• efendim, değişik tarihlerde parça parça inşası yapılmış haliç surlarının ölçümü ilk kez 1563'de, ii. süleyman'ın emriyle yapılmıştır. bu ölçümde, haliç surlarının üzerinde 172 burcun bulunduğu, 32'si kapalı olmak üzere 44 kapının yer aldığı belirtilmekte, uzunluğu ise 16.869 arşın olarak verilmektedir. lakin, buondelmonti bey, yaptığı araştırmalar doğrultusunda haliç surlarında 14 kapı ve 110 burç bulunduğunu iddia etmiştir. evliya çelebi ise, ayvansaray ile çıfıtkapı arasında 6.500 adım saymıştır; üstelik sayarken kendi seyyah ayaklarını hesaba katarak vasati bir adımlama yöntemi kullanmıştır evliya bey.

    bakınız, haliç burçlarının başlangıç noktası kabul edilen kuzey ucuyla topkapı arasındaki kapılar soldan sağa şöyle sıralanmıştır:

    1) ksiloporta veya dideban kapısı ya da eyyub el-ensari kapısı,

    2) kliomenes kapısı, büyük saray ya da ayvansaray kapısı (venedik haritalarında porta di fiume, almanca bazı kaynaklarda ise tier pallastes thor [hayvan sarayı kapısı] diye geçer),

    3) ayia anastasia kapısı ya da atik mustafa paşa kapısı,

    4) ayios ioannes kapısı (fransızca kaynaklarda, porte basilique, porte imperiale, porte st. jean baptiste diye geçerken, türkçe'de balat kapısı olarak bellenmiştir),

    5) kinegion kapısı veya küngoz kapısı (italyan kaynaklarında porta del chinico; ayrıca kapının quinigos, gynegion, künfoz gibi isimleri de bilinmektedir),

    6) basileos kapısı, basilike kapısı (imparatorluk kapısı),

    7) porta diplofaros,

    8) porta faros, porta fenari ya da fener kapısı,

    9) petri kapısı, porta petrion, porta sidera, pili petriou, petrion,

    10) profitu prodoromu kilisesi kapısı,

    11) yeni ayakapı (i. süleyman zamanında [1520-1566] açılmıştır),

    12) ayios teodosios kapısı, porta deksiokratis veya aya kapısı,

    13) porta ispigas ya da cibali kapısı,

    14) tüfenkhane kapısı (osmanlılar tarafından ii. mehmed zamanında açılmıştır),

    15) porta platea, porta tes plateas veya unkapanı kapısı,

    16) ayazma kapısı ya da porta agisma,

    17) porta drangariu veya odun kapısı,

    18) zindankapı ya da yemiş iskelesi kapısı,

    19) perama kapısı, porta perametes, balıkpazarı kapısı (italyanca porta pisceria),

    20) yeni cami kapısı (latin kolonilerinin diliyle san marco kapısı ve pili tou neoris),

    21) porta neorion, porta oraia, bahçekapı veya yahudi mahallesi orada olduğundan şuhut kapısı (çıfıtkapı),

    22) venedik haritalarında porta veteris rectoris, porta bonu (sirkeci),

    23) yalı köşkü kapısı (xix. mehmed döneminde açılmıştır),

    24) eugenios (kentenarios) kapısı,

    25) uğrakkapı (osmanlı dönemine ait).
  • dediğimiz gibi, tarihin değişik zamanlarında inşa edilmiş olan haliç surlarını, 439'da ilk birleştiren ii. teodosios'dur.. teodosios'un yaptırdığı kara suru, blahernai (ayvansaray) - tekfur sarayı - anemas zindanı'nı içine alan 14. bölge surlarıyla birleştirilirmiştir; nitekim bu surları da haliç'e bağlamak içün pteron suru yapılmıştır.. kara surları tamamlandıktan sonra, constantinus zamanında inşa edilmiş olan deniz surlarını da gerek haliç, gerekse marmara kıyılarında tamamlamak gereği doğmuştur elbet (efendim domino gibidir bunlar, bakmayın böyle halim selim durduklarına)..

    626'daki avar kuşatmasında, avarlar teknelerini karadan taşıyarak denize indirdiklerinde (sultan mehmet'ten seneler evvel yani), birleşen surlar dışında kalan öksüz blahernai'nin (ayvansaray demiştik) denize nazır aşağı kısımlarını, fırsat bu fırsat diyerek, işgal etmişlerdir; üstelik kiliseleri ve çeşitli binaları yakıp yıkmışlardır, bre vandallar.. o sırada imparator olan herakleios tarafından kuşatma kaldırıldıktan sonra da, kara surlarının en kuzey ucunu oluşturan "pteron suru" ile "ayios demetrios kilisesi" arasına deniz surları yapılmıştır işte efendim, el emeği göz nuru ile (bir başka sava göre de, avar istilasına kadar haliç'te yeni sur yapılmamış, surların tamamlanması bu hadiseden sonra olmuştur, hm)..

    daha sonra gelen imparatorların, ufak tefek eklemeleri ve kapsamlı onarım çalışmalarından sonra, haliç surlarını teofilos surları diye anan bazı bizans uzmanlarına da rastlanır olmuştur.. bu arada, zelzele mağduru olan "kentenarios burcu" da (eugenios burcu diyorum) yapılmış ve surların güney ucu buraya bağlanmıştır sıra sıra (kuzey ucu ise galata'daki kastellion'a bağlıdır, ki hiç karıştırmıyorum)..

    sevgili bizans beylerinin bir bebe gibi üzerine titredikleri bu surlar, gün aşırı onarılır olmuştur bu devirlerde.. haliç surlarının bizanslılar tarafından son onarımı ise, meşhur osmanlı kuşatmasının (1453) hemen öncesine rastlamıştır; ki sonrası malum zaar..

    haliç'teki kara surlarının kuzey ucunu oluşturan "pteron suru"nun bitiminden, sarayburnu'ndaki "ayia barbara kapısı"na (topkapı) kadar olan uzunluğu, feridun dirimtekin bey, 1934 şehir rehberi'ndeki ölçekle 5.420 m. olarak hesaplamıştır ve bu surlarda eliyle tam 123 burç saymıştır..
hesabın var mı? giriş yap