• baz etkisi tadından yenmeyen bir şeydir.

    diyelim ki enflasyon endeksi geçen yılın ocak ayında 100 den 200 e çıkmış olsun.
    aylık enflasyon %100 (yandık bittik mahfolduk).
    ondan sonra 11 ay boyunca her ay %3.75 enflasyon olsun. yuvarlana yuvarlana bir yıl geçtikten sonra aralık ayında 300'e varıyoruz.

    ocak ayında heyecanla beklediğimiz veriler gelsin. ve önceki aylarda %3.75 olan aylık enflasyon bu ay %10 olsun. aslında gelen veri berbat. ama bakın ne oluyor?

    bu ay %10 enflasyonla endeks 300'den 330'a çıkıyor.
    ama yıllık enflasyona baktığımızda geçen ay 100 den 300'e çıktığı için %200 diyorduk...
    bu ay ne diyoruz? 200'den 330'a çıktığı için %65 diyoruz. baz etkisinden dolayı enflasyon düşmüş gibi göründü. bak yaa... %200 nerde %65 nerde...?

    neden baz etkisi derseniz işte o baz alınan ay değişiyor. o yüzden...
  • bir de formal tanım yapalım:

    iş çevirimlerindeki değişimler analiz edilirken yıllık verilerdeki değişim çoğu zaman “baz etkisi” kavramı kullanılarak açıklanır. baz etkisi, bir verinin yıllık değişiminin, o verinin sadece son ayda gösterdiği değişimden değil, 12 ay önceki değişimden de etkilenmesi nedeniyle oluşur. örneğin enflasyon göstergesi olarak kullanılan tüfe endeksi son ayda sabit kalarak değişim göstermese bile 12 ay önceki endeks artış gösterdiyse, yıllık enflasyon, baz alınan ay değiştiği ve artık daha yüksek bir endeks değeri baz alındığı için düşük çıkacaktır. yıllık değişimin hesaplanma tekniği nedeni ile oluşan bu durum “baz etkisi” kavramı ile açıklanmaktadır.
  • çok kısa bir örnek vermek gerekirse; 2 yıl önce 1000 birim üreten bir şirket, geçen yıl 500 birim üretmiş olsun. bu durumda şirket %50 küçülmüştür, bu yıl ise tekrardan 1000 birim üretirse büyümesi %100 olacaktır. önceki yıllara değil de sadece bu yılki büyüme rakamına bakarsak, %100 büyümüş deriz halbuki 2 yıl önceki seviyeye daha yeni gelebilmiştir. işte buna baz etkisi denir. 2008 küresel krizinden çıkış sürecinde de görülen büyüme oranlarının bu şekilde değerlendirilmesi daha sağlıklı olacaktır.
  • (bkz: #22219083) gösterir ki kemalist kişilik bozukluğu hastalığına karşı umudu olan yazar. takip edilesi.
  • bir örnekle açıklayalım: misal şöyle böyle gideri olan buncağız, kıvanç datlutuu, ile mehmet günsür'ün arasında görülürse hiç şansı yoktur.

    buna baz etkisi denir.
  • beray albayrak'ın yıl sonunda enflasyon düşecek derken sırtını dayadığı kavram.

    normalde fiyatlar yine yükselecek ama bu baz etkisi yüzünden enflasyon az çıkacak diyor ekonomistler.
  • 2019 baz etkisi ile bir önceki seneye bakıldığında kayda değer iyileşme olduğunu kilimcinin kör oğlu dahi fark eder. geçen seneden bir önceki seneye bakıldığında ise içler acısı bir durum göze çarpar.
    kavram biraz da bakış açısına bağlı.
  • hisse senedi piyasalarında dikkat edilmesi gereken sinsi ve öngörülebilir etkidir. arçelik hisse senedinin temmuz-2017'den temmuz-2018'e kadar düşüş trendine girmesi bu etkiden kaynaklıdır. şimdi konuyu şöyle incelemeye başlayalım;

    -bildiğimiz gibi f/k oranı hisse senetlerinde pd/dd ve fd/fvaök oranlarının yanında temel finansal oranlardan biridir ve f/k oranı yıllıklandırılmış net kara göre hesaplanmaktadır. yıllıklandırılmış net kara, ilgili çeyreği önceki üç çeyrek ile topladığımızda ulaşırız. yani 06/2018 döneminin yıllıklandırılmış karı, 09/2017 12/2017 03/2018 06/2018 dönemlerinin çeyrek dönem karları toplamıdır.

    şirket çeyreklik bazda diğer çeyreklere göre çok yüksek net kat açıkladığında o çeyrekte yıllıklandırılmış karı sıra dışı bir biçimde artar ve f/k oranı düşer, f/k oranının düşmesi hissenin karına nispeten ucuz olduğu anlamına gelir ki bu hisse açısından iyidir. işte asıl felaket seneye aynı çeyrekte benzeri yüksek oranda bir kar açıklayamadığında görülür. yıllıklandırılmış net kar ilgili çeyreğin öncesindeki üç çeyrek ile birlikte toplanması ile elde edildiğine göre şirket seneye aynı çeyrekte benzeri yüksek bir kar açıklayamadığında yıllıklandırılmış net karda sert bir düşüş olacaktır. şimdi senaryo tam tersi işlemeye başladı işte, yıllıklandırılmış net kar azalınca f/k oranı arttı ve hisse bir anda karına göre pahalı hale geldi. işte bu noktadan sonra pahalı hale gelen hisse inanılmaz satışlar yiyebilir ve bu satışlar bir senelik bir düşüş trendi doğurabilir. işte buna hisse senedi piyasalarında baz etkisi deniyor.

    tüm bunları arçelik hissesi üzerinden inceleyecek olursak;

    -görsel görüldüğü üzere şirket 06/2016 çeyreğinde çok yüksek bir kar açıklamış ve yıllıklandırılmış net karı bir anda 113'ten 213'e çıkmış. fakat 06/2017 çeyreğinde benzeri bir yüksek kar açıklayamadığı için yıllıklandırılmış net kar 244'ten 152'ye düşmüş. işte burada bir ''baz etkisi'' bekleriz.

    - https://hizliresim.com/ymatk4 tam da beklediğimiz gibi olmuş ve hisse 2017 temmuzdan itibaren baz etkisiyle ciddi satışlar yemiş ve bu düşüş trendi yaklaşık %58'lik bir kayıpla 2018 temmuza kadar sürmüş. (düşüş trendindeki destek ve dirençler çizmiş olduğum fibonacciyle uyumlu)

    - https://hizliresim.com/svyffv buradaki resimde mavi çizgi bıst100 endeksini, mum grafik ise arçelik hissesini gösteriyor. gördüğü üzere 2017 temmuzda endeks yukarı giderken arçelik baz etkisiyle aşağı gidiyor. ve temmuz 2017 ile temmuz 2018 arası arçelik hissesindeki fiyat düşüşü endeksin neredeyse 8 katı.

    işte baz etkisi tam olarak budur. biraz hızlı yazdım ve maalesef uykumun gelmesi sebebiyle hiç okumadan paylaşıyorum. umarım faydalı olur.
  • baz etkisi ile 3 ocakta ve 3 şubatta enflasyon niye düşecek;

    geçen yılın aylık enflasyonları:
    2021 ekim: %2,89
    2021 kasım: %3,51
    2021 aralık: %13,58
    2022 ocak: %11,10

    şimdi son 1 yılın enflasyonu açıklanırken yeni gelen ayın sonuçları işleme girerken 13 ay önceki enflasyon işlemden çıkarılıyor.

    bu yılın ekim ve kasım enflasyonları geçen yılkilerden biraz düşük ya da biraz yüksek olabilir ve bu yıllık enflasyonu ciddi etkilemeyecek görünüyor ancak 3 ocakta açıklanacak olan aralık enflasyonu büyük ihtimalle 13,58'in oldukça altında çıkacak. bu nedenle yeni aralık enflasyonu hesaba girip önceki aralık hesaptan çıkınca enflasyon otomatik düşecek, örneğin %85'den %77'ye düşecek. çünkü baz alınan ay ocaktan başlayacak. aynı şey büyük ihtimalle 3 şubatta da olacak çünkü önceki ocak ayının %11,10'u hesaptan çıkacak. bir 3-5 puan da orada düşecek. burada da baz alınan ay şubat olacak. sonrası bilinemez çünkü oranlar 4,81- 5,46- 7,25 bunların altına düşerse azalmaya devam eder üstüne çıkarsa vay halimize.

    aylık enflasyon oranları
hesabın var mı? giriş yap