hipparkhos

• iznik doğmumlu yunan astronom, matematikçi. astronomi'nin babası sayılır. iznik'li olmasına rağmen gözlemlerinin büyük bir bölümünü rodos ve iskenderiye'de yapmıştır. daha sonra batlamyus'un geliştirdiği dünya merkezli kainat sistemini, yıldızları parlaklıklarına göre sınıflandıran kadir sistemini bulmus, dünya'nın ay'a uzaklığını heaplamaya çalışmış, dünya'nın yalpamalası da denilen ve 26,000 yıl periyotlu hareketin ekionoks üzerindeki etkilerini yalpalama hareketinden haberdar olmadan - ve oldukça da başarılı bir şekilde - gözlemleyerek kaymayı hesaplamış, 850 kadar yıldız içeren ve daha sonra , batlamyus'un da çalışmalarında kullanacağı bir yıldız kataloğu hazırlamış, yunan dünyasını dairenin 360 parçaya bölünmesi ile tanıştırmış, ağzıyla kuş tutmuş, kaşlarını kıpırdatmadan kulaklarını oynatmıştır.
• pythagorasçılar okulundan olan hipparkhos, iamblikhos'a göre pythagoras felsefesinin sırlarını açıkladığı için okuldan çıkarılmıştı. ihanet, epameinondas'ın hocası lysis'in mektubu ile ihbar edilmişdi.
• rodos adasındaki gözlemevinden gökcisimlerini izleyerek 850 yıldızlık bir katalog hazırlamış olan gökbilimcidir.gözlemlerini teleskopsuz olarak yapmıştır.en büyük buluşu presesyon olarak bilinir.
• iö 190-127 yıllarında yaşamıştır. ismi hipparkhos olarak da bilinir türkçe kaynaklarda
  
  daireyi 360 eşit parçaya bölmesinin nedeni kendisinin işlem kolaylığı sağlaması açısından işlerine 360 sayısını layık görmesidir. bu seçiminden ve sistemli çalışmalarından dolayı kendisi trigonometrinin kurucusu veya, matematiğe bakış açınıza göre, kaşifi olarak bilinir. bu sistemli çalışmalar havada kalmasın. kendisi daireler ve kirişler üzerine tam 12 ciltlik bir kitap bırakmıştır.
  
  bu çalışmalarını kitapta "özellikler" olarak bırakmamış ve astronomiye de uygulamıştır. tabi bu bilgileri uygulamak için astronomiye ilgi duymamıştır ama ilgi duyduktan sonra da bildiğini uygulamaktan kaçınmamıştır.
  
  derler ki, hipparkhos bir gece iznik'in o gölü üzerinde oluşan güzellikten kendini sıyırıp güzelliğin gerçek kaynağına^* bakarken sabit bir yıldız keşfetmiş. bundan sonra da ömrünün sonuna kadar yıldız katalogu hazırlamış hem de o zaman böyle bir işi yapmak dince yasaklanmış olmasına rağmen. bu da kendisinden bize kalan ikinci mirastır.^***
  
  biz bugün yeryüzünde bir noktayı enlem ve boylam vasıtasıyla belirtiyoruz. mesela uygulama açısından (bkz: google map).
  peki bu bize kimden kaldı ya da başka bir deyişle bunları ilk kullanan kimdir?
  cevap: hipparkhos.
  yani hipparkhos'un bize üçüncü mirası enlem ve boylam kavramları ve bunların dünya üzerinde bir noktayı tarif etmek için kullanılmasıdır.
  
  bize bu kadar uzak bir tarihte, 2000 yıldan fazla, yaşamış olup bizim anlayabileceğimiz ve bizim kullanabileceğimiz araçları ve bilgileri bize hediye eden hipparkhos hakkında son bir not düşelim ki görevimizi şimdilik hipparkhos'a karşı eksiksiz yapmış olalım: ^*: hipparkhos yaşadığı tarihler arasında, bir ayın süresini günümüzde bilinen ay takvimi süresinden sadece 1 saniye farkla, evet sadece 1 saniye farkla, hesap edebilmiştir^*.
• dünya ile ay arasindaki mesafeyi yuzde 6 yanilma payiyla 400.000 km olarak tespit etmis zat.
• peisistratos'un ikinci oğlu. babası gibi tiranlık sürmüştür.
  
  (bkz: aristogeiton ve harmodius)
  (bkz: yalpalama), presesyon
  (bkz: burçların değişmesi/@ibisile)
• iznikli astronom hemşerimiz.
  850 kadar yıldızın konumunu belirleyip haritalandıran bu vesile ile ilk bilim yıldızları haritasını hazırlayan kişidir.
  usturlabı da bulmuştur.
  uzaya dair araştırmalardan netice alabilmek için kesin neticeler ortaya koyan aletlerin olması gerektiğine olan inancı ona pek çok alet tasarlatmıştır.
  kristof kolomb amerikayı keşfettiğinde hipparkhhos'un keşfettiği usturlap vardır. yani amerikayı keşif anadolu topraklarında inovatif çalışmalarla başarılı olmuştur.
• kimilerine göre ilkçağın en büyük astronomu.
  yaklaşık 800 yıldızın kataloğunu çıkarmıştır.
• peisistratos ölünce yerine geçen atina tiranı. peisistratos'un oğludur. babası gibi eşitlikçi bir politika izler. ancak sözde özel bir davanın kurbanı olur. aristokratların lehine olmayan yönetimi yıkma girişimidir bu. harmodios ve aristogeiton'tur bu katiller. heykelleri yapılmıştır bu iki aristokrat gencin. tiranlar heykel grubundadır.
• iskenderiye'den gökyüzünü gözlemleyen hipparchus tasviri.
  görsel