hz. ismail'in hanimina ayni soruyu sordu. o da cevaben: " biz hayir ve saadet icindeyiz " dedi. ne yiyip ictiklerini sorunca da, "et yiyip, zemzem iciyoruz" dedi. bunun üzerine halilallah: " yâ rabbi ! bunlarin etlerini ve sularini mübarek kil, bereket ihsân eyle " diye dua etti ve oradan geri sam'a döndü. ibn-i abbas'in rivayet ettigi bir hadiste pegamberimiz (s.a.v.) buyurdu ki:«ibrahim (a.s.) zamaninda mekke civarinda hububat bilinmiyordu. av etiyle gidalanilirdi. eger o zaman hububat mâlum olsaydi, ibrahim (a.s.) hububat hakkinda dua ederdi » . ibn-i abbas bu hadis hakkinda buyurdu ki: " ibrahim aleyhisselamin bu duasinin bereketiyle mekke sicak olmasina ragmen, et ile su, burada diger yerlere nazaran insanlara daha faydalidir " .
  
  2.8.2. kâbe'nin insasi
  günlerden bir günde allahü teâlâ haliline kâbe-i muazzamayi yapmasini emreyledi. kâbe'nin insasi hakkinda iki rivayet vardir : melekler allah-i zisanin emriyle binâ ettiler; adem aleyhisselam melekler ile birlikte insa etti. bunun üzerine ibrahim aleyhisselam yeniden mekke'ye dogru yola cikti. mekke'de oglu ismail aleyhisselami zemzem kuyusu basinda buldu. allah'in emrini ona da söyledi ve ismail aleyhisselam ona yardim edecegini ekledi. kâbe'nin nereye yapacagini bilmedigi icin, bir rivayete göre cebrail aleyhisselam kâbe'nin su andaki yerini gösterdi. ilkönce temeli kazmaya basladilar ve adem aleyhisselam zamanindaki temeli buldular. ayni temel üzerine kâbe'yi insa ettiler. hz. ibrahim oglunun getirdigi taslarla, cebrail aleyhisselamin târifine uyarak kâbe'yi yapiyordu. nihayet kâbe'nin duvarlari yükseldi ve yukariya tas yetisemez oldu. bundan dolayi büyük bir tas getirdiler ve ibrahim aleyhisselam bu tasa basarak duvar örmeye basladi. mübarek ayaginin izi cikan bu tasa da makâm-i ibrahim denilir. kâbe de tavaf namazi bu tasin bulundugu yer olan makâm-i ibrahim'de kilinir . kâbe tamamlaninca ibrahim aleyhisselam ogluna: " ey ismail ! iyi bir tas getir ki, hacilara isaret olsun" buyurdu. ismail aleyhisselam bir tas getirdi ise de hz. ibrahim daha iyi bir tas istedi. bunun üzerine, ebu kubeys dagindan: " cebrail aleyhisselam tûfanda bana bir tas emanet etti. gel onu al ! " diye bir ses isitti. hemen ebu kubeys dagindan hacer-ül-esved tasi alinip, kâbe'deki yerine kondu . kâbe insa edildikten sonra ibrahim aleyhisselam, allah'in: « insanlar arasinda hacci ilân et ki, gerek yaya olarak, gerekse nice uzak yoldan gelen yorgun argin develer üzerinde (...) tavaf icin kâbe'ye gelsinler » emriyle, yüzünü yemen tarafina cevirip: " ey insanlar ! allahü teâlâ bir ev bina ettirdi ve bu evi ziyaret etminizi emreyledi. geliniz, kâbe'yi ziyaret ediniz " diye seslendi. allahü teâlâ da sesini bütün dünyaya duyurdu. insanlar bu sesi duyunca: « lebbeyk allahümme lebbeyk " diye cevap verdiler. o zaman, ana rahminde ve baba sulbünde olan ne kadar hacca gidecek varsa « lebbeyk » dediler. bir defa gidecek olan bir kere, iki defa gidecek olan iki kere ve daha fazla gidecek miktarina göre cevap verdiler . kâbe'nin insasindan sonra ibrahim aleyhisselam sam'a dönüyor ve bütün aile efradini alip hac ediyor.
  
  2.8.3. kâbe hakkinda bilgiler
  kâbe-i muazzama, mescid-i haram'in ortasinda, dört köse tastan bir oda olup, 17 m yüksekliktedir. kuzey duvari 8,8 m, güney duvari 7 m, dogu duvari 11,9 m, bati duvari da 12,8 m genisliktedir. dogu ve güney duvarlari arasindaki kösede hâcer-ül-esved tasi bulunmaktadir. kâbe'nin dogu duvarinda bir kapi vardir. kapi yerden 1,7 m yükseklikte, eni 1,7 m ve boyu 2,7 m'dir. kâbe'nin dört kösesine rükn denir. sam'a dogru olana rükn-i sâmi, bagdat'a olana rükn-i irâki, yemen tarafina olana rükn-i yemâni ve dördüncü köseye de rükn-i hacer-ül-esved denir .
  
  2.9. hz. ibrahim aleyhisselamin duasi
  
  2.9.1. ibrahim aleyhisselamin iki dualari
  
  2.9.1.1. halilallah'in kur'andaki duasi
  kâbe'yi tamamladiktan sonra ibrahim aleyhisselamin dua ettigi kur'an-i kerim'de zikredilmektedir :«hatirla ki ibrahim söyle demisti: rabbim ! bu sehri (mekke'yi) emniyetli kil, beni ve ogullarini putlara tapmaktan uzak tut. cünkü onlar (putlar) insanlarin bircogunun sapmasina sebep oldular, rabbim. simdi kim bana uyarsa o bendendir. kim de bana karsi gelirse, artik sen gercekten cok bagislayan, pek esirgeyensin . ey rabbimiz! ey sâhibimiz! namazi dosdogru kilmalari icin ben, neslimden bir kismini senin beyt-i harem'inin (kâbe'nin) yaninda, ziraat yapilmayan bir vâdiye yerlestirdim. artik sen de insanlardan bir kisminin gönüllerini olara meyledici kil ve meyvelerden bunlara rizik ver! umulur ki bu nimetlere sükrederler. ey rabbimiz! süphesiz ki sen bizim gizleyecegimizi de aciklayacagimizi da bilirsin. cünkü ne yerde ne de gökte hicbir sey allah'a gizli kalmaz. ihtiyar halimde bana ismail'i ve ishak'i lutfeden allah'a hamdolsun! süphesiz rabbim duayi isitendir. ey rabbim! beni soyumdan gelecekleri namazi devamli kilanlardan eyle; ey rabbimiz! duami kabul et! ey rabbimiz! (amellerin) hesap olunacagi gün beni, ana-babami ve müminleri bagisla ! » .
  
  2.9.1.2. hz.ibrahim'in ikinci duasi
  ibrahim aleyhisselamin diger duasi hakkinda da imam-i gâzâli mâlumat veriyor: " ibrahim aleyhisselam sabahladigi vakit söyle buyuruyordu: « ey allah'im. bu gün yepeyeni bir yaratilistir. binâenaleyh bugünü tâatinle benim icin ac, magfiret ve rizanla kapat! bugün de bana nezdinde kabul olunacak haseneyi ihsan eyle. o haseneyi gelistir ve benim icin onu kat kat artir. ve bugünde islemis oldugum günahlari benim icin affeyle. cünkü bolca affeden ve her nimeti kullarina ihsanda bulunan, kullarini siddetle seven, daha istemeden evvel onlarin isteklerini bilip takdir eden sensi » . râvi diyor ki: bir kimse hz. ibrahim'in duâsiyla sabahladigi takdirde o günün sükrünü edâ etmis sayilir .
  
  2.9.2. ibrahim aleyhiselamin babasi icin duasi
  kur'an-i kerim'den bize nakledildigine göre ibrahim peygamber babasi icin allah tarafindan istigfâr dilemistir. mucizât-i kur'an-iyenin tevbe suresinin -113. âyetin mukabili olarak - 114. âyetinde: «ibrahim'in babasi icin af dilemesi, sadece ona verdigi sözden dolayi idi. ne var ki, onun allah'in düsmani oldugu kendisine belli olunca, ondan uzaklasti. süphesiz ki ibrahim cok yumusak huylu ve pek sabirli idi» . ibrahim aleyhisselam babasina kendisinin affi icin allah'a dua edecegine dair söz vermis ve onun allah tarafindan affini dilemisti. fakat babasinin allah düsmani oldugunu anlayinca dua etmeyi birakti . peygamberimiz (s.a.v.) de amcasi ebu tâlip icin allah'tan magfiret dilemek istemis, bunun üzerine tevbe sure-i serif'in 113. âyeti inmisti.
  
  3. halilallah'in vefati
  hz. sâre yasinda ölmüstü. allah'in dostu da kudüs'de ikâmet etmekteydi. bir gün evden gelince evinde birisinin oldugunu gördü. bu misafir azrail aleyhisselam idi. ibrahim aleyhisselam :'seni iceriye kim birakti' dedi. o da:'buranin sahibi' diye cevap verince, halilallah:'buranin sâhibi benim ve ben seni iceriye birakmadim' dedi. azrail aleyhisselamin: 'beni buraya buranin ve her seyin sahibi birakti' demesi üzerine ibrahim aleyhisselam bu misafirin bir melek oldugunu anladi. kimsin diye sordu ve azrâil aleyhisselamin oldugunu ögrendi. ibrahim aleyhisselam ona: "ziyârete mi geldin ? ruhumu almaya mi ?" buyurdu."eger izin verirsen ruhunu almaya!" diye cevap verdi. hz. ibrahim de : "dost dostun canini alir mi ?" deyince, "yâ ibrahim bunu allah'a sorayim" buyurdu. azrâil aleyhisselam hemen gidip geldi ve allahü teâlâ: " dost dosta kavusmak istemez mi ?" buyurdu dedi. halilallah bunu isitince: "cabuk gel kardesim, hemen canimi cânâna kavustur, benim icin bundan daha büyük bir müjde olamaz" buyurdu ve ruhunu teslim etti . ibrahim aleyhisselam kudüs civarinda habrun kasabasinda bir magaraya defn edildi. bu kasaba halilürrahman olarak bilinmektedir . en meshur camisi de « halilürrahaman » camisidir. su anda israilogullarinin elinde bulunup hebron olarak bilinmektedir
  
  kaynak : www enfal de
• kurban bayraminin mucididir.
  (bkz: retroduktif surec)