felsefe-i zenan

• ahmet mithat’ın 1870’te yazdığı hikâyesi. kadınla erkeğin eşit olduğu, kadının sosyal özgürlüğe ulaşması için ekonomik özgürlüğe sahip olması gerektiği, kadınların evlenmeden de yaşamlarını sürdürebilecekleri konusunu işler. ahmet mithat daha sonra 1908’de yazdığı jöntürkadlı romanında kadın hakları konusundaki görüşlerini değiştirmiştir. nüket esen, ahmet mithat'ınjöntük’tekadın haklarının felaketlere neden olduğu savının ileri sürüldüğünü söyler.
• ahmet mithat'ın kendi deyimiyle: "kıraat ve mütalaata meyyal olan" bu yüzden de yine ahmet mithat'ın teşhisiyle "isteri" bir anne fazıla hanım ile onun kızları akile ve zekiye hanımların hikayesi.
• ahmet mithat'ın kadın haklarını savunduğu zamanlarda bile vesayetçi olmaktan kurtulamadığının en bariz örneklerinden biri olarak (bkz: hayal ve hakikat)
  ahmet mithat, hep öznedir, kadına hakkını verir ya da gerektiğinde vermez. ama kadın karşısına bir özne olarak çıktığında her şeyi açıklayıcı sihirsel formül sunulur bize: isteri. bakın romanlar kızlarda olmadık arzular uyandırıyor aman ha der.
  
  benzer tuhaflıkların sergilendiği yanlış sorular/konular için:
  (bkz: neden hic kadın filozof yok)
  (bkz: haydi kizlar okula)
• ahmet mithat, toplumsal yaşamda kadının hangi nitelikleriyle ön plânda olması gerektiğini eserindeki dört kadın karakterin adlarıyla imler: akıle, fazıla, kamile ve zekiye.
• letaif i rivayat serisinin en önemli kitabı. ayrıca türk edebiyatında verem hastalığının olay örgüsüne etki ettiği ilk romandır.
• kısmen de olsa, türk edebiyatında mektup tarzı roman tekniğinin ilk örneği olan romandır aynı zamanda.
• handan inci nin arma yayınları( istanbul 1998)'ndan çıkan çalışmasının adı. yanılmıyorsam ya doktora ya da yüksek lisans tezi olsa gerek.
• ahmet mithad efendi'nin roman kişilerinin adları alegorik bir öneme sahiptir.
  
  akile: sözlük anlamı akıllı demektir.
  zekiye: zeki, zeka sahibi.
  sıtkı: sadakat sahibi, sadık.
  
  akile aklını kullanır her zaman, annesi fazıla hanım'ın feminist düşüncelerinden etkilenir, kolay kolay yanılmaz ve zekiye'den özgürlüğünü kısıtladığı için mürebbiyeliği bırakmasını ister. zekiye zekidir ancak hayatındaki kararlarda aklını kullanma sorunları yaşar ve yaşadığı bazı hüsranlar zekanın yeterli olmayacağını bize kanıtlar. sadık zekiye'nin kocasıdır ancak adının hakkını veremez ve karısını aldatır. romandaki tezin isimlere kadar yansıtılması, doğu edebiyatının önemli unsurlarındandır.
• ahmet mithat efendi tarafından yazılan felsefe-i zenan(kadınların felsefesi), edebiyat tarihimizde kadın haklarının açıkça savunulduğu ilk eser olma özelliğini taşır.
  
  eser, kız çocuklarının mutlaka eğitim görmesi gerekliliği üzerinde durur. 'aksi halde kadınların hunhar bir koca elinde veya gündelik yaşamın çirkin girdapları içinde kaybolup gitmesi işten bile değildir' der ahmet mithat.
  
  bir erkek evlense dahi hayatını başka kadınlarla geçirirken, bir kadının evlenip kendini sadece o erkeğe ve o erkeğin bakımına adama sürecini sorgular. evliliğin kadınların mutsuzluğu olduğunu, bir kadının evlenmeden de hayatını sürdürebileceğini, tek gerçeğin, kadının kendisini eğitmesi olduğunu söyler.
  
  eser aynı zamanda edebiyatımızda mektuplaşma tarzında anlatıma sahip ilk eser olma özelliğini de taşır.
  
  sel yayınları baskısı güzeldir, hem esas yazıldığı dil olan osmanlıca, hem de günümüz türkçesi ile birlikte verilmiş. tık
• letaif-i rivayat'taki öykülerden biri. ahmet mithat'ın yazarlığının henüz başlarındayken, öykü 1870'te yayımlanır, evlilik üzerine böylesine eğilmesi ilginç. hatta kitaptaki ilk öykülerden birinin adı evlilik (teehhül). kitapta felsefe-i zenan'a kadar olan öykülerin tamamının bir şekilde evlilik kurumunu ele alması ve buna genel olarak olumsuz bakması da düşündürücü. diğer öykülerde daha ziyade görücü usulü yapılan zorla evlilikler söz konusuyken felsefe-i zenan'da evliliğin kadına ister istemez mutsuzluk getireceği fikri işleniyor.