batık maliyet

• bir projenin veya ileriye dönük bir secimin kararini verirken dikkate alinmamasi gereken, gecmise ait maliyetler. bugün karsilastirilmasi gereken fayda ve maliyetler, sadece bugune ve gelecege ait olanlardir. ama tabii bu demek degildir ki, gecmiste yaptiginiz yatirimlar bugun veya gelecekte yapacaginiz yatirimlarin karliligini etkilemeyecek.
  
  buna ragmen, cesitli durumlarda batik maliyetlerin hesaba katilarak yanlis yapildigi siklikla gözlenebilir. "efendim, vaktiyle bu proje icin o kadar para harcadik, yatirimlar yaptik; onun icin artik vazgecmemiz mümkün degildir." orneginde oldugu gibi.
  
  ayrica: (bkz: zararin neresinden donulse kardir)
• geriye dönüşü olmayan maliyettir. örneğin bir sinemaya gittiğinizde yarısında filmi begenmeyip çıkarsanız ve başka bir filme girerseniz ilk filme verdiğiniz paradır bu.
• (bkz: sunk cost)
• (bkz: zaten bu kadar bekledim biraz daha bekleyeyim)
• ornegin tavsiye uzerine bir sinema bileti aldiniz. sonra ogrendiniz ki film sizin zevklerinize hic uymuyor, o aksam evde oturup dizi izleseniz daha cok egleneceksiniz. bileti geri veremiyorsunuz. bu noktada bilete verdiginiz para sunk cost ve alacaginiz karari etkilememeli. ama cogu insan "verdigim para bosa gitmesin" diyerek filme gidiyor. buna da sunk cost fallacy deniyor.
  
  diger bir ornek. borsadan 10 liraya bir hisse aldiniz ucuz diye. sonra bir haber geldi hisse 8 liraya dustu. sirket hakkindaki bu yeni bilgiye onceden sahip olsaydiniz 8 liraya bile almazdiniz. ama simdi zarardayim diye satmiyorsunuz. bunda biraz endowment effect de var tabi.
  
  bence bunun tersi de var: "sunk gain fallacy"
  yani, realize edilmis kazanclarin karar almayi etkilemesi. borsa ozelinde house money effect de denir.
• (bkz: doktora)
• bir işe girmenin maliyeti yüksekse ve maliyetler batıksa (telafi edilemeyen maliyetler) firmalar endüstriye girmekte daha fazla gönülsüz olacaklardır. batık maliyetler, telafi edilmeyen harcamalardır. firmanın reklama yaptığı harcamalar telafi edilemez. firma reklamını başka bir firmaya satamam. belli bir şekil veya ev inşa eden bir firma, bu şekli veya evi başka bir firmaya satamaz.
  
  batık maliyetler, potansiyel yeni firmalara rekabet edebilmeleri için benzer batık harcamalara ne kadar para harcamaları gerektiğini ortaya koyarak, piyasaya girişin önünde etkin bir engel oluşturur.
  
  microsoft ile rekabet edebilmek için firmanın, bir film stüdyosu ile de ilgilenmesi gerekli ise microsoft'un işine girme maliyetleri oldukça artacaktır. nike ile rekabet etmek için iki kat reklam harcaması yapılması gerekiyorsa, firmalar spor ayakkabı piyasasına girmeye gönülsüz olabilirler.
• https://youtu.be/qt0ss1nlffi
• ozel ya da mesleki hayatta her karar risk alarak verilir. hayal ettigimiz her sey gerceklesir veya gerceklesmeyebilir. girilen her yol her an terk edilebilir, proje durdurulup bunun sonuclarina katlanilabilir. risk altindayken durumu bu sekilde tartmak mantikli davranistir. batik maliyet yanlisi tuzagina ozellikle cok para, zaman, emek, enerji, sevgi vs. yatiriminda bulundugumuzda duseriz. ne kadar cok yatirim yapmissak yani batik maliyetimiz ne kadar buyukse planimizi devam ettirme arzumuz o kadar buyuk olur. zararın neresinden dönersen kardır diyemeyiz.
  
  ayrica
  (bkz: concorde yanılımı teorisi)
  
  (bkz: düşünce deneyi/#92649934)
• ak parti seçmeninin erdoğan ısrarındaki sebeplerden biri bence. yıllardır görüşlerini ve fikirlerini çok büyük oynayarak ortaya koydular ve gittikçe radikalleştiler. geri adım atacak zemin kalmadı.
  
  erdoğan da hep aynı şeyi yapıyor. kesinlikle ılımlı olmadığı için geri gidemiyor. st. petersburg paradoksu gibi abanıyor da abanıyor.
  
  tek istisnası belki fetö olayı oldu. onda duvara tosladıkları için aniden ters fikirleri yine çok ama çok şiddetle savunmaya geçtiler. zaten geçmişi bu denli büyük algı operasyonlarıyla sulandırmaya çalışmaları hep batık maliyeti kurtarma çabaları.