bermekiler

• hakkında kerime yıldız'ın bir köşe yazısında hakkında şöyle bir hikaye okuduğum ailedir.
  
  --- spoiler ---
  
  abbasi halifesi harun reşid zamanında, bermekî sülalesi çok güçlenir ve vezaret makamına kadar yükselir. bir gün, halife ve veziri yahya bermekî bahçede dolaşırken kendisi de mezkur sülaleden olan bir bahçıvan, halife ile vezir arasında geçen bir hadiseye tanık olur. derhal, kadıya giderek (bir rivayet de halifeye gider) kendisinin bermekî sülalesi ile bir alakası olmadığına dair senet ister. bu istek, o günler için çok tuhaf kaçar. zira, herkesin bermekîler'e yakın olmak istediği bir dönemde, sülaleden olan birisinin alakayı kesmek istemesi normal değildir. neticede bahçıvan, istediği senedi alır. gün gelir harun reşid, tüm bermekîler'i cezalandırır. yalnız, bu bahçıvan hariç. peki, bahçıvanın, bu kararı almasına sebeb nedir? halife, bir ağacın meyvesinden yemek ister. ancak, meyve dalı uzanınca yetişemeyecek kadar yukarıdadır. vezir, halifenin omuzuna basmak için izin ister. halife kabul ederek eğilir. vezir de omuzuna basarak meyveyi koparır. işte bu manzara bahçıvanı dehşete düşürür. vezirin bu halini, hayra alamet görmez.
  --- spoiler ---
  
  zamanın fetösüdür.
  
  edit:imla
• abbasilerde vezir ailesi.
  
  halid; bermekilerden ilk vezir. ebu abbas es-ssaffa zamanı).
  cafer el bermeki binbir gece masalları'nda ismi çokça geçen saygıdeğer halife harun reşid'in şarap, mey, sohbet arkadaşı. kankisi. yediği içtiği ayrı gitmez ahbabı.
  babası yahya.
  büyük kardeşi olan el-fazl da harun reşid'in süt kardeşidir.
  
  kökeni mecusi (kimilerine göre budist) bir aile. horasan-belh şehrinden gelmiş, ki oralarda da güçlü ve zenginlermiş ve şam'a yerleşmişler (hicretin 100. yılı civarı). müslüman olduktan sonra allah yürü ya kulum demiş ve bermeki sülalesi şaşaalı dönemlerinde abbasiler hanedanında hep imtiyazlı bir aile olmuş ve hanedanın desteğini hep arkalarında görmüşler, güç ve zenginlik kazanmışlardır.
  
  el-hadi (harun reşid'in kardeşi) harun'u tehdit olarak görüyor. çünkü onun halife olması için babasının tek şartı: ondan sonra harun'un başa geçmesi. fakat bir kararla harun'u ve cafer'i hapsediyor. onları öldürmeye karar verdiği gün kendisi ölünce halife harun oluyor. cafer hapisten çıkınca da harun'un veziri oluveriyor. o zamandan başlayarak
  bermekiler'in kudret ve şanı arşa değiyor, bilgi, sözgenlik, cömertlik vs. ile hizmetlerde bulunuyorlar.
  fakat bir nokta gelir, aralarındaki ipler kopar, muhabbet bozulur.
  öldürülüşünün nedeni binbir gece masalları'nda anlatılır:
  isimlerinin arşı, arzı, yedi bucağı çınlattığı dönemlerde görkemin en yüksek zirvelerindeyken felaketleri de bir o kadar feci olur. felaket dağıtıcının acı kadehinden içtikleri yudumla ile kader ipliği tersine döner, yuvalarına sinekler konar, bal yerine ağu içerler.
  
  cellat mesrur cafer'in başını almaya geldiğinde cafer'in hiçbir şeyden haberi yoktur. cafer "bu işte bir yanlışlık vardır, halifenin kızgınlık anına denk gelmiştir, acele etmemek gerek" dese de mesrur: "ya senin başın, ya benim başım" diye yanıtlar ve cafer'in kellesini alıverir. halifeye götürür. halife de kesik baş ve gövdeyi ibret olsun diye şehir kapısında teşhir eder. işleri bittikten sonra kenefe atılır. felaketin ertesi günü bin kadar bermeki tutuklanır, servetleri zorla alınır, kimisi açlıktan, kimisi boğularak, kimi de işkenceyle öldürülür. kimileri sürülür, yollarda heba olur.
  
  peki neden?
  
  kimilerine göre onların ünü ve zenginliği onlara dost kadar düşman da kazandırmıştır ve onlar harun reşid'in zihninde şüphe uyandırmışlardır. öyle ki, onların zenginliği dillere destan boyutlara ulaşmış ve harun reşid bile şunu demiş onlar hakkında: "yahya (el bermeki) ve oğulları bütün işleri ele geçirmiş, bana bir şey kalmamış. aslında halifelik gücünü eyleme sokan onlar! bana ancak güçlükle sezilen görüntüsü kalmış"
  
  bir rivayet şunu söyler: ali ve fatıma oğullarından birinin ölümü için halife cafer'i görevlendirir fakat cafer söz konusu alevi'ye acır ve onu kaçırtır. bunu öğrenen halife öğrenince "iyi yapmışsın" der ama içten içe böylece ona diş biler veya diş bilemeye başlar.
  
  kimileri onun aykırı fikirler ileri sürdüğünü ve reddedilmiş mezhep görüşlerine hoşgörü gösterdiğini söyler. o nedenle (unutmadan; kökenleri mecusi) .
  
  bir diğer olası neden; cafer ve halife hiç ayrılmayan candan iki dosttur. halife çok sevdiği kerdeşi abbase'nin de sohbetlerine katılmasını ister. fakat bir kadınla aynı ortamda bulunmak cafer'e zor gelir. bunun üzerine harun bir çözüm bulur: abbase ve cafer'i evlendirir. fakat bir koşulla: aralarında o iş olmayacaktır. fakat ateşle berut misali o iş şu veya bu şekilde oluverir ve abbase bir çocuk doğurur. çocuğu halifeden gizlemeye çalışırlar, fakat sitti zübeyde (harun reşid'in eşlerinden biri) durumu biliyordur ve harun reşid'e söyler. harun, olayı sorar soruşturur, çocuğu buldurur ve söz konusu emri verir.
  
  ebu nuvas bermekileri şöyle anlatıyor (binbir gece masalları'nda geçiyor)
  "dünya sizi yitirelibeli, ey bermekoğulları, yollar sabahın şafağında ve akşamın gurup vaktinde yolcularla kaplı değildir artık."
  
  (bkz: cafer el bermeki)
• ünlü abbasi halifesi harun er-reşid` in zamanında vezirlik yapan iran orijinli bir aile. bermeki ailesi müslüman olmadan önce belh şehrinde budist rahipliği yapıyormuş. seffah diye anılan kanlı hükümdarın zamanında ve halife mansur döneminde ailenin yıldızı parlar.
  halid el bermeki baş katipliğe kadar yükselmiş ve halifenin en güvenilir danışmanı olmuştur.
  bu adamın torunu cafer, harun el reşid'in çok sıkı dostu olur.
  beraber büyürler. bu köklü vezir ailesi topluma o denli büyük ihsanlarda bulunur, o denli sevilir ki sonları pek hayırlı olmaz. bağdat'ı bir ilim ve sanat şehri yaparken, imparatorluğun dört yanından şairleri, sanatçıları, ilim adamlarını bu şehre mıknatıs gibi çekerler. sonunda bu durum abbasi halifeliğinde göze batacak ve taht oyunlarının gerçekliği bir kere daha sahneye konulacaktır. harun er reşid, bir gece ansızın dostu cafer'in kellesini uçurtur.
  bir isyan dalgasının işe yaramayacağını göstermek için de şehir halkına bu kesik başı teşhir ettirir. çok geçmeden diğer aile bireyleri de aynı akıbete uğrar