amos tversky

• 1937-1996 yılları arasında yaşamış, 20. yy.'ın en önemli psikolog ve davranışbilimcilerinden ("behavioral scientist" demeye çalışıyorum kendimce) biridir. en yakın çalışma arkadaşı daniel kahneman ile birlikte psikolojinin öğretilerini ekonomi bilimine uygulamış, "experimental economics" (deneysel ekonomi?) alanında çığır açmıştır (hatta, onlara bu alanın kurucuları desek fazla abartmış olmayız sanırım.)
  
  en meşhur çalışmalarından bir tanesinde sporcuların "gününde olması" diye bir olay olmadığını, basketbolcular ve beyzbolcular arasında "hot-hand" olarak bilinen "zondayım, çok günümdeyim, ne atsam sokarım" fenomeninin bir illüzyondan ibaret olduğunu, istatiksel olarak arka arkaya 5 basket sokmanın hiç de özel birşey olmadığını, random olduğunu, tesadüf olduğunu atış hakkında hiçbir çıkarım yapmamızın doğru olmayacağını nba'den aldığı gerçek istatistiklerle kanıtlamıştır, bu sebeple de sırf arka arkaya 8 basketi soktu diye 9. hücumda topu "al sen at" diye aynı oyuncuya vermenin doğru bir taktik olmadığını savunmuştur. maalesef profesyonel sporcuların ve antrenörlerin buna tepkisi "ahahah, stanford'daki gözlüklü davranışbilimci basketten ne anlar ki? kıçımla güleyim bari." şeklinde olmuş, fakat tversky yılmadan, insanların saçma huylarına ve inançlarına, mantıksız davranışlarına, akla mantığa sığmayan seçimlerine ve kararlarına, istatistik ve ihtimal konularındaki yanılgılarına ışık tutmuş, kibrit çakmış, bu konularda klasik sayılan 10-15 çalışmaya imza atmıştır.
  
  içki masasında dünyalar tatlısı olan tversky, maalesef hakettiği nobel ödülünü alamadan göçüp gitmiş, 1996'da aramızdan ayrılmıştır.
  
  "human folly" (insanların akılsızlığı, ahmaklığı, budalalığı) denen kavramı edebiyat yoluyla ilk gözümüze sokan shakespeare ise, bu konuları bilimsel olarak inceleyen, akademik açıdan içini dolduran da amos tversky ve silah arkadaşları (daniel kahneman, vernon smith, vs.) olmuştur desem, çok mu küstahlık etmiş olurum? mazur görün, tversky sevgisi böyle bir şey işte.
  
  (bkz: daniel kahneman)
  (bkz: asian disease problem)
• (bkz: decision making under uncertainity) konusunda çığır açıp nobel almış bir bilim insanıdır. (bkz: stanford university) de uzun yıllar profesörlük yapmış efsane bir hocadır.
  
  rivayete göre, tversky zeka testi diye bir şey varmış. test çok basit, tversky'nin senden daha zeki olduğunu ne kadar çabuk anlayabilirsen o kadar zeki sayılıyorsun. bu tabi üniversitedeki diğer hocaların tversky e hayranlıklarını belirtmek ve onu yüceltmek, takdir etmek amacıyla yaptıkları bir şey. velhasılı çok saygın, efsanevi bir insanmış.
  
  (bkz: kurulananfok) uyardı, tversky'nin ölümünden 6 yıl sonra çalışmaları ortak yürüttüğü (bkz: daniel kahneman) almış nobeli. ölümden sonra nobel verilmediği için tversky al(a)mamış.
• "insanlarin cogu rulet tekerleginde uzun sure kirmizi geldigini gozlemledikten sonra hatali bicimde siranin siyaha geldigini inanirlar."
  daniel kahneman & amos tversky
• daniel kahneman'la birlikte anchoring and adjustment, availability heuristic
  base rate fallacy, conjunction fallacy gibi bir çok rasyonel karar olma sürecini bozan ve daha hızlı karar almamızı sağlayan konularda ilk çalışmaları yapan insanlardandır. sonradan ayrı ayrı tüm bu spesifik konuların birleşip tek bir heuristic and biases çatısı altında toplandığını düşünülünce bu alanın kurucularından sayılabilir.
  
  ayrıca insan çalışma arkadaşlarının yazdıkları kitaplarda(bkz: thinking fast and slow)(bkz: the psychology of intuitive judgment)kendisinden bahsedişlerini görünce çok zeki ve eğlenceli bir insan olduğu da muhakkak.
• hızlı ve yavaş düşünme bkz.