*

  • bilen bir arkadaş daha detaylı yazarsa sevinirim ama önemli modern mimari örneklerinden olan bir yapı, "faşist evi" anlamına geliyor, evet. (30'lar, fütürizm, italya vs. göz önüne alındığında çok şaşırtıcı değil aslında) incelenmeyi hakeden bir estetiğe sahip olmakla beraber, aklıma koleksiyon amacıyla olduğu halde faşist propaganda malzemesi toplamak adına ülkücülerle muhatap olmaktan imtina eden püriten solcu dostumu getiren yapı. (vallahi "del" yüzünden değil, onu şimdi farkettim.)
  • modern mimarlik tarihinin en çok ilgi çeken yapılarından biridir. mimarı, giuseppe terragni'dir. 1936 senesinde como şehrinde büyükçe bir meydanın önünde inşa edilmiştir. bu meydan konumuna uygun olarak faşist partinin mitinglerinde kullanılırdı. duçe buradan meydanda toplanan kalabalığa hitap ederdi. sahi ne karizma adamdı, hey gidi...

    neyse, yapının ilgi çeken yönü modernist üslupta tasarlanmış olmasıdır. hatta modernizmin erken dönemlerinde yapılmış olmasına rağmen son derece yenilikçidir. buradaki sanat tarihçilerinin kafasını kurcalayan sorun ise modernizmin fikir altyapısı olarak sosyalizmi benimsemiş olmasıdır. sosyalist kaygılar güden*, bu amaçla insan ölçeğine yakınlaşmaya çalışan ve mekanı evrenselleştirmeye gayret eden bir akım, bu yapıda faşist parti merkezi için kullanılmıştır.

    buradan bana göre üç sonuç çıkar. birincisi, faşistler modernizmi göstermelik olarak kullanmıştır. çünkü yapının coğu saydam olan ön cephesindeki kapalı kısmın, geleneksel italyan kulelerine bir gönderme olduğu (modernizmde geleneksel öğelerin yeri yoktur) söylenir. hatta buraya dev mussolini posterleri asılırdı. ikincisi, mimar terragni'nin içten içe sosyalist olması ihtimalidir ki neden olmasın? üçüncüsü ise faşizmin aslında fikir tabanı olarak sosyalizmden beslendiği ve belki de bu erken dönemde henüz net bir çizgiyle sosyalizmden ayrılmamış olmasıdır. tabi günümüzde kamuoyu faşizm eşittir ırkçılık gibi abuk bir düşünceyi benimsemiş olduğundan, anlaşılması zor görünüyor.

    en nihayetinde faşizm de bir yönetim biçimidir, bu da onların evidir. ayrıca casa del fascio'yu, türkçeye faşist yuvası diye tercüme etmek de nedense hoşuma gidiyor.
  • rasyonalist mimari örneklerindendir. hatta aslında o dönem italya'da inşa edilen bazı yapılar faşist mimari başlığı altında incelendiğinden casa del fascio'yu da bu sınıfa sokmak hiç yanlış olmaz herhalde. ölümüne çirkin bir yapıdır.
  • ve fakat halk evlerinin vakti zamanında bu yapıdan etkilenmiş olması. tasarım ilkesi masarım ilkesi beni ilgilendirmez arkadaş, adam gitmiş faşik evinden halk vi yapmaya kalkışmış. olmamış dabe.
  • italya da görülen örneklerinin büyük çoğunluğu aynı özelliği taşımaktadır.

    (bkz: casa del fascio/@the beatles)

    taşak gibi yuvarlağımsı hatlar ve aradan çük gibi çıkmış kulemsi * şeyler.

    ipimle kuşağım sikimle taşağım der gibi biraz herhalde.
  • como denince gölden sonra akla ilk gelen şey kesinlikle sekmez: george clooney'in göl kenarındaki evi. halbuki asıl görülmesi gereken ev, halihazırda como vergi dairesi* olarak hizmet veren faşist yuvası. ironik olarak değil, kelimenin gerçek anlamıyla casa del fascio. italyan rasyonalist mimari akımının lideri giuseppe terragni tarafından 1932-1936 arasında, yani italyan faşizminin en cafcaflı günlerinde bilaücret hayrına inşa edilen bu yapı, bırak como'yu ve hatta italya'yı, modern avrupa mimarlığının dönüm noktası olarak kabul edilmekte.

    faşist partinin yönetim merkezi (como ülkü ocağı) olarak tasarlanan ve nitekim bu şekilde de kullanılan casa del fascio, sade/düz hatları ve zarif tasarımı, ortak bir avluya* açılan geniş cam duvarları, maksimum ışık ve hava alacak şekilde tasarımıyla gerçekten de rasyonalizmin zirvesi. evin tasarımının cam ağırlıklı olmasının, faşizmin görünürlüğünün artmasıyla ilişkili bir tarafı var. hatta mimarı terragni, bu binayı camdan ev (una casa di vetro) tanımlıyor (aslında phillip johnson'ın 1949 yapımı ünlü cam ev'ine bir de bu faşist açıdan bakmak hiç fena olmaz). "faşist yuvası"nın cam dışındaki ikinci ana ögesi mozaik. pardon mozaik değil ulan mermer. camı faşist şeffaflığı için kullanırken mermeri de faşist sağlamlığı, yani uzun ömürlülüğü için kullanır mimarımız.

    le corbusier'den hayli etkilenen giuseppe terragni, halkı sembolize edecek şekilde tasarladığından casa del fascio'nun bir nevi halkevi olduğu da ileri sürülebilir. bu bağlamda, ayşe durukan'ın casa del fascio'yu da ele aldığı "cumhuriyetin çağdaşlaşma düşüncesinin yaşama ve mekana yansımaları: halkevi binaları örneği" başlıklı doktora tezine bir göz atılabilir.

    kavramsal düzeyde halkevi benzerliğinin dışında casa del fascio'nun tasarımının bana çağrıştırdığı başka bir ev var, ankara çankaya dolaylarında: cinnah 19. casa del fascio'dan yaklaşık 20 yıl sonra tasarlanan cinnah 19 apartmanın mimarı nejat ersin'in tıpkı terragni gibi le corbusier'den bir hayli etkilenmesi dışında, cinnah 19'da da baskın olan öge, tıpkı fascio'da olduğu gibi ışık, cam, ortak alan bazlı işlevsellik vurgusu. daha fazla ayrıntı için (bkz: cinnah 19 apartmanı)

    hadi bunları geçtik diyelim, yav birbirlerine benzemiyorlar mı, şunlara bir bakın allasen:
    cinnah 19
    casa del fascio
    cinnah 19
    casa del fascio
hesabın var mı? giriş yap