• dusunmek kisaca bireyin kendisine sorular sorup cevaplar aramasidir. sartlar degistiginde bilgiler degisebilir veya gelisebilir. alternatif dusunme yollari yollari onemlidir. bir olayin bircok nedeni olabilir. alternatif ve secenekler arasindan en optimum olani bulmaktir. sartlar degisince onem ve oncelik sirasi degisip degismedigini sorgulama ve ona gore durum analizi yapma kritiktir. eylemden once gerekceler bulunur.
    dusunmenin elemanlari:
    1. dusunmenin ne icin yapildigi, amac
    2. sorunu tanimlama, yanitlamaya calistigimiz sorular
    3. sorulari yanitlamak icin ihtiyacimiz olan bilgi.
    4. dusunurken kullandigimiz kavram ve anahtar fikirler
    5. varsayimlar
    6. bakis acilari
    7. cikarimlar
    8. dusunmenin yansimalari ve sonuclari.

    sorularin anlamli, cozumlerin kullanisli olmasi icin dusunme becerilerinin gelistirilmesi gerekir. cesitli dusunme turleri soyledir:
    1. yaratici dusunme
    2. elestirel dusunme
    3. yansitici dusunme
    4. analojik dusunme
    5. analitik dusunme, analitik dusunce
    6. yakinsak dusunme
    7. iraksak dusunme
  • temel dusunme turleri
    (bkz: elestirel dusunme)(bkz: kritik dusunme)
    (bkz: yaratici dusunme)(bkz: uretici dusunme)
    (bkz: analitik dusunme)
    (bkz: yansitici dusunme)

    diger dusunme turleri
    (bkz: hipotetik dusunme)
    (bkz: ekonomik dusunme)
    (bkz: bütünleştirici düşünme)(bkz: birlestirici dusunme)
    (bkz: tumevarimsal dusunme)
    (bkz: tümdengelimsel düşünme)
    (bkz: yakinsak dusunme)
    (bkz: iraksak dusunme)
    (bkz: analojik dusunme)
    (bkz: stratejik dusunme)
    (bkz: omnipotent düşünce)
    (bkz: diyalektik düşünme)
    (bkz: eklektik düşünme)
    (bkz: bilimsel düşünme)
    (bkz: metabilişsel düşünme)
    (bkz: empatik düşünme)
    (bkz: büyüsel düşünme)
    (bkz: ikonik düşünme)
    (bkz: lateral dusunme)(bkz: altı şapkalı düşünme)

    (bkz: düşünme türleri)
    (bkz: düşünme egitimi)
  • egitimde ogrencilerin sahip olmasi gereken beceri turlerinden biri.
    1. bilgi edinme: belirli bilgiler, düşünceler, sözcükler edinmek, benzer biçimde hatırlamak.
    2. kavrama: öğrenilen malzemenin anlamını yakalamak, öğrenileni iletmek ve yorumlamak.
    3. uygulama: daha önce edinilen bilgiyi pratik anlamda ya da yeni biçimlerde kullanmak.
    4. analiz: bilgiyi ve düşünceyi ayırmak bileşenlerine ayırmak, aradaki ilişkileri görmek, benzersiz özellikleri bulmak.
    5. sentez: bir bütün yaratmak üzere parçaları birleştirmek, yaratmak, tasarlamak, geliştirmek ve yenilik çıkarmak.
    6. değerlendirme: seçilen ölçütlere, standartlara ve koşullara dayanarak yargılarda bulunmak, kararlar vermek.
    (bkz: bloom taksonomisi)
    7. diyalektik düşünce: aynı anda iki ya da daha fazla bakış açısını düşünmek, bu bakış açılarını anlamak, başkasının/başkalarının bilgilerine dayalı olan her bir bakış açısı hakkında bir sav oluşturabilmek, başka insanların kendi bakış açılarının olabileceğini farketmek.
    8. üst biliş: düşünme üzerine düşünme, ogrenmeyi ogrenme. kişinin kendisinin ve başkalarının düşünme süreçlerini çözümlemek, birinin nasıl düşündüğüne ve nasıl öğrendiğine kafa yormak.
  • neden düşündüğümüzü hiç düşündünüz mü?
    düşündüğümüz için mi varız yoksa var olduğumuz için mi düşünüyoruz?
    peki bu eylemi bir beceriye dönüştürebilir miyiz?

    esasında düşünme bilişsel bir süreç iken etkilerini davranışlarla gözlemleyebiliriz..
    peki nedir düşünme becerileri ve bu becerilere nasıl sahip olabiliriz?

    kökeni aristoteles'e dayanan*** ve pek çok farklı tanımı olsa da temel olarak düşünme, john dewey'e göre; sorgulama amaçlı yapılan işlemdir.. düşünmek ise, beynin bilinç durumuyla yakından ilişkili olan ve psikolojik boyutları da içeren bir süreçtir.. öğrenmenin ön koşullarından biri olarak da bakabiliriz.. peki düşünmeye bakış zaman içerisinde nasıl evrimleşti?
    beyin-düşünme-düşünme becerileri ilişkisini daha iyi kavrayabilmek için, kuramsal gelişim kronolojisine göz atmak gereklidir..

    öğrenme kuramlarının çıkış noktasına baktığımızda karşımıza ilk olarak bilişsel kuram çıkar ve bu kuram 1900'lü yıllara kadar hakimiyetini sürdürecektir.. sonrasında psikolojik yaklaşımların baskınlaşarak bireysel farklılıkların ön plana çıkması davranışçı kuramın temellerini atacaktır.. nörofizyolojik kuramlarda bakış biraz değişecektir..
    salt zihinsel süreç ve etki-tepki bağlantılı kuramları birleştirilirken göz ardı edilenlerin de eklenmesiyle öğrenmenin bireysel bir etkinlik olduğu görüşünü ileri süren “yapılandırmacı kuram” günümüzde halen popülerliğini korumaktadır..
    yapılandırmacı kuram perspektifinden düşünme becerilerine baktığımızda yine kronojik gelişimsel süreçleri göz ardı etmeden bir inceleyelim..

    1985 yılında düşünme becerileri;
    1. temel işlemler
    2. problem çözme
    3. karar verme
    4. eleştirel düşünme
    5. yaratıcı düşünme
    olarak 5 temel başlıkta ele alınabilirken,
    1988’de ise;
    1. problem çözme, karar verme, kavramsallaştırma
    2. eleştirel düşünme becerileri
    3. bilgiyi işleme becerisi
    olarak 3 grupta ele alınır..
    2000 yılında da;
    1. eleştirel düşünme
    2. problem çözme
    3. okuduğunu anlama-yazma
    4. bilimsel düşünme
    5. yaratıcı düşünme
    6. yaratıcı problem çözme
    olarak 6 basamakta incelenir..

    düşünme becerilerinde önemli görülen ve ortak tutulan maddeler sizlerin de dikkatini çekmiştir..
    1. problem çözme
    2. karar verme
    3. eleştirel düşünme
    4. yaratıcı düşünme

    gelin "bu ortak maddeler nedir ve nasıl geliştirilirebilirler?" bunu tartışalım..

    problem çözme: bireylerin bir durumdan rahatsız olma farkındalığı ile başlayan ve var olan mevcut duruma farklı açılardan bakarak çözüm yolları sunabilme becerisidir..
    nasıl mı geliştirebiliriz? buyrun..
    (bana sabit bir nokta gösterin, dünyayı yerinden kaldırayım..)

    karar verme: mevcut problemin çözümüne ilişkin hangi yolun/yöntemin/kararın doğru olacağını ön görme olarak kabaca tanımlanabilir.. karar verme, bir olayın olumlu olumsuz sonuçlarını da öngörmeyi gerektirdiği için sorumluluk almaya istekli olmayan bireyler için kazandırılması gereken bir özelliktir.. nasıl mı?
    (en kötü karar, kararsızlıktan iyidir..)

    eleştirel düşünme: kökeni sokrates’e kadar dayanan bir düşüncedir ve iki disiplinle tanımlanmaya çalışılmıştır.. gelişimine ilişkin bir kaç ipucu için lütfen buyrun..
    felsefe’de: olay ve olgulara, tarafsız bir dünya görüşü ile bilişsel nitelikleri harmanlayarak bakabilme anlamı taşımaktadır.
    psikoloji’de: düşünmenin ne olduğu, nasıl geliştiği, problem çözümüne alternatif bakış açıları geliştirme anlamı taşımaktadır..
    en genel bütünleşik tanım ise; bilgiyi objektif olarak kazanma, değerlendirme ve tutarlı bir biçimde kullanmadır..
    eleştirel düşünmenin gelişimi için en değerli yöntemlerden biri argümantasyondur ve kant’a göre tartışma kültürünün kazanılması için kritik dönem 12-15 yaştır..
    pisa sınavı ile korelasyonunu düşünebilirsiniz..
    (düşünüyorum, öyleyse varım.)

    yaratıcı düşünme: bilgiyi alıp, işleyip, orijinal ve estetik bir düşünce tasarlayabileme becerisidir.. nasıl mı geliştirebiliriz? buyrun..
    toplumların ilerlemesi ve gelişmesi için yaratıcı düşünen bireylere ihtiyaç duyulmaktadır..
    pek çok farklı tanımının yapılmasına karşın en kabul gören tanım; çok sayıda problemi, farklı boyutlarla inceleyip, kimsenin düşünmediği özgünlükte çözümler önererek farklı fikirler ortaya koyabilme becerisidir..
    hayal gücü bu düşünme becerisi içerisinde yer alır *..
    bilimsel yaratıcılık dendiğinde; olaylar ve olgular arasındaki çoklu bağlantıları görebilme, parça bütün ilişkisini algılayıp anlamlandırabilme olarak bakılırken sanatsal yaratıcılıkta; yaşama spesifik anlam yükleme olarak bakılabilir..
    üst düzey düşünme becerileri arasında yer alır..
    (yaratıcılığın iki boyutu vardır. ilki bilgi ve beceri, ikincisi ise yeniliktir.)

    burada bir parantez açmak istiyorum.. bilgi düzeyinden değerlendirme düzeyine doğru hiyerarşik bir piramidi tırmanırken bloom taksonomisine de değinmeliyiz..
    bloom'a göre; üst düzey düşünme becerilerini** kazanmak sadece üst basamaklar için değil, bilgi'den yeni bir ürün ortaya koyma sürecine kadar detaylandırılan tüm basamakların başarısından geçer..

    esasında buraya kadar düşünme becerilerinin kuramsal gelişiminden ve temel alt yapısından ve düşünceleri nasıl açığa çıkarabildiğimizden bahsettik..
    peki bu kadar kapsamlı olan bir konu hakkında yazacağımız iki satır bu probleme ilişkin toplumsal boyutta çözüm önerisi getirebilecek nitelikte midir?

    -------------
    platon’a göre; yalnızca akıllı ve yürekli insanlar eğitilmelidir..
    -----------------

    düşünen bireyler yetiştirmenin bir toplumun gelişmişliğine katkısını inkar edemeyiz..
    gerek temel eğitimde, gerek özel eğitim ortamlarında gerek bilim insanı yetiştirme programlarında görev yapmış/eğitim almış/gözlem yapmış bir birey olarak diyebilirim ki; her bireyin zihin yapısına uygun ve tabiri caizse "dişine göre" problem durumları oluşturulmalı ve çözmeleri için desteklenmeli.. sınırlı zihinsel kapasitedeki çocuklara kolay başarabilecekleri problem durumları verilirken, sosyal gelişimlerini de desteklenmeli ve bu süreç mutlaka akran ortamında gerçekleştirilmeli.. normal çocuklara aşabilecekleri problem durumları oluşturmalı ve desteğe ihtiyaç duyduklarında yardımcı olmaya çalışılmalıdır.. üstün zekalı çocuklara ise "en zor olan en önce" verilmeli ki zihinleri ve ilgileri diri kalabilsin..
    hatta mümkünse "en zor olan en önce" normal çocuklara da uygulanmalı ki zihin kapasiteleri de gelişebilsin..

    problem çözme ile başarı duygusunu tatmaları, analitik düşünme becerileri kazanmaları kadar sosyal anlamda gelişmelerine de katkıda bulunulmalı ve unutmamalı; gerçekten yaşamına dokunduğunuz herkes sizden etkilenecektir..

    karar vermenin gelişimi sorumluluk vermekten geçmektedir.. bir birey olarak yaptığı işin olumlu ve olumsuz yanlarını göstererek bireyler cesaretlendirmelidir.. sürecin ne kadar değerli olduğu fark ettirmeli, başarısız olsa da yanlış kararlar verse de kararlarının sorumluluğunu almasını sağlanmalıdır.. yapıcı eleştiriler burada çok değerlidir..

    eleştirel düşünme becerisi kazanmış bireylerin belirli bir zihinsel olgunluk sürecinden geçip, mevcut tartışma ortamlarını kayda değer bulup/bulmamasının nedeni sunulan argümanların niteliğidir.. doyurucu ortamlar oluşturulmalı..

    yaratıcı düşünmeye sahip bireyler ise, potansiyellerini geliştirmeyi öğrendiğinde dikkat çekici gelişimleri herkesi etkileyecektir.. zihin haritaları kullanmak faydalı olacaktır..

    bilim soru sormakla başlar, merakla sürekli hale gelir ve düşünme becerileriyle şekillenir ve yaratıcılıkla üretilir.. düşünme becerilerini kazanmak için düşünme eğitimine önem verilmelidir..
    hatta sadece düşünmek yetmez, düşündüğünü özgün ve düzgün ifade edebilmek de bireylere kazandırılması gereken bir beceridir..

    sözün özü; düşünce nasıl mı eğitilir?
    özgür bir ortamda, sorarak, sorgulayarak, deneyerek ve yanılarak!
    neyi aradığını bilerek ve bilmediği bir yerdeymiş gibi keşfetmeyi isteyerek!

    kaynak:
    http://egitimvebilim.ted.org.tr/…rticle/view/607/86
    http://yunus.hacettepe.edu.tr/…-2006_eles.dusun.pdf
    https://ec.europa.eu/…ultation-2017-strategy_en.pdf
    http://ayse-burcin.blogspot.com.tr/…me-cevresi.html

    edit: atom fiziğine de profesörlüğe de lanet olsun dostum..
    yine imla, yine küçük eklemeler..
    tanrı/allah/karma beni bildiği gibi yapsın, raporum yetişmesin, pilim %7'de bitsin..
  • çocuklarda 2-4-6 yaşında başlar bu süreç.
    iki yaşını doldurduklarında kendileri hakkında düşünceleri oluşmaya başlar. algıları açılır, çevresindekileri blinçli olarak tanımaya başlarlar. 4 yaşına geldiklerinde dünyaları büyüdüğü için diğer insanları ve onun düşüncelerini anlamaya başlar. 6 yaşına geldiklerine algılama süreçlerinin ilk aşaması biterek kendileri hakkında da düşünceleri olmaya başlar. ben kimim aşamasının ilk perdesi bitmiştir.
hesabın var mı? giriş yap