hurrice

• boğazköy kaynaklarında hititçe’ye komşu diller arasında hurrice metinler en geniş yeri tutmaktadır. hitit metinlerinde hurrice için hurlili sözü kullanılıyordu. hurrice m.ö. ii. binde d. anadolu’da ve k. mezopotamya’da en çok konuşulan dil idi.
• (bkz: hurriler)
• sümerce, urartuca, hattice, türkçe gibi bitişken bir dildir. yalnız burada urartuca ayrıntısına dikkat etmek gerekir ki urartuca, hurricenin devamıdır.
  
  hurriceye dönersek başta dişil eril olayının olmadığını söyleyebiliriz. önek yoktur. isimler ve fiiller soneklerle çalışır. olumsuzlu oia sözüyle anlatılır.
  
  mesela soneklere örnek "akkad" sözcüğü hurricede akkade şeklinde yazılır. "akkadlı" sözcüğünü ise akkaduhe şeklinde yazarız. hatti, "hatti ülkesi"ni ifade eder. hattuhi ise "hitit" demektir. yine akkadlı gibi bir örnek verirsek hurri, "hurri ülkesi" olup hurruhe, "hurrili" demektir.
  
  biraz daha bir şeyler öğreneyim diyenler için birkaç sözcük:
  attai - baba
  ela - kız kardeş
  nera - anne
  sala - kız çocuk
  sena - erkek kardeş
  siduri - genç kız
  ewri - efendi
  uli - diğer
  umini - ülke
  seheli - temiz
  ese - gök.
• kürt aşiret isimlerinin 3'te 2'sinin adını aldığı dildir. çünkü kürtlerin arkaik atalarıdır. örneğin, mili aşiretinin adı hurrice nehir veya akarsu anlamına gelen "muli" isminden kalmadır ve nehirler kenarı halkı anlamını taşır.
• hint-avrupalı olmayan ve eklemeli/dile sahip bronz/tunççağında (mö 2300 akkadca metinlerde) kayda geçmiş ve mö 1250. assur işgaline kadar yaşamış turan soylu eski anadolu dilidir.
  
  hurri adı aslen kaynaklarda "uırr" olarak yazılır. ((bu ad türk boylarındandan oğur diğer bir söylenişle ogur boyu ile aynı adı taşımaktadır. ))
  
  mö 1500lerde hurri ülkesini elegeçiren ve de hint dini adlarını kullandıkları için sözde hint-avrupalı olduğu iddia edilen mitanni/hanibalgat hanedanında dolayı hint -avrupalı oldurulmaya çalışmaktadır fakat çivi yazılı metinlerde sadece dini isim kullunan kişi adlarından başka hint-avrupa dilleri özelliği gösteren hiç bir kelime ya da gramer özelliği yoktur. (bir dini benimsemenin ırk tayini için kanıt olamayacağı da bugün arapça, farsça, ibranice isimler taşımanızdan belli olmalıdır.)
  
  eklemeli diller içerisinde hurri dili ve urartu dili sondan eklemelidir. (her iki dil de yalnızca sonekler kullanır). bu türdeki modern diller arasında türkçe, finno-ugor dilleri ve bantu dilleri bulunmaktadır.
  
  ayrıca türkçede olduğu hurri dilinde de "sözcükler, "l"ve "r "ünsüzleri ile başlamaz; sözcükler l ve r ile başlıyorsa yabancı dillerden alın ödünçlemelerdir. " [ ((the ındo-european elements in hurrian by arnaud fournet and allan r. bomhard.letter/phoneme *l the native vocabulary of hurrian does not display initial #l . sy.94/ letter/phoneme *r this phoneme is not attested as initial of native hurrian words. loanwords received prothetic vowels.sy.98 ))]
  
  en eski hurri kralı tukriš 'dir. bu ad türk turgiş devletinin adıyla aynıdır. (türkçedeki harf değişimleri için bir örnek bulgar kaganı kubrat ile `kurbat' ya da yarpak/yaprak-torpak/toprak) gösterilebir).
  
  bir de hurriler'in akrabası olan turuki ya da turukkular vardır. bu ad ise türük/türk adının 2. kez yazıya geçirilmesidir . (mari tabletleri mö 1779 hammurabi dönemi) 1. kez türk adı ise akkadlar zamanında mö. 22350( naram-sin döneminde) turki krallığı olarak kaydedilmiştir.
  
  hurriler; eklemeli dilli elam -lılar, kutlar(gutiler) , lulubiler kassitler ve `sumerliler (kengerler / sümerlileryani sümerler) ile akrabadır. hurrice uzmanı ilse wegner hurri dilinin eklemeli özlleğini anlatırken türkçe üzerinden açıklamıştır.
  
  hurri ve urartu dilinin swadesh yakınlığına türkçe'yi ekleyelim
  
  gloss hurrian urartian >>türkçe
  all. šua=lla šui=ni- >>hepsi> şunlar?
  to burn am- am- >> yan-mak ?
  come un- nun=a- >> önmek,yönelmek
  to give. ar- ar- >> al/ver
  hand šu=ni šu- >el >> şu el işareti.
  to hear haš- haš- >>-
  heart tiša tiš=ni. >>töş/döş
  ı iš-/šu- iš-/šu- >>iç/öz
  mountain pab=ni baba=ni. >> tepe
  name tiye ti=ni. >>atın/adın diye(..birisi)
  new šuhe. šuhi. >> sini(çuvaş.tr.)
  not =u u=i, =u=ri. >> yok
  one šu=kki šu=sini. >> sıkı(bir-leşik?)
  road hari hari. >> kara
  to go ušš- uš- >> uzamak-uzak
  year šawali šali. >>yıl>> sav-,sal-?