hayganuş mark

• 1885-1966 yılları arasında yaşamış ilk aktif ermeni feminist, yazar ve yayıncı.
  pera doğumlu, istanbul'lu bir anne ile van'lı bir babanın kızı. ilk yazısı 19 yaşında gahorranı (salıncak) adıyla, ermenice yayımlanan manzume-i efkâr dergisinde yayınlanır.
  
  "1905'te kendisine yapılan bir teklif üzerine, zaten yayımlanmakta olan dzağig (çiçek) dergisini bir kadın dergisine çevirir ve yayımlandığı iki yıl boyunca derginin editörlüğünü yapar. dzağig, yayın hayatına "yalnızkadınlarla ve kadınlar için" sloganıyla başlar, ancak ne yazık ki, bu hayal gerçekleşemez. o günlerde bunu başarabilecek kadro bulunamadığından, dergide erkek yazarlar da çalışır; fakat yazılarını, kadın isimleriyle imzalamak şartıyla..."
  
  1919'da, 14 yıl aralıksız yayımlanacak olan kadın dergisi hay gin'i yayımlamaya başlar. dergi 'bilinmiyen' bir nedenle kapatıldıktan sonra uzun süre yazmaya ara verir.
  
  dzulutyan baheres (tembellik anlarımdan) adlı italyaca'ya da çevrilmiş bir şiir kitapçığı vardır.
• ‘ kulübeni inşa ettin orası daha sonra senin evin oldu,giderek… hapishanen…böyle istiyordu o,dışardaki işlerini yürüten(…) ve evladına bağlandın.’ [toplumsal tarih (mart 2001) s.54] diyerek devletin kadınları ‘sembolik’ olarak modernleşme projesinin bir parçası olarak görmesini eleştiren ilk ermeni feminist yazar.
• http://www.idefix.com/…asp?sid=rhole524ya6afxwi01k8
• nezihe muhittin ile beraber türk kadın hareketindeki en büyük karakterdir. ömrünü kollektif bir davaya adamış ve bunda başarılı da olmuş olsa, hastane köşesinde yalnız başına ölmüştür.
• 1885'de istanbul'da doğdu. babası vanlı markar annesi istanbullu yebrakse topuzyandı.
  soyadı kanununun çıkmasıyla birlikte markar'ın kısaltılmışı olan mark soyadını alır.
  feminizmin ilk özgürleştirici ışıklarını yakan kişi olarak annesini gösteren mark annesi yebrakse sayesinde okula gider.
  ermenice harflerle türkçe basılan manzume-i efkar dergisinde ilk yazısı yayımlanır. bu yazısı üzerine dönemin dergi ve gazetelerinden olan, pürag, hanrakidag, püzantion ve panaser'den yazı teklifleri alır.
  hayganuş mark, masis dergisinin düzenlediği şiir yarışmasında ikinciliğe layık görüldüğünde henüz 20 yaşında bile değildir.
  mark kadınların özgürleşme adına gittiçe erkekleşmelerine karşı çıkar.
  kadınların çalışıp ekonomik özgürlüklerini elde etmeleri gerektiğini söyler. bunu yaparken kaba, yok etmeye hazır olmaya gerek yoktur. çünkü sevgi aklın içindedir mark'a göre.
  eğitim sisteminin erkek bakış açısıyla hazırlandığına dikkat çeker ve müfredat hazırlama aşamasında kadınların da yer almasının şart olduğunu söyler.
  hayganuş mark kadının ve erkeğin farklı ve eşit olduğunu söyler.
  kadınlar kendi farklılıklarını kendileri için ve insanlık için sahip çıkmalıdır.
  ermeni kadını'nda yayımladığı yazılarından birinde mark;
  gurur duy!
  yalan söyleme!
  dilenme!
  çalış!
  dedikodu yapma!
  köleleşme!
  cesur ol, iyi ol!
  özenme!
  konuş!
  kadın ol!
  idealin olsun!
  uyuma!
  kendine saygı duy!
  yukarı bak!
  çirkinleşme!
  diyerek sesleniyordu kadınlara.