• “avrupa yeşil mutabakatı ( eu green deal)”, iklim ve çevreyle ilgili yaşanan değişimlerle mücadele konusunda avrupa birliği’nin (ab) önceki taahhütlerini daha geniş ve daha etkili bir şekilde yeniden düzenlemeyi amaçlayan bir yol haritasıdır. doğal kaynak tüketimi azaltılırken ekonomik büyümenin sağlanması ve 2050’de sera gazlarının net emisyon değerinin sıfırlanması (karbon nötr) hedeflerine ulaşmak için yeni stratejiler belirlenerek uygulanmaya alınması amaçlanmaktadır.

    küresel iklim krizi ve iklim değişikliği hususlarında gündemde olan paris anlaşması ve ets (emisyon ticaret sistemi) gibi ulusal ve uluslararası uygulamaların ardından ele alınan en güncel konulardan birinin ve belki de yaptırım gücünün diğerlerine göre daha farklı olacağı bir sistem olarak avrupa yeşil mutabakatı'ndan bahsedebiliriz.

    burada yine daha önceleri bahsettiğimiz karbon borsasında olduğu gibi sektörlere düzenledikleri karbon vergisi gibi çeşitli küresel sera gazı emisyon azaltmaya yönelik çalışmalarını, ticari paydaşlarına sunmuş bulunmaktadır.

    bu sistem türkiye için hala pek kullanılıyor gibi gözükmese de firmaların ihracat yapma konusundaki adımlarında artık karşılarına çıkacak ilk şey yeşil mutabakat olacaktır.

    ab yeşil mutabakatı yedi strateji altında özetlenmiştir:

    1. biyoçeşitlilik
    halihazırda hassas bir dengeye sahip ekosistemin korunması için gerekli ölçütleri almak.

    2. tarladan sofraya
    sürdürülebilir tarım yöntemleri sağlamak.

    3. temiz enerji
    fosil enerji kaynaklarına duyulan ihtiyacı minimize ederek, karbon emisyonuna sebebiyet vermeyen doğal enerji kaynaklarını (güneş, jeotermal, dalga, rüzgar, vb.) kullanmak.

    4. sürdürülebilir sanayi
    sürdürülebilir ve çevre dostu üretimi teşvik etmek.

    5. inşaat ve renovasyon
    inşaat sektörünü daha sürdürülebilir kılarak, faaliyet kaynaklı karbon emisyonlarını azaltmak.

    6. sürdürülebilir hareket
    çevre dostu ve minimum seviyede karbon emisyonuna neden olan ulaşım araçlarının kullanımını teşvik etmek.

    7. kirliliğin ortadan kaldırılması
    kirliliği (hava, su ve toprak) hızlı ve etkili bir şekilde kaldırmak için gerekli önlemleri almak.

    ab’den karbon kaçağını azaltmak amacıyla, sınırda karbon düzenlemesi (skd)mekanizmasıyla ticarette yeni vergiler ve tarife dışı engeller ile örülmüş yeni bir sistem üzerine çalışmalarını sürdürüyor. skd’nin, hem karbon kaçağı sorununu önlemek hem de ab’nin küresel sera gazı azaltım hedefinin ticaret paydaşlarınca da benimsenmesini zorunlu kılmak amacıyla tasarlandığı ifade ediliyor.

    bu sistem aslında ab ülkelerinde zaten mevcut ve hali hazırda sürdürülmektedir. ama asıl konu şurada başlıyor. örneğin, bir tekstil markasından bahsedelim. bu firma ab ülkesinde üretim yapsın ve ab ülkelerinde satış gerçekleştirsin. bu standartlarda zaten belirlenen kurallar dahilinde karbon salınımı konusunda gerekli olan tüm önlemleri alıyor ve üzerine düşeni yerine getiriyor. ancak bu tekstil markası diyelim türkiye'de de fabrika açtı ve üretime burada başladı ancak burada bizim uyguladığımız bir yaptırım zorunluluğu yok. ve bu ürün aynı marka çatısı altında bizden ab ülkelerine ihraç oldu. işte tam bu noktada sınırda karbon kaçağı ile karşılaşmış bulunmaktayız.

    amaçlanan şey dünyadaki tüm ülkelerden oluşan karbon salınımı sıfıra indirgemektir. ama bu noktada görüldüğü gibi bazı kaçak noktalar bulunarak bu sistem istenildiği gibi yönetilememektedir. ab ülkeleri kendi ülkelerinde gerekli tüm çalışmaları, iyileştirmeleri yaparken diğer ülkelerde bu sistemi uygulamadan karbon salınımının artımına neden olmaktadır. burada eğer bir standart oluşturulacaksa artık tüm ülkelerin bu sisteme dahil olmasını sağlamak zorunda bırakılarak gerçekleşmesi gerekmektedir.

    türkiye paris anlaşması’nı imzaladı, ancak anlaşma kapsamındaki statüsünü belirsizliği nedeniyle onaylamadı ve raporda türkiye’nin yeni iklim rejimi çerçevesinde yaşanacak gelişmelere ayak uydurmasının gerekli olduğu ifade ediliyor. ancak biz bu konuda asla adım atmıyoruz. mesela bu sistem öyle ki gelişmiş olan ülkeler, gelişmekte olan ülkelere teknolojilerini daha sürdürülebilir hale getirsin diye destek sağlamaktadır. ancak türkiye tamamen bu sisteme dahil olmadığı için bu destekten de tamamen yararlanılabilmiş değildir.

    buna ek olarak ab’nin serbest ticaret anlaşmalarının sürdürülebilirlik ve paris anlaşmasının uygulanması hükümlerinin yer alması türkiye açısından kritik ekonomik ve ticari yansımalara neden olabilecek potansiyel oluşturduğu gözler önündedir.

    şu an avrupa ülkelerinde geçerli olan karbon vergilendirmesi karbon emisyon tonu başına 30 euro iken, sınırda karbon düzenlemesi ile uluslararası bir yaptırımın söz konusu olması durumunda bu tutarın karbon emisyon tonu başına 50 euro olarak revize edilmesi beklenmektedir.

    ab yeşil mutabakatı'nın en çok etkileyeceği sektörler:

    avrupa yeşil mutabakatı içerisinde yer alan sınırda karbon düzenlemesi, ab ile ihracat yapan her sektörü yakından ilgilendirmektedir. fakat, çimento ve yapı, tekstil, tarım ve gıda, sanayi, perakende ve enerji sektörü gibi karbon emisyonu yüksek olan sektörlerin çok daha fazla etkilenmesi öngörülmektedir.

    1. çimento ve yapı sektörü
    çimento ve yapı sektörü, en yüksek karbon emisyonuna sahip sektör olarak en yüksek mali yükümlülükle karşılaşabilecek sektörlerdendir. sınırda karbon düzenlemesi kapsamında ilk olarak çimentonun ana hammaddesi olan klinker ve kireçtaşı gibi maddelerin, akabinde kağıt ve organik kimyasallar gibi ürünlerin vergilendirilmesi bekleniyor.

    şu an geçerli olan karbon emisyon tonu başına 30 euro ücretlendirilmesine tabi tutulduğu takdirde, 170 milyon euro ek karbon vergisi ödenmesi öngürülmektedir.

    2. tekstil sektörü için ise 225 milyon euro ek karbon vergisi ödenmesi öngürülmektedir.

    3.tarım ve gıda sektörleri
    avrupa yeşil mutabakatı’nın tarladan sofraya stratejisi doğrudan tarım ve gıda sektörleri ile ilişkilidir. bu kapsamda 2030 yılına kadar pestisit kullanımlarını %50, gübre kullanımını ise %20 azaltmak hedeflenirken organik tarıma ağırlık verilmesi beklenmektedir.
    skd ile ödenecek ek karbon vergisinin ise 150 milyon euro olması öngürülmektedir.

    4.sanayi sektörü
    sanayi sektörü sera gazı salınımına en çok sebebiyet veren sektörlerden biri olarak en büyük dönüşümün yer alacağı sektörlerden biridir. bu nedenle, avrupa yeşil mutabakatı kapsamında daha çevreci, döngüsel ve dijital bir sanayi stratejisi izlenmesi beklenmektedir.
    skd kapsamında t/co2 başına ödenecek ek karbon vergisinin 150 milyon euro olması öngürülmektedir.

    ab yeşil mutabakatı 11 aralık 2019 tarihinde sunulmuş ve strateji bazlı çalışmalarına 2020 yılı itibariyle kademeli olarak başlamıştır. ab zaman çizelgesinde sınırda karbon düzenlemesi’nin uygulanma tarihine ve uygulama yöntemine dair net bir bilgi aktarılmasa da tahminler haziran 2021 itibariyle ile konuyla ilgili çalışmaların da başlatılacağı yönündedir.

    eğer bu belirtilen kriterler hayata geçirilirse türkiye'de ihracat yapan tüm sektörler t/co2 başına ödenecek bu karbon vergileri karşısında gerekli önlemleri almazlarsa ya ihracattan vazgeçecekler ya da sıfır karbon yolunda yapılması gereken tüm adımları hızlı bir şekilde atacaklar.

    yıllardır iklim değişikliğinden bahsediliyor, yapılması gereken hususlar hakkında taahhütler alınıyor ancak bu ifadelerin parasal anlamda bir karşılığı olmadığı takdirde olumlu bir adım atılmadığı ortada. belki bu süreçte uygulanacak yaptırımlar gerekli tüm adımların atılması hususunda hız kazanılmasına neden olur ve 2050 yılında dünya genelinde sıfır karbon salınımı sağlanmış olur.
  • karbon emisyonunu izleme ve azaltmaya yeterince odaklanmamış ama dış pazarlarda var olmak isteyen şirketlerin giderlerine, bunu yapmış olanlardan satın alacakları "karbon hakkı" kalemini de maliyetler kısmında bilançolara ekleyecek mutabakat.
  • avrupa birliği (ab) komisyonu, konseyi ve parlementosu tarafından oluşturulan avrupa yeşil mutabakati (european green deal), 2050 yılına kadar karbon notr temel hedefiyle yola cikan bir rehberdir. bu çerçevede belirlenen hedeflere ulaşmak icin temmuz 2021'de “fit for 55” (55’e uyum paketi) planı yayimlanmis ve sınırda karbon düzenleme mekanizması (skdm- cbam) ile uluslararasi ticarette uygulanacak tarife onerilmistir. geliştirilen onemli aksiyon planları ve yasa teklifleri ile birlikte; halihazirda 2022 itibariyle başlayıp 2050'ye giden net sıfır hedefine doğru yol adim adim oruluyor.
  • özet dökümanı için;

    https://t.co/zy8oy7e5rp
  • (bkz: sınırda karbon vergisi)
    avrupa birliği zaten yıllar içinde kaybettiği rekabet gücünü bir şekilde geri kazanmaya çalışıyordu şimdi bir de ukrayna'nın işgali çok sağlam koz verdi ellerine. pis saplayacaklar gelişmekte olan ülkelere bu vesile ile.
  • “sınırda karbon düzenlemesi” konusunun ihracat yapan firmalarımızı çok etkileyeceği kesin olan avrupa komisyonu düzenlemesi. özellikle de başta kıyı bandındaki turizm işletmelerinin olduğu hizmet ihracatı yapan firmalar ile lojistik firmaları özelindeki etkisi düşündürücü…
hesabın var mı? giriş yap