hindsight bias

• ülkemizin en önemli meselelerinden olan "spor değil skor yazarlarının her yerde oluşu" sorunsalını analiz etmekte başvurulması gereken psikoloji şeysi.
  
  insan denen hayvanın, olmuş olayların olma ihtimalini olay olduktan sonra değerlendirirken olay olmadan önce değerlendireceğinden çok daha muhtemel olarak değerlendirmesi olayıdır.
  
  "fenerin bu kadroyla ilk 7-8 maçı kazanıp ondan sonra sürekli bir düşüşe gireceği baştan belliydi. yemin ediyom daha ligin başında aklımdan geçtiydi. daum bunu ben gibi önceden görüp önlemini almalıydı, ama benim gibi okuyamıyo işte herif ligi" " türünden cümleler, hindsight bias'tan ekmek yiyen mühim miktarda spor medyası mensubunun tipik cümleleridir.
  
  f(x)= x olacağı zaten belliydi, aklımdan da geçtiydi - fonksiyonuyla istenildiği kadar hb'li cümle üretilebilir.
• kısacası 'biliyordum amına koyim' .
• cumhurbaşkanlığı seçimi sonrasında çok güzel örnekleri sergilenen eğilim. "muhalefet şunu yapmalıydı, bunu yapmalıydı" derken iyi düşünmek lazım...
• (bkz: şerefsizim benim aklıma gelmişti)
• okurken aklıma burçlara inananları getiren eğilim. hindsight bias'a bir örnek verecek olursak; bir sınıftaki öğrencilerin yarısına, bir araştırmanın sonucuna göre zıt karakterli insanların birbirine daha çekici geldiği, diğer yarısına ise birbirine benzer karakterde insanların daha çekici geldiği söyleniyor. birçok öğrenci okudukları sonucun doğru olduğunu ve araştırmanın sonucunu okumasalardı da aynı sonuca ulaşacaklarını bildiriyor. tabi ki çelişen bu iki yargının da aynı anda doğru olma ihtimali yok( bir psikolojik araştırmaya göre çoğu durumda insanlar kendine benzer insanları çekici buluyor). buradaki problem bir araştırmadaki sonucu okuduktan sonra bu sonucu destekleyecek örnekleri düşünmemiz ve böylece daha inanılır görünmeleri. burçlarda da hindsight- biası gözlemleyebiliriz, kişi aslan burcu kıskançtır yargısını okuduktan sonra direkt cevredeki kıskanç ve aslan burcu olanları düşünüyor ve aslan burcu insanların kıskanç olduğuna kendini inandırıyor.
  kaynak:6.sayfada
• banu cingöz ulu hocamızın bize gösterdiği bir örnek vereyim size, south park'tan bir örnek. dakika 3:00 ve 4:47 arasında bulabilirsiniz captain hindsight'ı.
  
  işte eğlenceli video
• geri görüş ön yargısı.
• içinize tam sinmeyen bir şeyi yaptığınızda karşılaştığınız durum. kesinlikle öyle.
  
  çünkü içinizden bir his size yapma der ve siz yapınca ulaşılan sonuca ''ulan biliyordum'' dersiniz, ''niye böyle oldu ki?'' demezsiniz. hislerinizde biliyorsunuzdur.
• tanım: bir hadisenin olası bir sonucunun gerçekleştikten sonra beyan edilmesidir.
  
  - - - - -
  example1:
  (a ve b idda hazırlar)
  a: lakers garanti alıcak maçı bak görürsün.
  b: <yorum yapmaz>
  
  (maçı utah alır)
  
  b: abi bak gördün mü işte laker'sa güvenmeyecektin.
  
  - - - - -
  example2:
  (a: oyun oynar, b: izler)
  
  a: bak şimdi izle nasıl vuracağım.
  b: hadi bakalım.
  
  a (ölür)
  
  b: öleceğin kesindi, niye ordan gittin ki?
• bugünkü bilginizle yapacağınız "keşke 2009 yılında 10 küsür cent gibi fiyatlardan tüm paramla bitcoin alıp, 2017 sonunda 19-20 bin dolardan satsaydım" gibi yakarışları içeren bir önyargı türüdür.