banknot

• kagıt paraları ifade eder.
• turkiye cumhuriyeti'nde basilan tum banknotlar:
  
  (bkz: 50 kurusluk banknot)
  (bkz: 1 liralık banknot)
  (bkz: iki bucuk liralik banknot)
  (bkz: 5 liralık banknot)
  (bkz: 10 liralık banknot)
  (bkz: 20 liralık banknot)
  (bkz: 50 liralık banknot)
  (bkz: 500 liralık banknot)
  (bkz: binlik banknot)
  (bkz: beşbinlik banknot)
  (bkz: 10000 liralık banknot)
  (bkz: 20000 liralık banknot)
  (bkz: 50000 liralık banknot)
  (bkz: 100 bin liralık banknot)
  (bkz: 250 bin liralık banknot)
  (bkz: 500 bin liralık banknot)
  (bkz: 1 milyonluk banknot)
  (bkz: 5 milyonluk banknot)
  (bkz: 10 milyonluk banknot)
  (bkz: 20 milyonluk banknot)
  
  ve daha fazlasi icin (ara: banknot)
  http://www.banknotes.com/
  
  sene 1927, türkiye cumhuriyeti ilk banknotlarını çıkartıyor.
  o zamanlar paralarımızı ingilizler basıyor.
  en küçük banknot 1 tl, en büyük banknot 1,000 tl.
  servet gibi bişey, öyle herkes göremiyor 1,000 lirayı...
  1 türk lirası = 0.47 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1942, 2. nesil paralarımızı hem almanlar hem ingilizler basıyor.
  atatürk ölmüş, devir inönü devri.
  en küçük banknot 50 kuruş, en büyük 1,000 lira.
  1 türk lirası = 0.77 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1947, 3. nesil banknotlar tedavülde.
  artık kuruş banknot yok ama inönü devam.
  türk parasını basanlara amerika da eklenmiş.
  1 lira artık basılmıyor, en küçük banknot 2.5 lira, en büyük 1,000 lira.
  1 tl = 0.36 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1952, inönü bitti, atatürk de paralara döndü.
  artık yavaş yavaş kendi paramızı bile basmaya başladık.
  1 lira tedavülden kalktı bu sene. 1,000 tl hala kral.
  1 tl = 0.36 usd (evet hala aynı)
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1968, artık 2.5 liralık banknotta yok.
  paramızın dizaynı modernleşti. batılılaşma zamanı.
  1,000'lik banknotun krallığı devam ama artık herkes görebiliyor bu parayı.
  1 tl = 0.11 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1980. 4. nesil paralar tedavülde.
  türkiye özal'la tanışıyor.
  1000'lik banknotun en büyük para olarak 50 yıllık saltanatı bitti.
  artık kötü dizayn edilmiş olsa da 5000 lira var.
  1 tl = 0.014 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1982, özal tam gaz.
  5. nesil paralar tedavülde.
  artık 10,000 liramız var ve 10 lira bu sene tarih oldu.
  1 tl = 0.006 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1988, 20,000 tl piyasada,
  5,10,20 ve 50 lira artık yok.
  1 tl = 0.00055 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1989, artık 20,000 lira da yetmiyor.
  buyrun 50,000 tl.
  1 tl = 0.00043 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1991, gizli şekiller, ışıkta renk değiştiren mürekkepler ve 100,000 tl!
  100 ve 500 lira kalkalı 1 sene olmuş
  1 tl = 0.0002 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1992, alıştık artık her yıl yeni paraya.
  250,000 tl piyasada. 60 yıldan sonra artık simit parası bile olmayan "mor binlik" bu sene bitti.
  1 tl = 0.00012 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1993, bu yılın parası 500,000 piyasada.
  yarım milyonluk banknot!!!
  1 tl = 0.000069 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1995, daha dün gibi.
  "bunu yapalım mı?" diye düşünmek 1 sene sürdü ama,
  buyrun bir milyon'luk banknot!!!
  5,000 ve 10,000 liralar daha 10. yıllarını dolduramadan tedavülden kalktılar.
  1 tl = 0.000016 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1997, 1,000 lira 60 sene kraldı ama,
  koca 1,000,000 sadece 2 sene idare edebildi....
  atatürk bile bir tuhaf bakıyor...
  20,000 lira da gitti bu sene, daha 9 yaşındaydı.
  1 tl = 0.0000048 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 1999, yeni milenyum, yeni para.
  sıfırlar 7 tane oldu, altısı silinmeye hazır.
  50,000 lirayı da toprağa verdik, 10 yaşındaydı.
  1 tl = 0.0000018 usd
  
  --------------------------------------------------------------------------------
  sene 2001, malesef on milyon da 2 sene idare edebildi bizi.
  artık 20,000,000 var.
  adet oldu, biri çıkınca biri gidiyor... 100,000 lira da bitti.
  1 tl = 0.00000069 usd
  
  (kaynak: analiz.com)
  --------------------------------------------------------------------------------
  
  bu hesaba göre 2003 yılı sonunda da 50,000,000 luk banknotu gorecektik ama olmadi. simdi cuzdanlarimizda yepyeni, farkli banknotlar olacak; yeni turk lirasi...
  halen tedavulde olan banknotlar ise 31 aralik 2005'e kadar kullanimda kalacak.
• asansor fantezisi banka melodileri ^*.
  (bkz: best of) ^*
• evladiyelik tarihi çizgi roman. resim okumayı bilene;
  (bkz: nota)
• ilk olarak stockholm bankası tarafından kullanılmıştır.
• ilk olarak çinliler tarafından kullanılmış kıymetli belge
• (bkz: slipknot)
• (bkz: eksik banknot)
• (bkz: 50 milyonluk banknot)
  (bkz: 100 milyonluk banknot)
• kağıt paranın yaygın kullanımı çok eski değildir. çok değil 200-300 yıl önce kağıt para yerine altın gibi değerli madenlerden yapılmış madeni paralar kullanılıyordu. dolayısıyla kimin daha çok altını varsa o daha fazla para basabiliyordu. devletin kasasında altın azalırsa, ya yeni madeni para çıkartılamıyor yada paranın içindeki altın oranı azalıyordu. içindeki altın oranı azalınca da paranın alım gücü azalıyor, bir nevi enflasyon oluşuyordu. osmanlı tarihindeki yeniçeri ayaklanmalarının çoğu bu sebepten çıkmıştır.
  
  bir süre sonra devletler yavaş yavaş kağıt para kullanmına geçtiler. ilk zamanlar bu banknotlar bir nevi sertifika gibiydi. karşılığı kadar altın, parayı basan kuruluşun hazinesinde tutulurdu. yani elinizdeki para ile gidip, sizin olan altını alabilirdiniz. zaten öteki türlü hiç kimseyi alt tarafı bir kağıt parçasına güvenmek için ikna edemezdiniz banknotlar yeni çıktığında. gerçi daha sonra bu pratik kayboldu ve merkez bankaları bulundurmaları gerektiğinden daha az altın bulundurmaya başladılar. ama yine de halk bunu seziyor ve paranın alım gücü azalıyordu. böylece enflasyon oluşuyordu.
  
  bu düzen 1945 yılında ki bretton woods toplantılarına kadar böyle sürdü. bu toplantılar sonucunda imf, dünya bankası ve birleşmiş milletler gibi kuruluşlar kurulmuş ve amerika dünyanın geri kalanına "beyler, siz merkez bankanızda altın bulunduracağınıza dolar bulundurun. ben zaten bu dolarların karşılığı olan altınları elimde tutacağım" demiştir. yani, hesapta bir şey değişmeyecekti. bizim merkez bankasındaki altınlar amerikaya gidecek, bize de dolar gelecekti. yani, bugün piyasadaki tl'nin karşılığı merkez bankasında duran 40 milyar dolardır. 1970'lere kadar amerika altın karşılık taahhüdünü tutmuşsa da daha sonra caymış, caydığı gibi de altın fiyatları birden 900 $'a kadar çıkmıştı.
  
  amerika bastığı paraların bir karşılığı olması gerektiğini biliyordu ama bu altın olamazdı, çünkü o kadar altını yoktu. altının yerine kendi imajını ve emperyal gücünü koydu. yani bildiğiniz amerikan rüyası aslında bir nevi $'ın arkasındaki güçtü. mesela aslı astarı olmayan yıldız savaşları projesi de bu tip hesaplarla çıkmıştı. bugün aldığınız her doların altında, sizin amerikaya psikolojik olarak duyduğunuz güven dışında hiçbir şey ama hiçbir şey yoktur. belki biraz michael jackson, belki biraz manhattan silüeti belki biraz da cruise füzleri ve biraz da arap petrolü !
  
  bugün gelinen noktada ise, dünya dolar ile dolmuştur. söz gelimi türkiye'de toplam 100 milyardan fazla dolar vardır. peki ya uzakdoğu. aman allahım, uzakdoğu dediğiniz yer, dolaristandan başka bir yer değildir. senelerce amerikaya ihracat yapabilmek amacıyla, ihracat yaptıkça değer kazanan kendi para birimlerini sabit tutabilmek için piyasadan dolar topladılar. bugün çin olsun, japonya olsun, güney kore olsun ellerinde trilyonlarca $ bulunduruyorlar. çin ihracattan kazandığı dolarları amerikan tahvillerinde değerlendiriyor. şu an dünyada başka hiç bir ülkede çin'in elinde olduğundan daha fazla amerikan tahvili yok ve sürekli artmakta. çünkü yuan'ın değerini sabit tutabilmek için sürekli piyasadan dolar topluyorlar. bu paranın bir kısmı ile petrol alıyorlar. belki de, şimdi neden doların arkasında biraz da arap petrolü var dediğimi anlamışsınızdır. çünkü bütün bu dolarların eni konu gerçekten bir miktar da olsa karşılık bulduğu bir yer varsa o da arap petrolüdür. size küçük bir tüyo, eğer saddam 2002 senesinde petrolü artık euro ile satacağını açıklamasaydı acaba ırak harekatı olur muydu ?
  
  peki bu saadet zinciri nereye kadar gider ? kısaca gittiği yere kadar demek gerek. çin, japonya, güney kore yada araplardan birisi su koyverecek ve elindeki dolarlardan kurtulmaya çalışacak. ve işte o zaman anlayacaklar ki, 50 senedir amerikaya sattıkları otomobil, bilgisayar, petrol vs vs karşılığında sadece basit bir kağıt parçası almışlar. büyük olasılıkla bu oyun bu noktaya geldiğinde her büyük kriz öncesi olduğu gibi dünyada büyük bir savaş patlayacak ve savaş sonrası herşey yeniden başlayacak.
  
  (bkz: iran/@galatyphoon)