avesta

• mazdaizm'in kutsal kitabı^*.
• bu isimde bir de yayınevi mevcuttur.
• beykent üniversitesi öğrencisi, israil yolları aşındırmış yegane münazaracı. yeni tanışmama rağmen samimiyeti ve efendiliğini tanıştığımız gün hissettiren komik insan. münazara konusunda atıp tutanlara entrylerinde en iyi cevapları verdiğine inanıyorum. kardeş bi görüşek de dinleyek israil anılarını...
• (bkz: güzel insan)
  (bkz: can insan)
  (bkz: chair)
  (bkz: kurabiye güzeli)
• (bkz: şimdi değil samet)
• öldü mü kaldı mı belli değil...
• eski iran ın ve bugün hindistan da yaşayan iran asıllı parsi lerin ve diğer zerdüşt inancını kabul edenlerin kutsal kitabıdır. dili pehlevice^* ve kürtce dir.. avesta (hikmet, bilgi anlamında), şu bölümlerden oluşur.
  
  yasna : dini törenlerde okunan ilahiler. zerdüşt ün gatha ları bu bölümdedir. gatha lar, avesta nın eski metinleri ve kısımlarıdır. gatha lar, zerdüşt ün sözleri sayılır ve hususi bir saygı görür. pehlevi dilinde gatha nın her şiirine "gas" denir. gatha ların tamamının 17 fasıl, 338 kıta, 896 mısra ve 5560 kelimeden ibaret olduğu belirtilir. avesta daki gatha lar; eşnut gat, eştut gat, spentmend gat, vonu hişter gat ve vehiştvet gat olmak üzere beş tanedir.
  
  yast : çeşitli tanrılara yöneltilen ilahiler. güneş tanrısı mitra,ahura mazda ile ölmez azizleri ve diğer tanrısal olgular için yapılacak kurban şarkıları olup yirmi bir söylevi kapsamaktadır.
  
  videvdat : "şeytanlara karşı kanun" diye de adlandırılır; şeytanlara karşı tılsımlar ve temizlenme kaideleri bu bölümde yer alır. toplam yirmi iki söylevi kapsamaktadır.
  
  vispered : tüm kutsananlar anlamında olup, ibadetlerde anılması gerekli olan kutsallar ve onlara yapılan ibadetleri ve bazı edebi bölümleri içermektedir.
  
  horda^* avesta : genç avesta anlamına gelmekte olan bu bölümde günlük ve yaşam sürecinde yapılması gerekli ibadet zamanlarını gösteren bir zaman takvimi niteliğindedir. bu da dört bölüm halindedir.
  
  1.nijis : mitra tanrısı,umut,aydınlık,su ve ateş hakkındadır.
  
  2.kataha : beş umudu kapsamaktadır.
  
  3.sihroje : günlük yaşamda iyi ve kötü anların varlığı hakkında bilgileri kapsar.
  
  4.aferinkan : insanların iyiliklerle mutlu anlarından eğlence ve kutsamalarından bahsetmektedir.
  
  nirangastan : bu bölümde de ölenlerin ruhlarının göğe çıkışları anlatılmaktadır.
  
  bu avesta bölümlerinden eksik ya da kayıp olanlarının tamamlanması amacıyla yapılan çalışmalarda halkın ve din adamlarının sözleri ve eski kaynaklar esas alınarak, zaman zaman değişikliklere uğramış halde olsada hazırlanan bölümlerde şu alt bölümlerden meydana gelmektedir.
  
  bundahişn : temel veya yaratılış anlamında olup uzay ve dünyanın yaratılışı sürecini ve sonucunu eski kaynaklara bağlı olarak anlatmaktadır.
  
  denkart : dini eser anlamına gelmekte olan avesta nın kayıp olan yirmibir bölümü ve onların içerikleri hakkında bilgi verirken, karmaşık bir ansiklopedi durumundadır.
  
  brahman yaşt : sassaniler zamanında yazılmış olduğu belli olan bölüm, avesta 'nın son kayıp olan bölümleri hakkında bilgi vermektedir.
  
  ayatkar-i zamaspik : zerdüştlüğün ortaya çıktığı bölgenin ilginç mitolojik ve kahramanlık hikayelerini anlatır.
  
  menok-i xrat : iyilik ruhu ve bilgelik anlamına gelmekte olup, menok-i xrat ile bir zerdüşt dini bilgini arasında geçen ve zerdüşt dini inancı konusunda 62 sorulu cevaplı bir bölümdür.
  
  pank namak-i zerdüşt : zerdüşt 'ün fikir kitabı anlamında olan bu kitap da sassaniler zamanında zerdüşt 'ün fikirleri konusunda yazılmıştır.
  
  arda-i viraz namak : bu kitap arda-i viraz ın göğe ve cehenneme seyahatini anlatmaktadır.
  
  viçitakihai zatspram : zatspram 'ın seçilen yazıları anlamında olup, zerdüşt 'ün var oluş veya dünyanın yaratılışı konusundaki görüşünün zervanist düşüncesi ile yazılmasıdır.
  
  şayast na şayast : müsaadeli ve müsaadesiz anlamında olan bu bölüm dini inançları gereği soru ve cevaplı kuralları içeren bir bölümdür.
  
  pahlavi rivayat zu datesstan-i denik : dini kuralları içeren pehlevi rivayetleridir. bu bölümde dini, mitolojik ve kahramanlık konularında bilgiler verilmektedir.
  
  avesta nın büyük bir kısmının dili pek güç anlaşılmaktadır. avesta, ikinci şapur (309-380) zamanında bir araya getirilmiştir.
  
  avesta dan kısa kısa bölümler halinde öğretisi hakkında bilgi vermek gerekirse..
  
  yaratılış hakkında öğretisi
  
  avesta da üçüncü gatha nın yasna otuz kısmı, uzayın yaratılışını anlatan bir bölümdür. burada uzayın ve dünyanın yaratılışı anlatılırken, birbirlerine karşıt iki ruhun ilişkileri ile yaratıldığı belirtilmektedir. bu ruhların her şeyi yaratışları şöyle anlatılır ;
  
  "ve ondan tüm varlıkları yarattı. varlıkları yaratınca onları gövdesinde taşıdı. böylece devamlı olarak çoğalıp büyüdü ve her şey giderek güzelleşti. ve sonra diğerlerini birbiri arkasına gövdesinden yaratmaya başladı.
  ve sonra kafasından göğü
  ve yeri ayaklarından yarattı.
  ve suları gözyaşlarından
  ve bitkileri tüylerinden,
  ve ateşi kendi anlamından yarattı."
  (riv. dat. den. xivi 3-5, 11 , 13-28)
  
  burada esas olarak anlatılmak istenen tanrının kendisi yani ahura mazda olduğu şeklinde yorumlanmaktadır. böylece uzayda görünen görülemeyen her şey tanrının görünen organları veya görünmeyen parçalarıdır. böylece uzayın tüm elementleri tanrının bizzat yapısıdır.
  
  ölüm ve sonrası hakkında öğretisi
  
  zerdüşt dini inancında ölenlerin ruhları cinvat köprüsünden geçmeye çalışırlar iyiler geçer kötüler için ise köprü incelir keskinleşir ve kötüler köprüden aşağıya karanlıkların içine düşerler. aşağıya düşen kötüler üçe ayrılır. tamamen kötü olanlar (sürekli orada kalırlar), çok günah işlemiş fakat iyiliği de olanlar (on iki bin yıl cehennemde kaldıktan sonra cennete girerler), günahları ve sevapları eşit olanlar (günahlarından arınıncaya kadar cehennemde kalıp sonra cennete girecekler). yine cinvat köprüsü nü geçmiş olan iyi insanların ruhlarının cennete varış seyiri üçe ayrılmaktadır. iyi düşüncelerinden dolayı (hamut) önce yıldızlara, iyiyi konuşmalarından (huxt) dolayı önce aya, iyiyi yapması (huvarşt) ile önce güneşe yükseleceği, bu aşamalardan geçtikten sonra cennet kapısına varabileceğini belirler.burada da sorgulamaya tutulurlar. avesta nın gatha bölümünde bu şöyle anlatılır;
  
  "ona sorma,
  çünkü sen ona başından geçen kötülükleri,
  göz yaşları ile bozulmuş yolları,
  ki onlarda o geldi,
  üzüntülü gözyaşlarından akıllanmak vardır.
  
  nasıl buraya geldin ey haklı?
  geçmiş olan yaratılışından, iyileşmenden,
  duran bir yaşam için, günahsız geldin,
  ölümsüzlüğü tad görüyorsun kal uzun zaman."
  
  köprüyü rahatlıkla geçebilen iyi insanların ruhları ise ahura mazda tarafından yapılmış cennete çok güzel bir genç kızla (huri) ile mutluluk içinde sonsuza kadar yaşarlar. huriler cennette yaşamayı hak etmiş iyi kadınlardır. cennette yaşayanların her türlü istekleri sonsuza kadar yerine getirilir. avesta da cennette bulunan bir kadın şöyle tasvir edilmektedir;
  
  "bir parlak ve çok güzel kız,
  beyaz bilekli ve güçlü
  çok güzel görünüşlü
  yeni yetişmiş
  çabuk büyümüş,iri göğüslü,
  asil yapıda, asil doğmuş,
  zengin aileden,daha onbeş yaşında,
  görünüş ve şeklinde öyle güzel ki
  sanki yaratıkların en güzeli"
  (yasna 43-46 )
  
  kıyamet öğretisi
  zerdüşt inancına bağlı olanlar zerdüşt 'ün dünyanın üçüncü döneminde gelmiş olduğuna inanmaktadırlar. avesta nın yaşt bölümünün 13:141 de zerdüşt ten sonra peygamber olarak, yine zerdüşt ün soyundan veya direk zerdüşt ün bir kızla birleşmesinden her bin senede bir peygamberin geleceği belirtilmektedir. en son gelecek olan asvart-arta, dünyayı tüm kötülüklerden temizleyip kurtaracağı belirtilmektedir. bunların zaman ve sırası ile şöyle olacağı belirtilir.
  
  3000 yılı sonuna kadar zerdüşt
  2000 yılı sonuna kadar uxşyat-arta
  1000 yılı sonuna kadar uxşyat-nemah
  0 yılı sonuna kadar astvart-arta
  
  zerdüşt dini inancına göre zerdüşt 'ten sonra üç peygamber gelmesi sonrasında, üçüncü peygamber zamanında son mahkeme kurulacaktır. böylece ahura mazda nın zamanı gelmiş olacak ve tüm iyi amele sahip olan insanlar, öyle bir dünyada yaşayacaklar ki, hiçbir hükümdarlık, haksızlık olmayacak, karanlık ve üzüntü olmayan bir yaşam başlayacaktır. tüm kötülükler eriyen metalle tanrı tarafından yok edilecek..ölüler canlanacak, yaşam yada ruh geri dönecek dünyada yaşlılık ve ölüm olmayacak ve böylece sonsuza kadar mutluluk içinde bir yaşam başlayacağı belirtilmektedir. yeniden diriliş konusu avesta 'da ;
  
  "ölüler dirildiğinde
  yaşayanlar yaşlanmadan gelir
  isteğe göre yaşantılar düzenlenir"
  (yaşt 19:11,89) diye belirtilir.
  
  son olarak..
  
  avesta nın yazılışı ve zerdüşt ün peygamberliği öğretisi
  
  avesta nın brahman yaşt bölümünde zerdüşt ün zaman zaman ahura mazda ile görüştüğü ve ahura mazda nın isteklerini halka bildirdiği aktarılmaktadır.
  
  "zerdüşt ile herşeyi bilen tanrı ahura mazda birleşip yedi gün yedi gece birlikte kaldılar. zerdüşt avesta yı yazdı. bizler böylece zerdüşt ün yazdığı avesta ya inanıyoruz ve
  onun çerçevesi dahilinde hareket ediyoruz"
  denilmektedir. bu durum viştaspa hakkındaki bir bölümde ise şöyle anlatılmaktadır.
  
  "ve ona söyledi: şaraba hanf kat viştasp a ver.
  sonrasında bilerek yapıyordu,onu içtiğinde hemen olduğu yerde,
  bayıldı ve ruhu ile beraber cennete gitti"
  
  zerdüşt, dini inancı konusunda ve sosyal alanlarda inananları ve öğretileri üzerinde yegane otorite durumundadır ve kendisini ahura mazda nın aracısı olarak tanıtmaktadır.
  
  "onların doğum ve büyümelerine
  su ve bitkiler seviniyorlardı.
  onların doğum ve büyümelerinde
  su ve bitkilerde büyüdüler.
  onların doğum ve büyümelerinde
  tüm kutsal yaratıklar
  isteklerinin gerçekleştiğini gördüler.
  bizim istediğimiz ise din adamlarının doğuşu
  kutsal zerdüşt, kurbanlaştırdığı demetleriyle
  şereflendirir bizleri kurban sunmalarıyla"
  ( avesta / yaşt : 13.39 94)
  
  burada açıkça bir peygamber yada kutsal tanrı yapısı zerdüşt 'ün kişiliğinde anlatılmaktadır.
• birden fazla kitaptan oluşan ve midiya devleti makedonyali iskender tarafindan işgal edilince, yakılmış bir kutsal metin...yakılmasından sonra sadece bazı sayfaları kalmıstır. zerduştilerin veya ateşe tapanların kutsal metni olan avesta, günümüze kadar kalmasa da, hindistan ve iran'da halen bu dine mensup kişiler yaşamaktadır. zerdüştilerin dini sadece atadan oğula geçmektedir. bakü'nün yakınında bulunan surahanı koyünde ateşe tapanların bir tapınağı mevcuttur ve onların ziyaret yeri olarak bilinmektedir. tapınağda bulunan ateş sürekli olarak yanmaktadır.
  ayrıca nichshe'nin "zarduşt (zaratustra) böyle söylüyor" diye bir kitabı var ve ateşe tapanların dini inançlarına ve avesta'ya atıfta bulunmaktadır
• içeriği,nerden ve nasıl çıktığı,dili,falanı filanı,her şeyi için;
  (bkz: http://www.newadvent.org/cathen/02151b.htm)
• montreal'de bulunan kayserili birinin sahibbi olduğu türk lokantası. bi saç kavurma yapıyolar ki, türkiye'de öylesini yemek imkansız.