*

  • eamon de valera; irlandalı yurtsever ve politikacı. 1882 new york doğumlu olan de valera irlandalı bir anne ve ispanyol asıllı bir babanın oğludur. daha üç yaşında babasını kaybetmesinin ardından annesi ile irlanda'ya limerick kentine yerleşmiştir. 1904'de dublin'deki blackrock koleji'nden mezun bir matematik öğretmeni olmuştur.

    1913'de katıldığı irlanda gönüllüleri grubu ile 1916 yılının paskalaya yortusunda geçekleşen ve irlanda'da bağımsızlık hareketini ateşleyen ingiliz karşıtı ayaklanmanın planlayıcıları arasında yer almıştır. ayaklanma başarısızlıkla sonuçlanıp liderleri yakalandığında muhtemelen amerikan vatandaşı olması nedeniyle de valera, idam edilen 16 lider arasında yer almamıştır.

    ayaklanmadan bir yıl sonra serbest kaldığında ingiltere karşıtı hareketin hem siyasal kanatı olan sinn fein hem de askeri kanatı olan ve sonrasında ira'ya dönüşen irlanda gönüllüleri'nin başkanı seçildi. 1918 yılında tutuklanıp ingiltere'ye gönderilmesine rağmen 1919 yılında kendisine gönderilen bir pastanın içine saklanmış olan anahtar yardımıyla hapisten kaçmayı başardı ve destek görebileceğine inandığı amerika'ya kaçtı.

    amerika'da irlanda davası için giriştiği propaganda sonucunda hem kamuoyunun desteğini kazandı hem de başarıda çok büyük önem taşıyan altı milyon dolarlık bir yardım toplamayı başardı. 1921 yılında gerçekleşen barıl görüşmeleri için ingiltere'ye dönüp başbakan lloyd george ile görüşse de asıl görüşmeleri gerçekleştiren michael collins ve arthur griffith gibi iyi niyetli ancak politik yetenekten yoksun liderlerin kuzey irlanda'yı ingilizlere bırakan ve ingiliz tacına bağlılık yemini eden bir anlaşma imzalamasını engelleyemedi.

    1922'de ingiltere'nin anlaşmayı tek taraflı olarak feshetmesi üzerine iç savaş yeniden başladı. de valera bir yıldan biraz daha fazla süren mücadeleyi kaybetti. bir yıl kadar hapis yattıktan sonra 1926 yılında fienna fail adlı yeni bir parti kurdu. bu parti dail adındaki irlanda meclisinde ana muhalefet partisi halini aldı.

    1932 yılında fienna fail seçimleri kazandı ve valera başbakan (taoiseach) seçildi. ilk yürülüğe koyduğu uygulamalardan biri ingiltere'ye sunulan bağlılık yeminini kaldırmak oldu. ingiltere buna karşılık irlanda'ya ekonomik bir ambargo koyduysa da 6 yıl süren bu süreçte ekonumik zarara uğrayan taraf oldu. 1937 yılında irlanda yeni bir anayasayı kabul ederek bağımsız irlanda olan adını irlanda cumhuriyeti(eire) olarak değiştirdi.

    1932 - 38 arasında de valera dağılmakta olan ülkeler birliği'nin yöneticiliği görevini başbakanlık ile birlikte yürüttü. 1939'da ikinci dünya savaşı'nda tarafsız kalma kararı "ingilizler tarafında tarafsızlık" olarak yorumlanacaktı. bu de valera'nın söylemindeki yumuşamanıın başladığı olay olacaktı. aynı yıl ira valera'nın kuzey irlanda için mücadeleyi bıraktığına kanaat getirerek mücadeleye silahlı olarak devam kararı alacak ve yönetimle ilişkisi kesilerek yasadışı ilan edilecekti.

    fienna fail 1948'e kadar tekara tekrar seçilse de de valera'nın giderek azalan popülaritesi ve tüm irlanda'nın bağımsızlığı için değil de güney irlanda'nın hayatta kalması için çabalıyor oluşu onlara 48 seçimlerine mal oldu. sonraki üç senelik dönemde güney irlanda de valera'nın kuzey irlanda için masada mücadele etmek amacıyla içinde kalmaya devam ettiği ingiliz devletler topluluğundan ayrıldı.

    1951, 1954 ve 1957'de art arda seçimleri kazansa da artık mücadelesini verdiği şey tüm adanın bağımsızlığı değildi ve göç ve işsizlikle savaşmak zorunda kalmıştı. 1959'da artan görme problemleri nedeniyle taoiseach görevini bırakarak ülkenin başkanlığı görevini üstlendi. 1973'de başkanlığının ikinci altı yıllık döneminin sonunda politika'dan çekildi ve 29 ağustos 1975 yılında dublin yakınlarında bir bakım evinde öldü.

    de valera yüzyılımız irlanda politika ve bağımsızlık mücadelesinin michael collins gibi önemli isimlerinden biri olsa da giderek ılımanlaşan söylemi ve silahlı mücadeleye karşı aldığı tavırla ira'nın tepkisini üzerine çekmiş bir figürdür. bağımsızlık savaşı ve kuzey irlanda'yı gözden çıkarmış olduğuna dair bir yorum da patriot game isimli ünlü irlanda özgürlük şarkısında şu şekilde görülebilir :

    this ireland of ours has too long been half free.
    six counties lie under john bull's tyranny.
    but still de valera is greatly to blame
    for shirking his part in the patriot game.
  • (bkz: fianna fail)
  • (éamonn de bhailéara). ''dev'' lakabiyla anilir. ayrica national university of ireland'da 1922'den 1975'e kadar rektörlük görevini de yürütmüstür. irlanda'da esit oranda kiskanilmis ve küçük görülmüstür, fakat bilinen bir sey vardir ki eamon de valera 20. yüzyil irlanda'sinin en etkileyici ismidir.

    devletin kurulusundan itibaren valera dail eireann 'in hizmetinde çalisti. 1959'a kadar olan hizmeti süresince oglu vivion de valera 1945-1981 arasi parlamento üyeligi yapti. torunlari eamon o cuiv ve sile de valera halen dail üyesidir ve devlette bakanlik yapmaktadirlar.

    kariyerinin ilk yili olarak degerlendirilebilecek 1908 yilinda, irlanda diline ilgili biri olarak gaelic league 'de çalismaya basladi, burada sonradan evlenecegi sinead flanagan ile tanisti. politik kariyeri ise 1913'te irish volunteers 'a girmesiyle basladi, sonrasinda irish republican brotherhood üyesi oldu.
    1916 easter rebellion sirasinda valera'ya verilen görev dublin'in güneydogusunu kontrol altinda tutmakti. easter rebellion valera'ya kisisel olarak çok sey katti, burada liderlik konusunda ne kadar becerikli oldugu ve zor durumlardaki sogukkanliligi anlasildi.

    1917 yilinda yandaslari ile birlikte serbest birakildi, kisa bir süre sonra avam kamarasina sinn fein baskani olarak girdi. sinn fein 1918 yilindaki seçimlerde ezici bir üstünlük kazandi ve kendilerine '' teachta dála'' adini veren üyeler irlanda meclisini, '' dail eireann '' i kurdular. sonrasinda cathal brugha liderliginde bir kabine kuruldu. mayis 1918'de valera tekrar tutuklandi ve hapse atildi fakat kisa bir süre sonra buradan kaçti ve cathal brugha'dan koltugu devralarak lider oldu. bu siralarda ingiliz hükümetiyle çikan anlasmazliklar sonucu irlanda bagimsizlik savasi patlak verdi ve valera günübirlik hale gelen bu hükümeti 29 yasindaki ekonomi bakani ve rakibi michael collins ' e birakti.
    1959 yilinda cumhurbaskani oldu fakat bu dönemde gözleri neredeyse görmez hale geldi; fakat tek yapmasi gereken dogru sözleri söylemekti! 1973'e kadar olan sürede görevini yapti ve 91 yasinda, dünyada o güne kadar görülmüs en yasli devlet baskani olarak siyasetten çekildi. ölümüne kadar üniversitede rektörlük görevini yürüttü, 1975 yilinda öldü.
  • almanya'nın birleşik krallık'a savaş ilanından sonra tarafsızlığını ilan eden irlanda cumhuriyeti'ne devamlı olarak sözlü saldırılarda bulunan winston churchill'e ingiliz radyosunda cevap olarak
    "it is indeed fortunate that britain's necessity did not reach the point when mr. churchill would have [invaded ireland]. all credit to him that he successfully resisted the temptation which, i have not doubt, many times assailed him in his difficulties and to which i freely admit many leaders might have easily succumbed. it is indeed hard for the strong to be just to the weak, but acting justly always has its rewards.
    by resisting his temptation in this instance, mr. churchill, instead of adding another horrid chapter to the already bloodstained record of the relations between england and this country, has advanced the cause of international morality an important step-one of the most important, indeed, that can be taken on the road to the establishment of any sure basis for peace. . .
    mr. churchill is proud of britain's stand alone, after france had fallen and before america entered the war.
    could he not find in his heart the generosity to acknowledge that there is a small nation that stood alone not for one year or two, but for several hundred years against aggression (bkz: oliver cromwell); that endured spoliation's, famines, massacres in endless succession (bkz: 1848); that was clubbed many times into insensibility, but that each time on returning consciousness took up the fight anew; a small nation that could never be got to accept defeat and has never surrendered her soul (bkz: irlanda)?
    mr. churchill is justly proud of his nation's perseverance against heavy odds. but we in this island are still prouder of our people's perseverance for freedom through all the centuries. we, of our time, have played our part in the perseverance, and we have pledged our selves to the dead generations who have preserved intact for us this glorious heritage, that we, too, will strive to be faithful to the end, and pass on this tradition unblemished."
    diyerek siyasi rakipleri dahil tüm irlanda'nın desteği ve saygısını arkasına almış 14 sene boyunca irlanda cumhuriyeti'ni yöneten ve ondan önce de birçok siyasi partinin liderliğini yapıp, 1919-1922 irlanda istiklal savaşı'nda daha sonra çatışacağı michael collins ile yan yana çarpışmış, ancak 1922'de yapılan anlaşmanın irlanda'yı halen birleşmiş krallık'a sembolik olarak bağlı tutmasına karşı çıkarak irlanda sivil savaşı'nı başlatmış ve anlaşma karşıtları savaşı kaybetmiş olsalar da, michael collins gibi irlanda için çok büyük bir potansiyele sahip bir ismin suikastine adı karışan, 20. yüzyıl irlanda siyasetinde kuşkusuz en önemli ismi..
  • ikinci dunya savasinin basladigi yillarda erwin schrodinger i irlanda ya davet ederek onun 17 yil irlanda da yasamasina vesile olmus yirminci yuzyil ilk yarisinda irlanda polikasinin yukselen sahsiyetlerindendir. ıleri incelemeler enstitusu onun sayesinde bir sure de olsa dunya fiziginin sayili merkezlerinden birisi haline gelmistir.
  • irlanda'nın ingiltere ile yapacağı özgürlük görüşemelerine michael collins'i göndermiştir. michael collins ise görüşmelerden kuzey irlanda'yı dışarıda bırakan bir özerklik ile geri dönmüştür. de valera'nın kendisi bu neticeden memnun olmamış ama meclis ve halkın çoğunluğu antlaşmanın lehine oy vermiştir.

    bunun üzerine de valera, irlanda iç savaşı'nı başlatmış ve iç savaşta temsil ettiği taraf aslında bugünkü ira olmuştur. iç savaşı kaybetmiş ve hapse girmiştir. fakat kendisine karşı savaşan tarafın lideri olan michael collins'in iç savaşta öldürülmüş olması, onu hapisten çıktığı dönemde güçlü kılacak bir unsur olmuştur. nitekim, hapis sonrasındaki politik aksiyonları kabul görmüştür. çünkü ilerleyen dönemlerde içine sindiremediği şartlarda kurulmuş olan irlanda cumhuriyeti'nde başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı koltuklarına oturmuştur.

    ancak kurucusu olduğu ira, ilerleyen dönemlerde ingiltere kraliyet sınırları içerisinde terör saldırıları yapan bir örgüte dönüşmüştür. hayatının son dönemlerinde ira'nin durumu hakkında rahatsızlığı olup veya olmadığı konusu merak konusudur.
  • us pasaportu olduğu için 1916 ayaklanmasından sonra katledilmeyen vatandaş, irlanda cumhuriyeti'nin 3. cumhurbaşkanı. (bkz: dev)
  • collins'in yaptığı anlaşmayı kabul etmeyip iç isyan başlatmıştır. ama yine aynı de valera daha sonraları ingiliz yanlısı bir siyaset izleyip kuzey ile güneyin birleşmesine karşı çıkmıştır.

    collins o günleri görse neler derdi acaba? hep merak etmişimdir
  • kendisi tam olarak irlanda*'nın atatürk'üdür. irlanda'yı kuran ve uzun yıllar yöneten kişidir. tıpkı 10 kasım 1938'de hayatın bizim için durduğu gibi, de valera'nın öldüğü 29 ağutos 1975'te de hayat irlanda için durmuştur.
hesabın var mı? giriş yap