herbert spencer

• darwinin evrim teorisinden oldukca etkilenen bir sosyal antropolog. 19.yyda yasamis, evrimin toplumlar icin de gecerli oldugunu dusunmus. sanilanin aksine "survival of the fittest" lafini darwin degil spencer kullanmistir. sosyal darwincilik (social darwinism) ingilterede ve amerikada genis yanki uyandirdi. insan topluluklarini biyolojik organizmalar ile karsilastirmis. en uygun olan secilir ilkesini asiri benimsedigi icin, toplumun bilimum fakir kesimini dıslar ve onlara yardim edilmemesi gerektigini savunur.
• ingiliz feylesof ve sosyosof olan herbert bey, evrimi, homojenden heterojene geçişin bir sonraki aşaması olarak savlayarak, cemaatten cemiyete yönelen toplumun ilk mühim çözümlemelerinden birini yapmış mıdır acaba sencileyin..
• ana calismasi olan "sentetik felsefe" (synthetic philosophy)'yi 1860-1897 yılları arasında yapmış olan sosyal düşünür. comte'la aynı dönemde yaşadığı için sosyolog demenin kavram yargasasi yarattigi düsünce adami. sentetik felsefeyi yazdığı 37 yıl boyunca sadece sosyoloji alanında degil, sırasıyla psikoloji, sosyoloji, bioloji ve ahlak konularında yazılar yazmış ve bunları "principles of ..." serisiyle yayımlamış olan spencer, sosyal darwinizmin ve evrimselciligin kurucusudur. spencer'in comte'la ayrıldığı birkaç yer vardır. cunku comte'da bir bakima evrimselcidir. (bkz: august comte). ancak comte toplumun insanin üstünde, ondan bağımsız bir yerde bulunduğunu söylerken spencer "aslolan insandır" demiştir. spencer, insan hareketlerinin kendi yolunu bulacağını düşünür. "antigovernmental individualism" denilen insanmerkezci ve regulasyonsuz sistemi tasarlar kafasında. bu baglamda günümüz ekonomocilerinden hayek ve friedmana onemli bir altplan saglamistir. vahsi kapitalizmin mesruiyet kaynagi olan kendi halinde bir düsünürdür. doğal evrimseliligi benimsemiştir. insan populasyonunda olan gelişmenin, toplumu dönüştüreceğini bu dönüşen insanlar arasında, uyum saglayamayanların zamanla yok olacağını uyum sağlayanların ise hayatta kalacağını ve daha güçlü olacağını söyler. muallak, belirsiz, homojen ve basit bir toplumsal düzenden kesin, belirli, heterojen ve karışık bir sisteme geçilecegini belirtir. pozitivistik uniformitarianism denilen teorisinin her sisteme uygulanabilecegini belirmesi ile de ilginc bir pozisyon sahibi olmustur. comte, bu gelişmiş toplumda sosyologların rolünün toplumu yönetmek oldugunu belirtirken, spencer sosyologlarin rolünün topluma bireyin gücünün ve gelişiminin önemini göstermektir demiştir. herbert spencer'in düşüncelerini günümüz dünyasına uygularsak çok ilginç sonuçlar alırız. mesela, demografik olarak zeki olmayanların ve gelişemeyenlerin sistemden elenecegini ve elenmesi gerektigini belirtmiştir. bu baglamda bircok ekonomici, dünya bankasının afrika ülkelerine yaptığı yardımı cok sacma ve gereksiz bulmuşlardır. ordaki insanların ölmesi gerektiği, bu sayede, kaynaklaın daha akıllı kullanılabileceği, zaten 3-4 sene içerisinde ölecek olan insanları 2 sene daha ayakta tutmak için (tutsan da ne yazar, ne üretir diyorlar bu abilerimiz) verilen milyon dolarlarla insanlığın nerden nereye geleceği... spencer'in ürettiği fikirler arasındadır.
• sanıldığının aksine darwinden etkilenmemiş psikoljinin ilkeleri(1852) adlı kitabını türlerin kökeninden (1859) daha önce yayınlamıştır. yani sosyal darwinizm denilen şey aslında darwinizmden önce ortaya konmuştur.
• mister spencer'ın, daha geniş kapsamlı çalışmaları arasında kaynayıp, türkiye akademik çevrelerinde pek kimsenin dikkatini çekmemiş olan, müziğin doğuşuna ve işlevine ilişkin ayrıntılı bir makalesi de mevcuttur.
  
  edit: makalenin linki http://oll.libertyfund.org/…3&layout=html&itemid=27
• sosylojiyle akademik bir alakasi olmasa da martin edeni okumus her insan evladinin, ansiklopedileri acip kimdir nedir tusuna basmak icin can attigi bir insandir kendisi ve kendini merak edenleri su sozuyle karsilar:
  
  "those who cavalierly reject the theory of evolution for not having adequate facts, seem to forget that their theory is supported by no facts at all"
  
  "evrim teorisini, yeterli kadar kanit bulunmadigi gerekcesiyle siddetle reddedenler, nedense kendi teorilerinin hic bir kanitla desteklenmedigini gormezden gelirler"
  
  tabii spencer bir gun bile o english breakfastinda yedigi omletlere bakip hey su yumurtaya can veren allahim diye dusunmedigi icin varolan kanitlara haksizlik etmektedir. ve tabii dunyamizin bir derece daha yukari dogru egik olsaydi cehenneme, assagi egik olsa cennete donecegi gerceginden haberi bile yok.
• (bkz: pozitivizm)
• liberalizmin temellerini atmış amca. bunun birincil nedeni bireyi ön plana cıkaran anglo saxon geleneginden gelmesidir. yakın devirlerde yasamıs fransız ve alman düşünürler toplumun önemini vurgulamaktayken kendisi bir adam smith takipçisi olarak "bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" sözünü onaylamıştır.
• ekonomi acisindan soyledigi bir soz olan survival of the fittest'i daha sonra darwin'i okuduktan ve koyu bir darwinist olduktan sonra darwinizm'i aciklamak icin kullanmistir. terim de darwin'in uzerine kalmistir. toplum incelemeleri ile unludur kendisi ve bugune kadar tartisilan kuramlar ortaya koymustur. darwin'in cevap veremedigi survival of the fittest'a karsilik toplumdaki guven bagi ise hala tartisilan ve darwinizm'in elestirildigi temel noktalardan biridir.
• 9 çocuklu bir ailenin ilk ve sonradan hayatta kalan tek çocuğudur.. (fikirlerine yol veren ilk etken budur belki de, kim bilir...)