• azerbaycan'ın hazar denizi kıyısında yer alan, üzerinde bakü şehrinin yer aldığı yarımada.
  • israil de bir yer zannettim
  • azerbaycan’ın apşeron yarımadası stratejik bir öneme sahiptir. ortaçağ’da bilhassa hazar denizi üzerinden kuzeyden gelen herhangi bir tehlikenin önceden tespiti ve başkent bakü’ye durumun bildirilmesi amacıyla, yarımadanın çeşitli noktalarında bir ön karakol ve haberleşme işlevi gören çok sayıda savunma yapısı (kale) inşa edilmiştir.

    1960’lı yıllara kadar sayıları çok daha fazla olduğu tespit edilen bu yapılardan günümüze, ikisi merdakan’da olmak üzere, nardaran, ramana, şağan ve kala yerleşim yerlerindekiler ulaşabilmiştir. bir iç kale olarak inşa edilmiş olan kale yerleşimindeki nadir kalesi dışındaki yapılar, genellikle içte; kare, dikdörtgen veya daire planlı yüksekçe bir kule ile onu dört yönden kuşatan dış duvarlardan meydana gelmektedir.

    apşeron’daki savunma yapılarının kimisinin kesin tarihi bilinmekle beraber, bir kısmı ancak 12-14.yüzyıllar şeklinde üç yüzyıllık bir döneme mal edilmektedir. dolayısıyla burada ele alınan eserleri kronolojik olarak sıralamak mümkün olmamıştır.

    - büyük merdakan kalesi
    - küçük merdakan kalesi
    - nardaran kalesi
    - ramana kalesi
    - şağan kalesi
    - nadir kalesi

    azerbaycan’da, apşeron’nda inşa edilmiş savunma yapılarından bugün sadece beşi günümüze ulaşabilmiştir. bu kalelerde konuşlanan askerlerin, barış zamanlarında çevrede asayiş ve güvenliği sağladıkları, herhangi bir saldırı esnasında da ateş yakmak suretiyle düşmanın gelişini merkez bakü’ye haber ettikleri anlaşılmaktadır. böylece, hazar denizi üzerinden gelen bir tehlikenin kısa sürede bakü’ye kadar ulaştırılabildiği, bakü kız kalesi’nin bu sistemde haberleşmenin merkezi olduğu tahmin edilmektedir.dolayısıyla bir çeşit haberleşme kulesi niteliği de taşıyan bu yapıların birbirlerine olan mesafesi, yakılan ateşin dumanını rahatça görebilecek mesafede bulunur.

    apşeron savunma yapıları genel bir tanımla içte; kare, dikdörtgen ya da daire planlı yüksekçe bir kule ve onu dört yönden kuşatan dış duvarlardan oluşmaktadır. dış duvarlar, şehir surları veya iç kale surları kadar kalın ve yüksek olmadığından, buradaki asıl savunma işlevini ana kulenin yaptığı anlaşılmaktadır. belli sayıda askerin savaşta ve barışta daimi ikameti için tasarlandıkları için kalelerin bünyesinde erzak ambarları ve kuyular bulunmaktadır

    iç kale niteliğindeki nadir kalesi dışındaki apşeron savunma yapıları, alışılmış türk savunma yapılarından faklı bir kale mimarisi ortaya koymaktadır. bu bakımdan birer ön karakol niteliğindeki büyük ve küçük merdekan kaleleri ile nardaran, şağan ve ramana kaleleri oldukça ilginç örneklerdir.

    türk dünyası incelemeleri dergisis 2016 - prof. dr. yüksel sayan
hesabın var mı? giriş yap